|
ARTERIEEL VAATLIJDEN |
 |
Deze folder geeft u een globaal overzicht van
de klachten en de behandeling van het perifeer
(slagaderlijk) arterieel vaatlijden. Het is goed
u te realiseren dat voor u persoonlijk de
situatie anders kan zijn dan beschreven.
WAT IS ER AAN DE HAND ?
Er is bij
u een afwijking in een van de slagaders
vastgesteld. Deze afwijking is het gevolg van de
afzetting van vet in de wand en verkalking van
de wand van de slagader. Dit proces noemen we
atherosclerose (slagaderverkalking).
ATHEROSCLEROSE
Atherosclerose wordt
eigenlijk ten onrechte aderverkalking genoemd,
omdat het juist de slagaders beschadigt. Het is
een verzamelnaam voor allerlei processen in de
slagaderwand (arteriewand) waardoor deze wand
tenslotte verkalkt en verhardt (=sclerose).
Atherosclerose is een verouderingsproces van de
slagaders, dat al na het twintigste levensjaar
op gang komt. De oorzaak van atherosclerose is
niet precies bekend. Wel is duidelijk dat de
aanwezigheid van bepaalde risicofactoren het
proces van slagaderverkalking aanzienlijk kan
versnellen. Sommige factoren hebben een directe
schadelijke invloed op de vaatwand, zoals roken
en een hoog cholesterolgehalte. Bij andere
factoren, zoals erfelijke aanleg, is het nog
niet duidelijk waarom zij de kans op het
ontstaan van slagaderverkalking vergroten.
RISICOFACTOREN
Risicofactoren die een
rol spelen in het proces van atherosclerose
zijn:
Roken
Dit is de belangrijkste
risicofactor. Door het roken komen veel
schadelijke stoffen in het bloed terecht. Deze
stoffen beschadigen de vaatwand. Roken is een
risicofactor die u zelf in de hand heeft. Wilt u
een verdere voortschrijding van de
atherosclerose voorkomen, dan moet u actief,
maar ook passief met roken stoppen.
Hoge
bloeddruk
Als de druk in de bloedvaten te
hoog oploopt kan dat beschadiging van de
vaatwand geven. Hierdoor versnelt het proces van
slagaderverkalking. Hoge bloeddruk is te
behandelen met dieetmaatregelen en medicijnen
Diabetes mellitus
Suikerziekte versnelt
het optreden van slagaderverkalking. Door het
glucosegehalte van het bloed met
dieetmaatregelen en medicijnen binnen redelijke
grenzen te houden wordt dit verhoogde risico
zoveel mogelijk beperkt.
Cholesterol
Een te hoog cholesterolgehalte van het bloed
heeft ook een schadelijke invloed op de
vaatwand. Soms is behandeling met geneesmiddelen
nodig, maar een goed dieet is hierbij altijd de
eerste stap. Een te hoog cholesterolgehalte in
het bloed kan ook erfelijk zijn. Behalve een
goed dieet zijn vaak medicijnen nodig om het
cholesterolgehalte te verlagen.
Overgewicht en te weinig bewegen
Deze
risicofactoren kunnen zowel direct als indirect
van invloed zijn op het proces van
slagaderverkalking. Overgewicht gaat vaak samen
met diabetes, een te hoge bloeddruk en een te
hoog cholesterolgehalte. Ook gaat overgewicht
vaak gepaard met slechte voedingsgewoonten en te
weinig bewegen. Afvallen en meer
lichaamsbeweging zijn noodzakelijk om de verdere
ontwikkeling van vaatziekten tegen te gaan.
Geslacht
Bij vrouwen bieden de
geslachtshormonen een geringe bescherming tegen
slagaderverkalking.
Hart -en vaatziekten
in de familie
Komen deze op jonge leeftijd in
de familie voor, dan is er een grotere kans op
atherosclerose.
KLACHTEN EN
VERSCHIJNSELEN VAN ATHEROSCLEROSE
Atherosclerose kan in elke slagader van het
lichaam voorkomen. De klachten en verschijnselen
zijn afhankelijk van de plaats, ernst en duur
van de atherosclerose. Meestal leidt
atherosclerose tot vernauwing of zelfs totale
afsluiting van de slagader. Het kan echter ook
een verzwakking van de wand van de slagader
veroorzaken, die dan ten gevolge van de (hoge)
bloeddruk te wijd wordt (aneurysmavorming, zie
de folder). Deze twee verschillende afwijkingen
kunnen ook samen voorkomen.
VERNAUWING OF AFSLUITING VAN EEN SLAGADER
Een vernauwing of afsluiting van een slagader
heeft tot gevolg dat er minder bloed kan stromen
naar de weefsels die van dat bloedvat
afhankelijk zijn en die daardoor te weinig bloed
(en daarmee te weinig zuurstof) krijgen. Weefsel
dat te weinig zuurstof krijgt kan door verzuring
pijn geven of zelfs afsterven. Dit laatste noemt
men een infarct. Het gevolg van verzuring is,
als het een slagader naar een been betreft, dat
na een klein stukje lopen pijn optreedt in de
kuit. Na wat rusten verdwijnt de pijn en kan er
weer een stukje gelopen worden (claudicatio
intermittens). Kijk voor meer informatie in de
folder etalagebenen. Uiteindelijk kan het zo
zijn dat er nog maar zo weinig bloed naar het
been stroomt, dat er al in rust pijn in het been
optreedt. Bij vernauwing van de kransslagaders
van het hart treedt pijn op de borst op bij
inspanning (angina pectoris). Wordt de
vernauwing erger of de inspanning te veel, dan
kan zelfs een hartinfarct ontstaan. Wanneer het
een vernauwing van een halsslagader betreft,
kunnen er bijvoorbeeld spraakstoornissen,
blindheid of verlammingen optreden, die meestal
van voorbijgaande aard zijn, maar ook blijvend
kunnen zijn (herseninfarct). Kijk voor meer
informatie in de folder vernauwde halsslagader.
Behalve een vernauwing of een afsluiting van een
slagader kan arteriosclerose ook een embolie
veroorzaken. Er breekt dan een stukje van de
verkalkte plaques (embolie) los, dat wordt
meegevoerd naar een kleiner bloedvat verder
stroomafwaarts. Dat kleinere bloedvat kan dan
plotseling door de embolie worden afgesloten,
waardoor het lichaamsdeel of orgaan, dat daarvan
afhankelijk is, geen of onvoldoende bloed
krijgt.
ANEURYSMA VORMING
Kijk voor meer informatie in de folder aneurysma
van de aorta. Aneurysmavorming is een
plaatselijke verwijding van een slagader. Op de
plaats van de verwijding is de vaatwand
uitgerekt en dunner geworden, met als risico dat
in deze zwakke plek van de vaatwand een scheur
kan ontstaan met als gevolg een bloeding. Hoe
groter het aneurysma, hoe groter het risico. Een
aneurysma ontstaat ongemerkt en groeit
geleidelijk. Het kan in elke slagader in het
lichaam voorkomen, maar komt het meeste voor in
de grote lichaamsslagader (de aorta). Meestal
veroorzaakt een aneurysma geen ernstige klachten
en wordt het bij toeval ontdekt. Wanneer er een
aneurysma van een slagader wordt ontdekt, dan
kan een operatie nodig zijn. Ook is in een
aneurysma de bloedstroom verstoord, het bloed
wervelt in de plaatselijke verwijding. Daardoor
vormt zich in het aneurysma een bloedstolsel.
Een enkele keer kan een stukje van dit stolsel
los raken en plotseling een afsluiting
veroorzaken in een slagader verder
stroomafwaarts (embolie).
ONDERZOEK
Om de mate van vernauwing en de exacte
lokalisatie vast te stellen zijn enkele
onderzoeken noodzakelijk. Veelal zal dit in
eerste instantie een onderzoek in het
vaatlaboratorium zijn. Kijk voor meer informatie
in de folder over het vaatonderzoek: doppler,
duplex en looptest. Wanneer een vernauwing
behandeling behoeft kan een
röntgencontrastonderzoek van de slagaders worden
verricht. Kijk voor meer informatie in de folder
angiografie. Voor het opsporen van een aneurysma
is een echografie het onderzoek van keuze.
BEHANDELING
Atherosclerose kan niet
genezen. De behandeling van de risicofactoren
heeft ten doel het proces stop te zetten en
verergering van klachten te voorkomen. In het
algemeen wordt een gezonde leefwijze aangeraden:
• Stoppen met roken is het allerbelangrijkste.
• Gezond eten: minder vet en koolhydraten. Met
name verzadigde vetzuren (roomboter, vlees en
kaas) verhogen het cholesterolgehalte in het
bloed. Het is beter het gebruik hiervan te
beperken en te vervangen door onverzadigde
vetzuren (plantaardige vetten, olijfolie en
vis).
• Het gebruiken van grote hoeveelheden
koolhydraten (zetmeel en suikers) kan ook leiden
tot een verhoging van het cholesterolgehalte in
het bloed.
• Meer lichaamsbeweging en
afvallen bij overgewicht.
Naast de adviezen
voor een gezonde leefwijze kan, afhankelijk van
de ernst van de situatie, besloten worden tot de
volgende specifieke behandelingsmogelijkheden:
• een conservatieve behandeling
• dotteren
• een operatieve behandeling.
De
conservatieve behandeling
Allereerst richt
dit zich op verdere beperking van de
risicofactoren zoals reeds genoemd. Wanneer de
vernauwing niet ernstig van aard is kan met
looptraining en eventueel het gebruik van
bloedverdunnende medicijnen de situatie
aanzienlijk verbeteren.
Dotteren
Een
dotterbehandeling vindt plaats tijdens een
rontgencontrastonderzoek. Daarbij wordt een
slagader aangeprikt en een catheter met aan het
eind een leeg ballonnetje in de slagader
gebracht. Door het opblazen van het ballonnetje
ter plaatse van een vernauwing, wordt deze
vernauwing opgerekt. Het bloedvat wordt dan weer
beter doorgankelijk. Tegenwoordig bestaat de
mogelijkheid om deze behandeling te combineren
met het plaatsen van een buisje (een stent) in
het opgerekte vaatsegment, waardoor na het
oprekken het bloedvat wijder blijft. Dotteren is
een weinig belastende ingreep, die soms
poliklinisch kan worden verricht. De methode
kent gelukkig slechts zelden ernstige
complicaties, hoewel bloedingen kunnen voorkomen
op de insteekplaats van de slagader. Uiteraard
lukt het niet altijd om een vat op te rekken.
Ook komt het voor dat een vernauwing na
betrekkelijk korte tijd toch weer opnieuw
ontstaat.
De operatieve behandeling
Er zijn verschillende operaties mogelijk. Zo kan
een slagader worden schoongemaakt door met een
operatie de verkalking ter plaatse van de
vernauwing weg te halen of het bloedvat ter
plaatse van de vernauwing wijder te maken. Deze
operatie vindt met name plaats bij een
vernauwing in de halsslagader. Bij de meeste
andere verstopte slagaders wordt een omleiding
gemaakt waarbij een vaatprothese of een ader
wordt gebruikt (kijk voor meer informatie in de
folder bypass: bloedvatoverbruggingsoperatie. De
keuze van de operatie is uiteraard van vele
zaken afhankelijk. De zwaarte van de operatie en
de ernst van mogelijke complicaties, hangt samen
met de plaats in het lichaam waar de afsluiting
zit en de plaats waar de operatie moet worden
uitgevoerd.
|
