|
LICHEN SCLEROSUS |
 |
WAT IS LICHEN SCLEROSUS ?
Lichen
sclerosus zijn kleine witte plekken die spontaan
ontstaan op de geslachtsorganen. Lichen betekent
'plekje' en sclerosus betekent 'verhard'. De
huid ter plaatse van de lichen sclerosus voelt
niet normaal soepel aan, de elasticiteit is er
uit. Er is vorming van teveel bindweefsel,
litteken-achtig. De huid kan kapot gaan, er
kunnen wondjes en zweertjes in ontstaan. Lichen
sclerosus komt het meest voor bij vrouwen, op de
schaamlippen. Het kan al op jonge leeftijd
ontstaan. Mannen kunnen het ook hebben, meestal
op de penis, op de eikel of de voorhuid. In
zeldzame gevallen kan het ook elders op de huid
voorkomen. Het is een goedaardige aandoening. De
oorzaak is niet bekend. Het is niet
besmettelijk.
 |
 |
 |
| lichen sclerosus romp |
lichen sclerosus
vagina |
lichen
sclerosus penis |
WIE KRIJGT
LICHEN SCLEROSUS ?
Lichen sclerosus komt
het meest voor bij vrouwen (6 x vaker dan bij
mannen) en begint meestal tussen het 45e en 60e
levensjaar. Ongeveer 15% van de vrouwen krijgt
het al op jonge leeftijd. Soms wordt het ook
gezien bij volwassen mannen. Het is niet
erfelijk.
HOE ONTSTAAT LICHEN
SCLEROSUS ?
De oorzaak is niet bekend.
Er zijn theorieën dat de verharding van de huid
wordt voorafgegaan door een ontsteking van de
huid. Die ontsteking kan dan zijn veroorzaakt
door een infectie met bacteriën of virussen, of
door een auto-immuunziekte. Er lijkt ook een
hormonale factor een rol te spelen, want het
komt vooral bij vrouwen voor en begint meestal
rond de menopauze. En bij jonge meisjes
verbetert de aandoening vaak na de puberteit of
verdwijnt zelfs helemaal.
WAT ZIJN
DE VERSCHIJNSELEN ?
Bij lichen sclerosus
ziet men scherp begrensde witte, soms glanzende
(parelmoer-achtig) plekken, bij vrouwen vooral
op de schaamlippen en het huidgebied rondom de
anus, en bij mannen vooral op de penis en de
voorhuid. In 20% van de gevallen zijn er ook
plekjes elders op het lichaam, vooral op het
bovenste deel en rond de navel. De plekken
buiten het genitale gebied geven meestal geen
klachten. In de mond komt het voor als
blauw-witte plekjes op de binnenkant van de
wang, het verhemelte en de tong, vaak zonder dat
men er weet van heeft.
Bij vrouwen
staan in de genitaalstreek jeuk en pijnklachten
op de voorgrond. Tengevolge van wrijven en
krabben in het gebied rondom de schaamlippen en
de anus kunnen oppervlakkige wondjes ontstaan,
die op hun beurt weer kunnen zorgen voor enig
bloedverlies. Door verlies van elasticiteit
ontstaan er littekens van de huid, die de
schaamlippen en clitoris met elkaar kunnen laten
vergroeien, waardoor geslachtsgemeenschap als
pijnlijk wordt ervaren.Ook de vaginale ingang
kan vernauwd raken en in de wand van de vagina
kunnen ook pijnlijke kloofjes ontstaan.
Bij mannen zijn een vernauwing van de voorhuid
door verlittekening en herhaalde infecties aan
de glans penis (eikel) de meest voorkomende
klachten, samen met jeuk en een pijnlijke
erectie. Tevens kunnen er kloofjes aan de
voorhuid of penis ontstaan. Het scrotum (balzak)
en het gebied rondom de anus zijn zelden
aangedaan.
Bij jonge meisjes verloopt
lichen sclerosus vaak zonder klachten. Klachten
bestaan in het algemeen uit jeuk en een
branderig gevoel ter plaatse van de
huidafwijkingen. Andere klachten zijn vaginale
afscheiding, pijn bij ontlasting en pijn bij het
plassen. Ook abnormale haargroei aan de
binnenkant van de schaamlippen wordt soms
gezien, die weer verdwijnt wanneer de aandoening
geneest. Onterecht worden de vaginale wondjes
soms in verband gebracht met seksueel misbruik.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De
meeste vormen van lichen sclerosus zijn voor de
dermatoloog gemakkelijk te herkennen. Soms is
het nodig om een stukje weefsel af te nemen
onder lokale verdoving (een biopt) voor
onderzoek van de huid onder de microscoop. Er is
geen aanvullend onderzoek zoals bloedonderzoek
nodig.
WAT IS DE BEHANDELING ?
Afwijkingen bij kinderen (met name jonge
meisjes)
Bij jonge meisjes zijn jeuk en pijn
aan de buitenste schaamlippen en het gebied
rondom de anus de meest voorkomende problemen.
Beide kunnen verlicht worden door gebruik van
corticosteroïd crèmes of zalven.
Afwijkingen bij volwassen vrouwen
Jeuk is de
meest voorkomende klacht. Ook spontane pijn en
pijn bij geslachtsgemeenschap, al dan niet
tengevolge van vergroeiingen, komen vaak voor.
In eerste instantie zullen crèmes of zalven met
sterk werkzame corticosteroïden voorgeschreven
worden. De klachten van pijn en jeuk zullen
hiermee snel verminderen en ook het risico op
verlittekening en vergroeiingen van de huid
wordt hiermee tegengegaan. Hierna kan men,
afhankelijk van de klachten, overgaan op minder
sterke en/of minder frequent gebruik van
corticosteroïd zalven of crèmes. Ook het gebruik
van oestrogeen bevattende crèmes resulteert soms
in een verbetering van de klachten. In ernstige
gevallen kunnen tabletten worden toegepast. Deze
ziekte kent, wanneer zij ontstaat bij volwassen
vrouwen, geen spontane genezing. Een patiënte
zal gedurende de rest van haar leven de zalven
of crèmes moeten blijven gebruiken in een zo
laag mogelijke frequentie van smeren waarmee de
klachten onderdrukt kunnen worden. Wel is er
soms gedurende enige tijd afwezigheid van
klachten, waarbij ook niet gesmeerd hoeft te
worden.
Afwijkingen bij volwassen
mannen
Een vernauwing van de voorhuid kan
het best verholpen worden door een besnijdenis,
ook wel circumcisie genoemd. Jeuk- en
pijnklachten kunnen het beste onderdrukt worden
met corticosteroïd zalven of crèmes toegepast in
een effectieve frequentie van smeren. Op deze
manier is het mogelijk om lange tijd
klachtenvrij te blijven.
Afwijkingen
elders op het lichaam
De huidafwijkingen
elders op het lichaam van lichen sclerosus
reageren niet goed op behandeling. Als de huid
strak aanvoelt geeft een verzorgende crème ook
verlichting.
WAT KUNT U ZELF NOG
DOEN ?
Wie lichen sclerosus heeft, doet
er verstandig aan voorzichtig te zijn met de
huid en die zo min mogelijk te beschadigen. In
de beschadigde huid kan namelijk weer een nieuwe
lichen sclerosus plek ontstaan.Probeer dus niet
te krabben als het jeukt, gebruik de crème.
WAT ZIJN DE VOORUITZICHTEN ?
Lichen sclerosus die op kinderleeftijd ontstaat
heeft een veel betere prognose dan lichen
sclerosus die op volwassen leeftijd ontstaat. In
ongeveer tweederde van de gevallen op
kinderleeftijd verdwijnen de afwijkingen in de
puberteit. Bij volwassenen is de aandoening
chronisch.
In zeldzame gevallen
ontstaat huidkanker in het aangedane gebied. De
kans hierop is heel klein. Maar gezien dit
risico is het wel raadzaam om de plek te
laten inspecteren door de huisarts of door de
dermatoloog of de gynaecoloog als als u
veranderingen bemerkt zoals wondjes, bultjes,
verdikte plekken, of uitbreiding van de plek.
Indien u daar prijs op stelt kan er ook een
jaarlijkse controle afspraak worden gemaakt om
de plek te beoordelen.
EMOTIONELE
EN PSYCHISCHE ASPECTEN
Patiënten, vooral
vrouwen, blijven vaak lang met de klachten
rondlopen zonder hun arts te raadplegen. Dit
gebeurt vaak uit een gevoel van gêne. Soms wordt
de aandoening niet of te laat herkend. Lichen
sclerosus van de vulva kan veel jeuk en pijn
veroorzaken, dit kan het dagelijks leven
verstoren. De vorm van de vagina kan veranderen
door vergroeiingen. Vrijen kan soms pijnlijk
zijn. Relaties staan onder druk. Het regelmatig
moeten laten inspecteren is vervelend, het
verhaal over mogelijk ontstaan van huidkanker
veroorzaakt ongerustheid. Al met al is dit dus
een vervelende aandoening, die ook nog eens
lastig te behandelen is.
Voor sommige patiënten
kan het nuttig zijn contact te zoeken met andere
patiënten die de aandoening hebben. Er is een
patiëntenvereniging (www.lsnederland.nl).
|
