Multicentrische reticulohistiocytose is een zeldzame
aandoening gekenmerkt door gedissemineerde roodbruine, bruingele, of huidkleurige
papels en noduli, welke grotendeels bestaan uit een woekering van histiocytaire
cellen (macrofagen); daarnaast treedt een symmetrische polyartritis op van vooral
de interfalangeale gewrichten. Multicentric reticulohistiocytosis (MRH) is een
benigne aandoening, een reactief beeld, dat vanzelf weer overgaat na 5-10 jaar.
De artritis kan wel ernstige en blijvende schade aanrichten (artritis mutilans),
aan alle gewrichten. De ophopingen van macrofagen zitten vooral in de huid,
maar ook botten, pezen, spieren en diverse interne organen kunnen aangedaan
zijn. De aandoening wordt ingedeeld onder de
histiocytaire aandoeningen,
in de subgroep
niet-Langerhanscel histiocytosen. De
oorzaak van MRH is onbekend. Het kan
paraneoplastisch
zijn, mogelijk zelfs in een kwart van de gevallen, waarbij de MRH vooraf kan
gaan aan het verschijnen van de tumor. Er is een grote lijst aan maligniteiten
waarbij MRH kan optreden (borstkanker, longcarcinoom, coloncarcinoom, maagcarcinoom,
ovariumcarcinoom, lymfoma en leukemie, en vele anderen).
 |
 |
 |
| multicentric
reticulohistiocytosis |
multicentric
reticulohistiocytosis |
multicentric
reticulohistiocytosis |
Klinisch beeld:Talloze langzaam groeiende roodbruine,
bruingele, of huidkleurige papels en noduli, enkele millimeters tot 1 cm groot,
vaak gegroepeerd in clusters of confluerend tot hobbelige plaques. Soms jeukend.
Kan over het hele lichaam voorkomen. Symmetrische polyartritis.
DD: lichen myxoedematosis
(papular mucinosis),
scleromyxoedema,
andere
histiocytosen,
granuloma annulare,
sarcoïdose,
amyloïdose, lepra,
eruptieve xanthomen.
Diagnostiek:Biopt. Oriënterend bloedonderzoek naar geassocieerde
aandoeningen (glucose, cholesterol, triglyceriden, TSH) of voor de DD (reumafactor,
M-proteïnen). Consult reumatoloog.
Histologisch beeld:In de dermis een lymfohistiocytair
infiltraat. Multipele histiocyten, vaak multinucleaire reuscellen met een schuimig
cytoplasma, positief voor vimentine, CD68, en CD45, negatief voor S100, CD34,
en factor XIIIa.
 |
 |
 |
| multipele
macrofagen |
multinucleaire
reuscellen |
CD68 kleuring |
Therapie:Behandeling met NSAID's en andere ontstekingsremmers,
om de schade aan gewrichten te beperken.
R/ NSAID's (nonsteroidal anti-inflammatory
drugs).
R/ bifosfonaten.
R/ systemische corticosteroïden.
R/ Plaquenil
(hydroxychloroquin).
R/ methotrexaat.
R/ ciclosporine.
R/ Imuran (azathioprine).
R/ Endoxan (cyclofosfamide).
R/ Leukeran (chlorambucil).
R/ tumor necrosis
factor-alpha (TNF-alpha) remmers.
CO2 laser
behandeling cosmetisch storende gebieden.
Referenties
| 1. |
Rentsch JL, Martin EM, Harrison LC, Wicks
IP. Prolonged response of multicentric reticulohistiocytosis to
low dose methotrexate. J Rheumatol 1998;25(5):1012-1015. |
| 2. |
Liang GC, Granston AS. Complete remission
of multicentric reticulohistiocytosis with combination therapy of
steroid, cyclophosphamide, and low-dose pulse methotrexate. Case
report, review of the literature, and proposal for treatment. Arthritis
Rheum 1996;39(1):171-174. |
| 3. |
Rudd A, Dolianitis C, Varigos G, Howard A.
A case of multicentric reticulohistiocytosis responsive to azathioprine
in a patient with no underlying malignancy. Australas J Dermatol
2011;52(4):292-294. |
| 4. |
Cash JM, Tyree J, Recht M. Severe multicentric
reticulohistiocytosis: disease stabilization achieved with methotrexate
and hydroxychloroquine. J Rheumatol 1997;24(11):2250-2253. |
| 5. |
De Knop KJ, Aerts NE, Ebo DG, Van Offel JF,
Stevens WJ, De Clerck LS. Multicentric reticulohistiocytosis associated
arthritis responding to anti-TNF and methotrexate. Acta Clin Belg
2011;66(1):66-69. |
| 6. |
Kovach BT, Calamia KT, Walsh JS, Ginsburg
WW. Treatment of multicentric reticulohistiocytosis with etanercept.
Arch Dermatol 2004;140(8):919-921. |
| 7. |
Kalajian AH, Callen JP. Multicentric reticulohistiocytosis
successfully treated with infliximab: an illustrative case and evaluation
of cytokine expression supporting anti-tumor necrosis factor therapy.
Arch Dermatol 2008;144(10):1360-1366. |
| 8. |
Sroa N, Zirwas MJ, Bechtel M. Multicentric
reticulohistiocytosis: A case report and review of the literature.
Cutis 2010;85(3):153-155. |
| 9. |
Goto H, Inaba M, Kobayashi K, et al. Successful
treatment of multicentric reticulohistiocytosis with alendronate:
evidence for a direct effect of bisphosphonate on histiocytes. Arthritis
Rheum 2003;48(12):3538-3541. |
| 10. |
Mahajan RS, Shah AC, Nagar A, Freny BE. Treatment
of facial lesions of multicentric reticulohistiocytosis by carbon
dioxide laser. J Cutan Aesthet Surg 2013;6(3):161-163. |
| 11. |
El-Haddad B, Hammoud D, Shaver T, Shahouri
S. Malignancy-associated multicentric reticulohistiocytosis. Rheumatol
Int 2011;31(9):1235-1238. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: D76.3
