|
HYPERHIDROSIS (OVERMATIG ZWETEN) |
 |
WAT IS HYPERHIDROSIS ?
Hyperhidrosis
is overmatig zweten of transpireren. Zweten is
een normale lichaamsfunctie, waarmee overmatige
warmte aan het lichaam wordt onttrokken. Door
verdamping van het zweet wordt de huid
afgekoeld. Het zweten neemt toe bij lichamelijke
inspanning, emoties of bij het eten van sterk
gekruid voedsel. Bij sommige mensen is de
zweetproductie zo hoog dat men hiervan hinder
ondervindt in het dagelijkse leven. Het kan
zelfs belemmerend werken bij sociale contacten,
bijvoorbeeld omdat men geen hand meer durft te
geven. Het overmatig zweten kan over het gehele
lichaam optreden, maar meestal blijft het
beperkt tot bepaalde lichaamsdelen. De gebieden
waar hyperhidrosis het meest voorkomt zijn de
oksels, het gezicht, de handpalmen en de
voetzolen.
HOE ONTSTAAT HYPERHIDROSIS ?
De oorzaak van hyperhidrosis is meestal
niet bekend. Men spreekt dan van idiopathische
hyperhidrosis. Waarschijnlijk ontstaat de
prikkel om te gaan zweten in de hersenen. Er is
een belangrijke erfelijke component: bij 30-50%
van de mensen met hyperhidrosis komt het in de
familie voor.
Wanneer alle zweetklieren over
het gehele lichaam overmatig actief zijn, ligt
de oorzaak meestal bij een onderliggend
probleem. Dat kan overgewicht zijn, of de
menopauze, een (chronische) infectie zoals
tuberculose, hormonale ziekten zoals een
overmatige werking van de schildklier, kanker of
het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
Hyperhidrosis kan ontstaan onder invloed van
psychische factoren.
Meestal ontstaat het in
de puberteit en blijven de klachten enkele
tientallen jaren bestaan.
WAT ZIJN
DE VERSCHIJNSELEN ?
Bij hyperhidrosis
zijn bepaalde lichaamsgebieden regelmatig erg
vochtig door de overmatige zweetproductie. Dat
kan zijn in de handpalmen, in de oksels, op het
behaarde hoofd en in het gezicht, op de romp, in
de liezen of op de voetzolen. De overmatige
transpiratie kan gepaard gaan met een
onaangename geur. Deze geur ontstaat doordat
bacteriën in aantal toenemen en een geur
afgeven. De onaangename geur bij
zweetvoeten vormt vaak een groot probleem.
Bij zweetvoeten wordt de huid gemakkelijk
geïnfecteerd door schimmels en bacteriën.
Overmatig transpireren in de oksels heeft tot
gevolg dat de kleding steeds nat is. Mensen die
last van zweetoksels hebben, moeten meerdere
keren per dag kleding verwisselen. Vaak wordt
geprobeerd dit te ondervangen door het dragen
van donkergekleurde en wijdvallende kleding.
Bij hyperhidrosis van de handen zijn de
handpalmen vochtig of zelfs erg nat. Dit leidt
tot problemen bij het geven van een hand. Ook
het schrijven op papier kan lastig zijn, want
het papier wordt doordrenkt met vocht. Soms
ontstaat verweking van de huid, waarbij de
opperhuid bleek van kleur wordt en gaat
rimpelen, alsof men te lang met de handen in het
water is geweest.
Hyperhidrosis op het
voorhoofd en op de behaarde hoofdhuid heeft tot
gevolg dat er steeds zweet afdruipt van het
gezicht. Dit kan storend zijn bij sociale
contacten.
Overmatige transpiratie kan
leiden tot emotionele en psychosociale
problemen, waaronder verminderd zelfvertrouwen,
sociaal isolement en depressie. Naast de
psychologische gevolgen kan overdreven zweten
ook leiden tot een geïrriteerde huid,
bijvoorbeeld in de liezen.
HOE
WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Het is
mogelijk een indruk te krijgen van de
hoeveelheid zweetsecretie met de jodiumzetmeel
proef. Hierbij wordt de huid goed afgedroogd en
ingesmeerd met een jodiumoplossing. Vervolgens
wordt zetmeel over de huid gestrooid. Zetmeel
reageert met jodium in aanwezigheid van het
zweet en dat geeft een donkerblauwe of zwarte
verkleuring. Meestal is een dergelijke test
echter niet nodig.
HOE WORDT HET
BEHANDELD ?
Aluminiumchloride
Plaatselijke behandeling met een oplossing van
aluminiumchloride kan goed helpen bij het
verminderen van de overmatige transpiratie aan
de handen en voeten en in de oksels. Door het
aanbrengen van aluminiumchloride op de huid
raken de afvoergangen van de zweetklieren
verstopt.
De vloeistof moet voor de nacht
worden aangebracht, nadat de betreffende
lichaamsdelen zijn gewassen met water en zeep.
De huid moet volkomen droog zijn als de
aluminiumchloride oplossing wordt aangebracht.
Na het aanbrengen kan de huid ook worden droog
geblazen met een haardroger met koude lucht,
zodat de aluminiumchloride niet van de huid
afzweet. De volgende ochtend moeten dezelfde
huidgebieden weer goed worden gewassen. Als de
overmatige transpiratie is opgehouden, kan
worden overgegaan op een onderhoudsbehandeling
van eenmaal per week of eenmaal per 2 weken. De
behandeling met aluminiumchloride kan
huidirritatie veroorzaken.
Axhidrox
Axhidrox is een crème die glycopyrronium
bevat. Dit middel remt de activiteit van de
zenuwen die de zweetklieren stimuleren. De crème
moet 1 keer per dag 's avonds worden aangebracht
gedurende 4 weken, daarna minder vaak, indien
mogelijk 2 keer per week.
Iontoforese
Iontoforese kan goede resultaten opleveren. Dit
is een methode waarbij de handen en voeten
worden ondergedompeld in water, waar een zwakke
elektrische lading doorheen wordt geleid.
Iontoforese kan worden uitgevoerd met twee
vloeistofbakjes, maar ook met vochtige,
sponsachtige applicators. Speciaal daarvoor
ontworpen sponsachtige applicators kunnen worden
gebruikt voor de oksels, het gezicht en de rug.
De behandeling duurt 15 tot 20 minuten en moet 3
keer per week worden uitgevoerd, tot de
overmatige transpiratie is opgehouden. Daarna
kan worden overgegaan op een minder frequente
behandeling, bijvoorbeeld eenmaal per week. De
behandeling wordt soms gestart onder begeleiding
van een fysiotherapeut. Bij een goed effect kan
vervolgens een apparaat worden aangeschaft voor
thuisgebruik.
De manier waarop iontoforese
werkt, is niet goed bekend. Mogelijk wordt de
zweetproductie geremd door verstoring van het
transport van ionen in de zweetklieren. Het is
vooral geschikt voor handen en voeten. Voor
ernstige gevallen is deze therapie echter niet
altijd toereikend. De behandeling met
iontoforese is ongevaarlijk. Als bijwerkingen
kunnen huidirritatie en pijn optreden.
Botuline injecties (Botox)
Een vrij nieuwe
behandelingsmogelijkheid is het blokkeren van de
zweetafscheiding met behulp van botulinetoxine.
Dit is een gif dat geproduceerd wordt door de
bacterie Clostridium botulinum. Dit eiwit
blokkeert de prikkeloverdracht bij de overgang
van zenuw naar spier en bij de overgang van
zenuw naar zweetklier. Door de zenuwblokkade
houden de zweetklieren op met het aanmaken van
zweet. Botulinetoxine wordt met kleine injecties
in de huid gespoten op de plaatsen waar sprake
is van hyperhidrosis (zie onder:
behandeling hyperhidrosis met Botox)
Het effect is vaak buitengewoon goed, maar de
blokkade heeft slechts een tijdelijke werking.
Na 3 tot 6 maanden treedt herstel op van de
zenuwprikkelgeleiding en daardoor komt de
hyperhidrosis terug. De behandeling zal dus
geregeld moeten worden herhaald.
De
injecties met botulinetoxine zijn pijnlijk,
vooral aan de handen. De handen kunnen alleen
met botulinetoxine worden behandeld onder
regionale verdoving. Aan de handen bestaat het
risico dat de handspieren gedurende enkele weken
tot maanden verlamd raken.
De ampullen
met botox zijn erg duur en het bedrag dat de
zorgverzekeraar vergoed is niet hoog genoeg om
de behandeling uit te kunnen betalen. Daarom
bieden de meeste ziekenhuizen deze behandeling
niet meer aan. Of u moet bijbetalen.
Anticholinergica
Anticholinergica zijn
geneesmiddelen die via de zenuwen de activiteit
van de zweetklieren onderdrukken.
Anticholinergica worden in de vorm van tabletten
toegediend. In Nederland kunnen oxybutynine en glycopyrronium
worden voorgeschreven. Deze middelen kunnen
bijwerkingen hebben, zoals droge mond,
slapeloosheid en een slechte stoelgang.
MiraDry
De MiraDry is een apparaat dat de
zweetklieren vernietigt door middel van hitte
via het magnetron principe. De huid wordt eerst
verdoofd met injecties. Het handstuk van het
MiraDry apparaat zuigt de huid vacuum en geeft
gecontroleerde elektromagnetische energie af aan
de oksels. Door de energie ontstaat warmte
waardoor de zweetklieren vernietigd worden. Tegelijkertijd wordt de
bovenliggende huid tegen oververhitting
beschermd door middel van een continu werkende
koeling. De miraDry behandeling wordt in
meerdere dermatologische behandelcentra
aangeboden. Een behandeling kost circa 1500 euro
en wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar.
Operaties
Veel ingrijpender is
sympathectomie. Hierbij worden enkele
zenuwknooppunten (ganglia) of zenuwbanen
geblokkeerd, dan wel doorgesneden. Vaak wordt er
eerst geblokkeerd. Dit heeft slechts een
tijdelijk effect van 1 à 2 jaar. Bij een goed
resultaat kan daarna gekozen worden voor het
doorsnijden van de zenuwbanen, dat een blijvend
effect zal hebben. De resultaten zijn redelijk,
met een sterke afname van het zweten bij het
merendeel van de mensen met hyperhidrosis. Er is
wel een risico op complicaties als gevolg van de
behandeling. Bovendien kan op andere plaatsen
van het lichaam een toename van transpiratie
ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat in de
oksels een huidgebied met de zweetklieren wordt
uitgesneden of dat de zweetklieren worden
weggezogen (liposuctie). Het wegsnijden kan
bijwerkingen hebben, zoals pijnlijke en
ontsierende littekens. Liposuctie van de oksels
geeft goede resultaten, maar de effecten op
lange termijn zijn nog niet bekend.
WAT KUNT U ZELF NOG DOEN ?
- Draag bij
hyperhidrosis van de oksels en liezen zoveel
mogelijk luchtige, koele katoenen kleding.
-
Draag zo mogelijk open schoenen bij
hyperhidrosis aan de voeten (zie onder
zweetvoeten).
- Was uw oksels en gebruik
deodorant of andere anti-zweetmiddelen.
-
Houd de omgevingstemperatuur koel en zorg voor
een goede ventilatie.
- Vermijd voeding die
transpiratie veroorzaakt, zoals sterk gekruide
gerechten.
- Vermijd stress en doe zo nodig
ontspanningsoefeningen.
WAT ZIJN
DE VOORUITZICHTEN ?
De aandoening blijft
meestal enkele jaren bestaan, soms levenslang.
Wanneer alle zweetklieren over het gehele
lichaam overmatig actief zijn, verdwijnt dat
meestal als de onderliggende oorzaak kan worden
weggenomen.
De behandeling van zweetoksels is verbeterd met
de komst van de MiraDry. De behandeling van
zweethanden en zweetvoeten is nog steeds erg
moeilijk.
|
