Colofonium (rosin) is een complex mengsel
van chemische verbindingen verkregen uit het
sap van coniferen (voornamelijk van naaldbomen,
behorende tot de dennenfamilie). Colofonium is bindend, oplossend en kent
eigenschappen van een zuur, zonder veroorzaking
van zuurcorrosie. De hoofdcomponent van colofonium
is abiëtisch zuur; de exacte samenstelling is
afhankelijk van de bron en het verwerkingsproces.
Colofonium kan op basis van het soort winning
onderverdeeld worden in gum rosin, wood rosin en
tall oil rosin. Gum rosin is het residu bij distallatie
van ‘de vloeibare hars’ (i.e. oleorosin) uit levende
coniferen, wood rosin is geëxtraheerd uit (oude)
stammen van coniferen en tall oil rosin is een bijproduct
in het sulfaat-pulpproces voor de productie
van papier en karton. Gum rosin vormt de grootste
groep. Terwijl men in de
technische industrie met colofonium naar gum rosin
refereert, worden in de dermatologische context alle
genoemde soorten colofonium bedoeld. Colofonium bestaat voor ruwweg 90% uit
resinzuren en 10% uit neutrale componenten (i.e. diterpene alcoholen,
aldehyde, koolwaterstof). Colofonium wordt voor diverse toepassingen gemodificeerd
in colofonium esters; diels-alderderivaten; gehydrateerd,
gedehydrateerd en gedisproportioneerd
colofonium; formaldehyde gemodificeerd colofonium; en resinaten. Sommige
patiënten die geen reactie vertonen op ongemodificeerd colofonium blijken
wel allergisch voor gemodificeerd colofonium.
Ongemodificeerd
colofonium is een beruchte veroorzaker van contactallergieën en in
uitzonderlijke gevallen van allergisch astma. De allergene componenten
zijn vooral geoxideerde zuren van het hars en in het bijzonder van
het abiëtinezuur, die onder blootstelling aan lucht door oxidatie gevormd
kunnen worden. De frequentie van positieve reacties
in de Europese basale testreeks bevond zich tussen
de 2 en 7%. Studies onder de algemene populatie
toonden positieve reacties op gum rosin variërend
tussen de 0.7-1.6%. Een hogere prevalentie van een
contactallergie voor gum rosin komt voor onder 40-plussers en vrouwen.
Beschreven verklaringen zijn het hogere gebruik van colofoniumbevattende
medicamenten ter behandeling van een ulcus onder oudere mensen en het hogere
gebruik van colofoniumbevattende ontharingswax en cosmetica onder vrouwen.
Ongemodificeerd gum rosin in petrolatum met een concentratie van 20%
maakt onderdeel uit van de Europese basale reeks voor contactallergologisch
onderzoek.
| 1. |
Van der Hoorn MMC, Rustemeyer Th. Colofonium.
Ned Tijdschr Dermatol Venereol 2016;26:19-21. |
| 2. |
Wahlberg JE. Abietic acid and colophony.
Contact Dermatitis 1978;4(1):55. |
| 3. |
Karlberg AT, Boman A, Wahlberg JE. Allergenic
potential of abietic acid, colophony and pine resin-HA. Clinical and
experimental studies. Contact Dermatitis 1980;6(7):481-487. |
| 4. |
Karlberg AT, et al. Is abietic acid the
allergenic component of colophony?. Contact Dermatitis
1985;13(4):209-215. |
| 5. |
Karlberg AT. Pure abietic acid is not
allergenic [letter; comment]. Contact Dermatitis 1989;21(4):282-285. |
| 6. |
Hausen BM et al. Contact allergy due to
colophony (III). Sensitizing potency of resin acids and some related
products [see comments]. Contact Dermatitis 1989;20(1):41-50. |
| 7. |
Hausen BM, Krohn K, Budianto E.
Contact allergy due to colophony (VII). Sensitizing studies with
oxidation products of abietic and related acids. Contact Dermatitis
1990;23(5):352-358. |
| 8. |
Shao LP et al. The allergenicity of
glycerol esters and other esters of rosin (colophony). Contact
Dermatitis 1993;28(4):229-234. |
| 9. |
Gafvert E et al. Allergenicity of rosin
(colophony) esters (II). Glyceryl monoabietate identified as contact
allergen. Contact Dermatitis 1994;31(1):11-17. |
| 10. |
Gafvert E. Allergenic components in
modified and unmodified rosin. Chemical characterization and studies
of allergenic activity. Acta Dermato-Venereologica. Supplementum
1994;184:1-36. |
| 11. |
Fisher AA. Allergic contact dermatitis in
a violinist. The role of abietic acid - a sensitizer in rosin
(colophony) - as the causative agent. Cutis 1981;27(5):466, 468,
473. |
| 11. |
El Sayed F, Manzur F, Bayle P, Marguery MS,
Bazex J. Contact urticaria from abietic acid. Contact dermatitis
1995;32(6):361-362. |
| 13. |
Rustemeyer Th, et al. Chapter 41 Colophony:
Rosin in Unmodified and Modified Form. Kanerva’s Occupational
Dermatology. Second edition ed: Springer, 2012:467-479. |
| 14. |
Farm G. Contact allergy to colophony.
Clinical and experimental studies with emphasis on clinical
relevance. Acta Derm Venereol Suppl 1998;201:1-42. |
| 15. |
Downs AM, Sansom JE. Colophony allergy: a
review. Contact Dermatitis 1999;41:305-310. |
| 16. |
Nielsen NH, Menne T. Allergic contact
sensitization in an unselected Danish population. The Glostrup
Allergy Study, Denmark. Acta Derm Venereol 1992;72:456-460. |
| 17. |
Schafer T, Bohler E, Ruhdorfer S, Weigl L,
Wessner D, Filipiak B, et al. Epidemiology of contact allergy in
adults. Allergy 2001;56:1192-1196. |
| 18. |
Dotterud LK, Smith-Sivertsen T. Allergic
contact sensitization in the general adult population: a
population-based study from Northern Norway. Contact Dermatitis
2007;56:10-15. |
| 19. |
Karlberg AT, Liden C. Clinical experience and
patch testing using colophony (rosin) from different sources. Br J
Dermatol 1985;113:475-481. |
| 20. |
Karlberg AT, Gafvert E. Isolated colophony
allergens as screening substances for contact allergy. Contact
Dermatitis. 1996;35:201-207. |
| 21. |
Gafvert E, Bordalo O, Karlberg AT. Patch
testing with allergens from modified rosin (colophony) discloses
additional cases of contact allergy. Contact Dermatitis
1996;35:290-298. |
| 22. |
Karlberg AT, Boman A, Holmbom B, Liden C.
Contact allergy to acid and neutral fractions of rosins.
Sensitization experiments in guinea pigs and patch testing in
patients. Derm Beruf Umwelt 1986;34:31-36. |
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.
ICD10:
L23.9
