|
ERYTHEMA EXSUDATIVUM MULTIFORME (EEM) |
 |
WAT IS ERYTHEMA EXSUDATIVUM MULTIFORME ?
Erythema exsudativum multiforme (erythema
multiforme, EEM) is een acuut optredende
huiduitslag met een bijzondere vorm (ringvormige
afwijkingen in de handpalmen en op het lichaam,
kapotte lippen en mondholte). Het is een soort
allergische reactie op een infectie met een
virus of een bacterie. Meestal is een
koortslip
(herpes simplex virusinfectie) de oorzaak. Ook
Mycoplasma pneumonia, een kleine bacterie die
longontsteking kan veroorzaken, wordt regelmatig
genoemd als oorzaak.
 |
 |
 |
| EEM, kapotte lippen |
EEM, blaasjes
handpalm |
EEM, schietschijven |
In
het klassieke geval ontstaan er ronde plekken in
de handpalmen die er uitzien als
'schietschijven' (een rode ring, daarbinnen weer
een witte ring, en in het centrum een rood of
paarsblauwig rondje). Aan deze schietschijven
(Engels: target lesions) is de aandoening
gemakkelijk te herkennen, maar ze zijn niet
altijd aanwezig. De uitslag kan ook allerlei
andere vormen aannemen, daarom heet het ook
erythema multiforme (erythema = rood, multiforme
= veelvormig).
Erythema
exsudativum multiforme kan zeer uitgebreid zijn,
met meedoen van de slijmvliezen (lippen,
binnenkant van de mond, ogen). Deze uitgebreide
vorm werd vroeger Stevens Johnson syndroom
genoemd. Nu wordt de uitgebreide vorm met
slijmvlies afwijkingen erythema multiforme
major
genoemd, en de mildere vorm wordt erythema
multiforme minor genoemd.
WAT IS
DE OORZAAK VAN ERYTHEMA EXSUDATIVUM MULTIFORME ?
Zoals genoemd, de belangrijkste oorzaken
zijn infecties met herpes simplex virus of
Mycoplasma pneumonia. De koortslip (herpes
simplex) komt het meest voor, maar ook de vorm
van herpes die door seksueel contact wordt
overgebracht (herpes genitalis) kan erythema
multiforme veroorzaken. Mycoplasma is een
bacterie die infecties van de longen en
luchtwegen kan veroorzaken. Daarnaast zijn er
vele andere infecties met virussen, bacteriën en
schimmels die erythema multiforme kunnen
veroorzaken. In ongeveer de helft van de
gevallen kan er geen enkele onderliggende
oorzaak worden gevonden. De erythema multiforme
ontstaat dan zomaar, of er is wel een infectie
geweest, bijvoorbeeld een virale
luchtweginfectie of een buikgriep, maar het
virus is al weer weg en kan niet meer aangetoond
worden.
WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN
?
De huiduitslag kan bestaan uit
vlekken, bobbeltjes, galbulten, zogenoemde
‘schietschijven’ of een combinatie daarvan. Deze
huidafwijkingen zijn rood van kleur, en 1-3 cm
groot. Ze zitten vooral op de handen, de polsen,
de voeten, de ellebogen en de knieën.
Karakteristiek voor erythema multiforme zijn de
schietschijven (target lesions). Dit zijn ronde
afwijkingen met 3 zones: een dofrood of paars
centrum (eventueel met een blaartje daarin),
daaromheen een gebied dat lichter van kleur en
iets verheven is en daaromheen een scherp
begrensde rode ring. Gedurende enkele dagen
komen er in aanvallen steeds nieuwe
huidafwijkingen bij, die na 1 tot 2 weken weer
verdwijnen. Erythema multiforme kan op elke
leeftijd optreden. Meestal is de aandoening niet
ernstig en voelt men zich niet ziek. Het gaat
vanzelf weer over.
Soms zijn er maar
enkele huidafwijkingen (minor vorm), en soms is
de uitslag zeer uitgebreid en doen ook de
slijmvliezen mee (lippen, binnenkant mond, soms
ook de ogen of geslachtsorganen). Bij de
uitgebreide (major) vorm kunnen patiënten ook
heel ziek zijn. Als de mond kapot is gaat het
eten en drinken moeilijk.
 |
 |
 |
| erythema multiforme |
EEM, schietschijven |
EEM, schietschijven |
 |
 |
 |
| EEM, schietschijven |
erythema multiforme |
EEM, kapotte lippen |
HOE WORDT
DE DIAGNOSE GESTELD ?
De diagnose wordt
meestal gesteld op het klinisch beeld, op hoe
het er uit ziet. Als er karakteristieke
schietschijven zijn of een verhaal van net een
koortslip gehad dan is het makkelijk te
herkennen. Er zijn andere huidziekten die er
sterk op kunnen lijken. Een daarvan is een
ernstige reactie op geneesmiddelen die toxische
epidermale necrolyse wordt genoemd, hierbij
ontstaan ook kapotte lippen en afwijkingen over
het hele lichaam. Het kan nodig zijn om een
huidbiopt af te nemen voor nader onderzoek. Soms
wordt bloedonderzoek gedaan, of een kweek
afgenomen als er infecties lijken te zijn
(herpes, keelontsteking, longontsteking, etc.).
HOE WORDT ERYTHEMA EXSUDATIVUM
MULTIFORME BEHANDELD ?
De milde vorm
hoeft niet behandeld te worden, het gaat immers
vanzelf over. De ernstige vormen met uitgebreide
huidafwijkingen, kapotte lippen en mondholte
hebben vaak wel een behandeling nodig. De
behandelmogelijkheden zijn:
-
Corticosteroïd crèmes (ontstekingsremmende
crèmes), lokaal aan te brengen op de
huidafwijkingen
- Corticosteroïd mondspoeling
- Xylocaïne verdovende gel voor de mondholte
- Chloorhexidine bacteriedodende mondspoeling
- Ontstekingsremmende pijnstillers (ascal,
diclofenac, ibuprofen)
- Prednison tabletten
kuur
- Behandeling van onderliggende
infecties (longontsteking, keelontsteking, etc)
Soms is het nodig dat de oogarts de ogen
nakijkt, soms wordt een KNO arts gevraagd om de
mondkeelholte te beoordelen.
Als
erythema multiforme was uitgelokt door een
herpes simplex virus, dan heeft antivirale
behandeling op dat moment geen effect meer (te
laat, het virus is al weer weg). Maar als er
herhaaldelijk een koortslip is, steeds gevolgd
door erythema multiforme, dan is een
onderhoudsbehandeling met een antiviraal middel
zinvol.
WAT ZIJN DE VOORUITZICHTEN
?
Meestal verdwijnt erythema multiforme
na een aantal weken vanzelf, en is het een
eenmalige aandoening die niet meer terugkomt.
Maar wanneer een herpes simplex virus infectie
de oorzaak is, kan erythema multiforme bij een
volgende aanval van de koortsblaasjes ook weer
terugkomen. Er zijn patiënten die bij elke
koortslip weer een erythema multiforme krijgen.
Deze patiënten krijgen dan vaak preventief
antivirale middelen voorgeschreven, voor langere
tijd, om de virusuitbraak te remmen. Een klein
beetje virus is al genoeg om een aanval uit te
lokken. Soms ontstaat er geen zichtbare
koortslip, maar komt er toch wat virus vrij in
de bloedbaan, met een erythema multiforme als
gevolg.
WAT KUNT U ZELF NOG DOEN ?
Er is niet veel wat u hier zelf aan kunt
beïnvloeden. Bij een steeds terugkerende
koortslip kan een gezond en regelmatig leven
helpen het aantal herpes-uitbraken per jaar te
verminderen. Blootstelling aan felle zon kan een
koortslip uitlokken, dat is dus iets om te
vermijden.
|
