|
ALOPECIA AREATA |
 |
WAT IS ALOPECIA AREATA ?
Alopecia areata betekent pleksgewijze kaalheid. Het
is een ziekte van de haren waarbij ronde of ovale
kale plekken ontstaan. In de aangedane plekken
vallen (vrijwel) alle haren uit, terwijl de huid
eromheen een normale haargroei toont. Alopecia
areata kan beperkt blijven tot de hoofdhuid, maar
soms ook elders op het lichaam voorkomen.
HOE ONTSTAAT ALOPECIA AREATA ?
De precieze oorzaak van alopecia areata is
onbekend. Als oorzaak van alopecia areata wordt
gedacht aan een stoornis in het afweermechanisme van
het lichaam, het immuunsysteem. De afweer is als het
ware ontspoord en richt zich tegen het eigen
lichaam, in dit geval tegen de haren. Patiënten met
alopecia areata hebben ook een iets hogere kans op
andere ziekten die gepaard gaan met stoornissen in
het afweersysteem, zoals sommige schildklierziekten,
vitiligo (witte plekken op de huid), of bepaalde
vormen van bloedarmoede. Daarnaast spelen erfelijke
factoren mogelijk een rol.
WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN ?
Alopecia areata treedt meestal plotseling
op. Vaak merkt degene die het heeft zelf niets van
de haaruitval, maar worden de kale plekken ontdekt
door de kapper, familieleden of vrienden. In
ernstige gevallen kan het haar met grote plukken
uitvallen. Aan de huid zelf is meestal niets te
zien. De kale plekken blijven meestal beperkt tot de
behaarde hoofdhuid. In principe kunnen zij echter
ontstaan in alle lichaamsgebieden waar haren
groeien, zoals wenkbrauwen, baardstreek, oksels en
schaamstreek. Ook komt het voor dat het haar niet
pleksgewijs uitvalt, maar gelijkmatig verspreid over
de gehele hoofdhuid. In zeldzame gevallen valt al
het hoofdhaar of al het lichaamshaar uit.
 |
 |
 |
|
alopecia areata hoofdhuid |
alopecia areata
baardharen |
alopecia areata totalis |
Het verloop van alopecia areata is erg
onvoorspelbaar. In de meeste gevallen treedt
spontaan een herstel van de haargroei op binnen
enkele maanden tot jaren. De haren die terugkomen
zijn soms wit, maar na verloop van tijd herstelt
zich de normale haarkleur. In sommige gevallen
treedt geen volledige genezing op. Ook komt het voor
dat de haargroei zich in de oorspronkelijke plekken
herstelt, maar dat vervolgens ergens anders opnieuw
kale plekken ontstaan. Het is mogelijk dat de
aandoening volledig verdwijnt en na jaren weer
terugkomt. Bij alopecia areata kunnen ook
afwijkingen aan de nagels ontstaan.
Alopecia
areata tast de lichamelijke gezondheid niet aan. Het
ontstaan van kale plekken of algehele kaalheid kan
echter wel grote negatieve psychische gevolgen
hebben.
HOE
WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De
diagnose kan worden gesteld op het typische
klinische beeld, op hoe het er uitziet. Het is
zelden nodig om aanvullend onderzoek zoals een
huidbiopt (afname van een stukje weefsel voor
microscopisch onderzoek) te doen.
WELKE BEHANDELMOGELIJKHEDEN ZIJN ER?
In
de meeste gevallen herstelt de haargroei spontaan
binnen enkele maanden tot jaren. Dit betekent dat
het natuurlijke beloop zou kunnen worden afgewacht.
Voor veel mensen is alopecia areata echter een
beangstigende aandoening en is het moeilijk een
afwachtende houding aan te nemen. Om het herstel van
de haargroei te bespoedigen, kunnen de volgende
behandelingsmethoden worden overwogen:
Corticosteroïden
Corticosteroïden remmen de ontstekingsreactie. Ze kunnen worden aangebracht op de kale plekken in de vorm van een zalf, crème of lotion. De behandeling met corticosteroïden is niet altijd succesvol. Het werkt beter als het corticosteroïd rechtstreeks in de kale plekken wordt ingespoten. Dit is echter pijnlijk, en de behandeling is bewerkelijk, vooral als het gaat om vele plekken, of grote plekken. En het moet meerdere keren worden herhaald. Corticosteroïden kunnen ook in de vorm van tabletten worden toegediend (prednison tabletten), maar dat is niet gebruikelijk, omdat dan hoge doseringen nodig zijn, voor langere tijd. En dit heeft teveel bijwerkingen.
Andere lokale producten
Naast lokale corticosteroïden kunnen ook combinatiepreparaten met calcipotriol worden toegepast, en minoxidil lotion. Een enkele keer wordt nog difencypron toegepast. Deze stof veroorzaakt een allergische reactie, er ontstaat een allergisch contacteczeem. Vreemd genoeg kunnen daardoor de haren weer gaan groeien. Deze behandeling veroorzaakt echter veel bijwerkingen. En vanwege de strenge ARBO wetgeving is het in veel ziekenhuizen verboden om te werken met difencypron.
Methotrexaat of ciclosporine
Methotrexaat en ciclosporine zijn systemische ontstekingsremmende middelen, die in tabletvorm worden gegeven. Ze onderdrukken, net als prednison, het afweersysteem. Het verschil is dat prednison niet langdurig kan worden gegeven omdat het dan teveel bijwerkingen veroorzaakt. Methotrexaat en ciclosporine kunnen wel langdurig worden gebruikt. Ciclosporine kan enkele jaren worden gebruikt, methotrexaat kan onbeperkt worden gebruikt, zolang er maar geen bijwerkingen optreden. Bij beide middelen is het nodig om bloedonderzoek te doen voor en tijdens de behandeling. Beide middelen kunnen bijwerkingen hebben. Bij methotrexaat vooral maagdarmklachten of stijging van leverenzymen, bij ciclosporine vooral hoge bloeddruk en nierfunctiestoornissen. De keuze wordt gemaakt op basis van de voorkeur van de patiënt, en eventuele bestaande gezondheidsproblemen.
JAK-remmers
Sinds eind 2024 zijn er in Nederland 2 JAK-remmers (JAK-inhibitors) geregistreerd voor alopecia areata: baricitinib en ritlecitinib. Geregistreerd betekent dat de overheid de werkzaamheid heeft beoordeeld en het middel heeft toegelaten op de markt. Dat wil niet zeggen dat het ook vergoed wordt. Jak-remmers zijn dure geneesmiddelen, een behandeling kost circa 9000 euro per jaar. Daarom zijn er voorwaarden gesteld voor vergoeding:
- Het moet gaan om ernstige alopecia areata, waarbij meer dan 50% van de hoofdharen zijn uitgevallen.
- De alopecia areata mag niet langer dan 8 jaar bestaan.
- Eerst moeten de standaardbehandelingen zijn uitgeprobeerd: de lokale corticosteroïden en tenminste één van de systemische ontstekingsremmende middelen methotrexaat, ciclosporine of prednison.
Ook de JAK-remmers kunnen bijwerkingen hebben, vooral infecties, en bloedonderzoek is nodig voor en tijdens de behandeling.
WAT KAN MEN ZELF
NOG DOEN ?
Camouflage
Als er sprake is van uitgebreide kaalheid kan de
aanschaf van een pruik of haarstukje worden
overwogen. Dit wordt door de meeste zorgverzekeraars
vergoed, na het invullen van een
machtigingsformulier. Er bestaan ook plakwimpers die
niet van echt te onderscheiden zijn.
Dieet
Dieetmaatregelen en vitaminepreparaten zijn niet
zinvol. De haargroei is hierdoor niet te
beïnvloeden.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
Meestal herstelt de
alopecia areata volledig als het gaat om kleine
kale plekken. Bij uitgebreide alopecia areata,
waarbij bijvoorbeeld alle hoofdhaar of alle
lichaamsbeharing is verdwenen, zijn de
vooruitzichten ongunstig.
Het beloop van de
ziekte wordt verder ongunstig beïnvloed als de
aandoening in de jeugd is ontstaan, als andere
immunologische ziekten aanwezig zijn of in de
familie voorkomen en als sprake is van een
aanleg voor eczeem, astma of hooikoorts.
In hoeverre alopecia areata erfelijk is, is niet
bekend. Wel blijkt de haarziekte bij zo'n 10%
van de patiënten in de familie voor te komen.
Een zekere aanleg is dus waarschijnlijk wel
aanwezig. Bij een aantal patiënten zal de
haaruitval blijvend zijn.
Patiëntenvereniging
Er is een
patiëntenvereniging voor patiënten met alopecia
areata en andere vormen van kaalheid:
www.alopecia-vereniging.nl
|
