Epidermolysis bullosa acquisita (EBA) is een zeldzame verkregen chronische blaarziekte veroorzaakt door IgG of IgA antistoffen gericht tegen collageen type VII. Collageen type VII vormt de anchoring fibrils waarmee de basaalmembraan van de huid wordt verankerd aan de collageen vezels van de dermis. Bij beschadiging van collageen VII kan blaarvorming ontstaan, vooral in gebieden die blootgesteld worden aan trauma, frictie of druk. De voorkeurslokalisaties van epidermolysis bullosa acquisita zijn de strekzijden van de ellebogen, de knieën, de handruggen, de enkels en de billen. Het verloop met exacerbaties en remissies. Meestal valt de ernst mee. Het kan ook de mucosa aantasten, met blaarvorming, erosies en littekenvorming op alle slijmvliezen (mondholte, vagina, conjunctiva, oesofagus). Het kan op elke leeftijd ontstaan, maar de meeste patiënten zijn ouderen. De oorzaak van EBA is niet bekend. Er zijn associaties met auto-immuunziekten (SLE, ziekte van Crohn) en er bestaan ook drug-induced varianten.

Klinisch beeld:
Het klinisch beeld is variabel. Er bestaat een variant met weinig inflammatie en blaren die vooral op de trauma-gevoelige strekzijde van de extremiteiten zitten en genezen met littekenvorming en milia, lijkend op porfyria cutanea tarda. En er bestaat een gegeneraliseerde vorm met veel inflammatie, uitgebreide blaarvorming, ook op plaatsen die niet aan druk of trauma worden blootgesteld, lijkend op bulleus pemfigoïd. En er bestaan varianten die waarbij de mucosa aangedaan zijn en lijken op (of beter ingedeeld kunnen worden in) de entiteit mucous membrane pemphigoid. Er kunnen ook nagelafwijkingen aanwezig zijn en milia.



DD: epidermolysis bullosa dystrofica (hereditaire EBD), bullous pemphigoid (parapemphigus), cicatricieel pemphigoid, pemphigus, lineaire IgA dermatose, porphyria cutanea tarda, bulleuze LE, bulleuze lichen planus, bulleuze toxicodermie, lasix bullae, bullae bij diabetes.

Diagnostiek:
Biopt voor HE aan de rand van een blaar, en een vers biopt van normale perilesionale huid voor immunofluorescentie-onderzoek. Bij IF is er een dikke lineaire band van IgG (soms IgM, IgA, C3) ter plaatse van de basaalmembraan. Wordt het prepraat tevoren gescheiden in dermis en epidermis (salt split) dan zit de immunofluorescentie aan de dermale kant, dit in tegenstelling tot bulleus pemfigoïd waarbij de IF positief is aan de epidermale zijde. In sommige laboratoria is het ook mogelijk om d.m.v. een blot of ELISA in het bloed de antistoffen aan te tonen gericht tegen een 290-kd eiwit in de basaalmembraan, onderdeel van collageen type VII.

Therapie:
Vermijden van trauma. Verder immunosuppressiva.
R/ prednisolon 1 dd 0.5-1 mg/kg voor langere tijd. Dan tevens Calcium en vitamine D voorschrijven, en Fosamax (alendroninezuur).
R/ Calci-chew 500 mg 1 dd. Vitamine D (cholecalciferol) 1 dd 400 of 800 IE. Of Calci-chew D3 1 dd 500 mg/800 I.E.
R/ Fosamax (alendroninezuur) 70 mg 1 x per week.
R/ dexamethason pulse schema 200 mg i.v. op 3 opeenvolgende dagen.
R/ lokale corticosteroïden (Dermovate crème) 2 dd.
R/ ciclosporine 3-6 mg/kg per dag verdeeld over 2 giften.
R/ Cellcept (micofenolaat mofetil) 2 dd 500-1000 mg.
R/ Imuran (azathioprine) 1 dd 50-150 mg. In combinatie met prednisolon of als monotherapie.
R/ Dapson (diafenylsulfon) 1 dd 50 mg, zonodig wekelijks met 25-50 mg verhogen tot 1 dd 100-250 mg. Bij remissie langzaam afbouwen en stoppen.
R/ colchicine 0.5-2 mg per dag.
R/ MabThera (rituximab), anti-CD20, 500 mg iv, herhalen na 2 weken.
R/ intraveneuze immunoglobulinen.
R/ plasmaferese en extracorporele fotoferese (experimenteel).
R/ Endoxan (cyclofosfamide).




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.