Otitis externa is een diffuse ontsteking van de huid
van de gehoorgang die gepaard kan gaan met pijn, jeuk, afscheiding, schilfering,
roodheid, zwelling en eventueel gehoorverlies. Meestal ontstaat het door overgroei
van micro-organismen door verstoring van de cerumenlaag (oorsmeer). Cerumen,
een lipidenproduct van de apocriene klieren en de talgklieren in de gehoorgang,
is normaliter zuur en heeft een beschermende en bactericide werking. Zeep en
shampoo ontvetten en verlagen de zuurgraad. Andere factoren die bijdragen aan
het ontstaan van otitis zijn veel contact met water, zwemmen, peuteren in het
oor, oorrreiniging, oorstukjes van gehoorapparaten en earplugs, en een nauwe
gehoorgang. Daarnaast kunnen huidziekten een otitis veroorzaken: seborroïsch
eczeem, atopisch eczeem, contacteczeem, perifocaal eczeem (bij infectie gehoorgang),
psoriasis, furunkel, herpes zoster, cholesteatoom.
Bij otitis externa
verandert de microbiële flora. Normaal zijn er alleen grampositieve bacteriën
(
S. epidermidis, soms
S. aureus of
S. auricularis).
Bij otitis externa vaak
Pseudomonas aeruginosa, ook wel
S. aureus,
Streptococcus pyogenes,
Proteus,
Aspergillus,
Candida albicans. Deze micro-organismen gedijen goed op een nattende huid
in de gehoorgang (secundaire impetiginisatie) maar omgekeerd kunnen bacteriën
ook een eczeem verergeren of doen ontstaan (perifocaal eczeem).
Klachten: oorpijn, jeuk in het oor, vocht uit het oor, gehoorverlies
Diagnostiek:Anamnese: duur van de klachten; eerdere
episoden met (midden)oorklachten; recente verkoudheid; ooroperatie in het verleden,
gaatje in het trommelvlies of trommelvliesbuisjes. Zwemmen, irritatie door oorpeuteren,
gebruik van cosmetische producten zoals zeep, shampoo of haarspray, een hoorapparaat,
een geluidsdrager of gehoorbeschermende oordoppen. Inspectie van de gehoorgang
(zwelling, roodheid, schilferig, otorroe), controle van het trommelvlies op
perforatie, kweek op bacterien en schimmels. Eventueel contactallergologisch
onderzoek.
Therapie:Stoppen met oorpeuteren en reinigen
van de gehoorgang met allerlei producten. Bij relatie met zwemmen beschermende
oordopjes of eventueel oorwatjes met vaseline. Geen douche water in de oren
laten lopen, goed drogen na douchen. Producten die contactallergie kunnen veroorzaken
(reinigingsmiddelen, oorstukjes) vermijden. Debris en cerumenproppen verwijderen
(uitspuiten door huisarts (bij intact trommelvlies), uitnemen door KNO-arts).
Bij zwelling eventueel een lintgaas tampon gedrenkt in azijnzuur/steroid oordruppels
inbrengen voor 24 uur. De zure oordruppels hebben een effect op
Pseudomonas
en andere infecties. De toevoeging van een steroid geeft een significante verbetering
van de effectiviteit. Lokale antibotica zijn niet superieur aan zure oordruppels.
R/ Zure oordruppels met hydrocortison 1% FNA, 3 dd 3 druppels gedurende
1-3 weken.
R/ Zure oordruppels met triamcinolonacetonide 0,1% FNA, 3 dd 3
druppels gedurende 1-3 weken.
R/ Aluminiumacetotartraat-oordruppels 1.2%
FNA (bij geperforeerd trommelvlies mag deze lage concentratie gebruikt worden).
R/ flucloxacilline 3-4 dd 500 mg gedurende 1 week. Zonodig plus paracetamol.
R/ Trafloxal (ofloxacine) oogdruppels 3 dd 2 druppels gedurende 1 week.
R/
itraconazol, fluconazol of terbinafine bij mycose.
R/ Miconazol oordruppels
2% FNA 2 dd 3 druppels gedurende 1 week.
R/ Topicorte emulsie.
R/ claritromycine
1 dd 250 mg of ander gericht antibioticum + Topicorte emulsie + niet meer peuteren
gedurende 1-4 weken (bij chronisch perifocaal eczeem).
Referenties
1. |
McWilliams CJ, Smith CH, Goldman RD. Acute
otitis externa in children. Can Fam Physician 2012;58:1222-1224. |
2. |
Mylanus EAM, Natsch S, Mulder JJS, Meis JFGM.
De keuze van oordruppels voor chronische otorroe. Ned Tijdschr Geneeskd
2000;144:1261-1266. |
3. |
Mylanus EAM, Feenstra L, Van der Hulst RJAM.
Gebruik van oordruppels bij otitis media met trommelvliesperforatie
en in operatieholtes. Ned Tijdschr KNO-Heelkunde 2004;10:31-36. |
4. |
Schaefer P, Baugh RF. Acute otitis externa:
an update. Am Fam Physician 2012;86:1055-1061. |
5. |
Shea CR. Dermatologic diseases of the external
auditory canal. Otolaryngol Clin North Am 1996;29:783-794. |
6. |
Smith IM, Keay DG, Buxton PK. Contact hypersensitivity
in patients with chronic otitis externa. Clin Otolaryngol 1990;15:155-158. |
7. |
Sood S, Strachan DR, Tsikoudas A, Stables
GI. Allergic otitis externa. Clin Otolaryngol 2002;27:233-236. |
8. |
Van Balen FA, Smit WM, Zuithoff NP, Verheij
TJ. Clinical efficacy of three common treatments in acute otitis
externa in primary care: randomised controlled trial. BMJ 2003;327:1201-1205. |
9. |
Van de Lisdonk EH, Tiersma WP, Giessen P.
Geneest otitis externa met aluminiumacetotartraatoordruppels? Huisarts
Wet 1993;36:334-337. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.