|
MELASMA |
 |
WAT IS MELASMA ?
Melasma (ook wel
zwangerschapsmasker genoemd) is een
pigmentstoornis waarbij op de huid donkerbruine
vlekken ontstaan. Deze vlekken zijn matig tot
scherp begrensd en meestal grillig van vorm.
Melasma komt met name voor op het voorhoofd, de
wangen, de slapen, rond de ogen en op de
bovenlip. Soms zijn de vlekken ook in de hals en
op de armen aanwezig. Ook al is melasma een
goedaardige kwaal, de vaak ontsierende vlekken
kunnen voor de patiënt een psychosociale
belasting vormen.
De donkere vlekjes vallen
vooral op na blootstelling van de huid aan
zonlicht of aan kunstmatige ultraviolet (UV)
stralen
(zonnebank). Melasma
komt voornamelijk voor bij vrouwen in de
vruchtbare leeftijd. Zeer zeldzaam komt melasma
ook voor bij mannen.
 |
 |
|
melasma |
melasma |
HOE ONTSTAAT
PIGMENT ?
De huid bestaat uit drie lagen,
te weten de bovenste opperhuid (0.5-1 mm dik),
de dieper liggende lederhuid (1-2 mm) , waar
zich de bloedvaten en zenuwen bevinden en het
onderhuids vetweefsel.
Pigment is een bruine
kleurstof die wordt aangemaakt door de
pigmentcellen die zich in de onderste laag van
de opperhuid bevinden. Pigmentcellen liggen dus
relatief oppervlakkig in de huid.
In de
pigmentcel wordt het pigment verpakt in pigment
korreltjes, en zo afgegeven aan de bovenliggende
opperhuidcellen. Pas wanneer het pigment zich in
de opperhuidcellen bevindt, is de huid zichtbaar
gepigmenteerd. Ieder mens, blank of donker, jong
of oud heeft ongeveer evenveel pigmentcellen per
oppervlakte eenheid. De activiteit van deze
pigmentcellen en de hoeveelheid, rijpheid en
grootte van de pigmentkorreltjes bepalen iemands
huidskleur, en ook de kleur van haren en ogen.
Bij donkere rassen bevatten pigmentcellen veel
meer en grotere, rijpere pigmentkorreltjes en
zijn de opperhuidcellen veel voller beladen met
pigmentkorreltjes dan bij blankere rassen.
Onder invloed van UV-straling neemt het aantal
werkzame pigmentcellen en de pigment aanmaak
toe. Het resultaat is een bruine verkleuring van
de huid.
HOE ONTSTAAT MELASMA ?
De precieze oorzaak voor melasma is nog
onbekend. Wel is het duidelijk dat er sprake is
van een 'overgevoelig' pigmentsysteem. Er zijn
een aantal risicofactoren aan te wijzen die
kunnen samenhangen met het ontstaan dan wel het
verergeren van de vlekken.
Zwangerschap wordt
als één van de belangrijkste factoren herkend.
Veel vrouwen vertellen dat de vlekjes tijdens de
zwangerschap opkomen. Bij sommigen verdwijnen
deze vlekjes gelukkig na de bevalling. Andere
uitlokkende factoren zijn natuurlijke en
kunstmatige UV-straling, erfelijkheid,
pilgebruik, het gebruik van bepaalde cosmetica
en sommige anti-epileptische geneesmiddelen.
Al deze factoren kunnen leiden tot een verhoogde
activiteit van de pigmentcellen met als gevolg
een toegenomen pigment productie. Doordat niet
alle pigmentcellen in de huid even sterk
reageren , ontstaat niet een egale maar een meer
vlekkige bruine verkleuring van de huid. Bij
sommige patiënten zijn er geen duidelijke
uitlokkende factoren aan te wijzen.
TYPEN MELASMA
Melasma wordt ingedeeld
naar de diepte van het overmatige pigment. Er
bestaat een oppervlakkige type (het pigment zit
voornamelijk in de opperhuid) en een diepe type
(het pigment zit voornamelijk in de lederhuid).
Helaas is gebleken dat in de meeste gevallen het
pigment zich zowel in de oppervlakkige als in de
diepere lagen bevindt.
HOE WORDT
MELASMA BEHANDELD ?
Omdat de oorzaak niet
precies bekend is, bestaat er nog geen
oorzakelijke behandeling. Behandelingen zijn
symptomatisch gericht, d.w.z. gericht op het
doen verdwijnen dan wel het verminderen van de
bruine vlekjes in de huid. Hierbij worden drie
doelstellingen nagestreefd:
1. Voorkomen
dat de melasma erger wordt
a. Er wordt
geadviseerd om bij blootsteling aan UV-stralen
altijd een anti-zonnebrandmiddel te gebruiken
met een hoge beschermingsfactor (minimaal factor
25), zogenaamd een sunblock. Het middel dient
op het hele gezicht (en eventueel de hals) te
worden aangebracht, dus ook op plekken waar zich
geen melasma bevindt. De sunblock moet bij een
zonnige dag regelmatig, ieder uur worden
aangebracht. Dit is extra van belang tussen 11
uur 's ochtends en 2 uur 's middags, omdat dan
de zonkracht het hoogst is. Zonnebankkuren van
het gezicht worden afgeraden.
Veel patiënten
vertellen dat de vlekjes in de wintermaanden
vanzelf minder opvallend worden, doordat er in
deze periode minder zon is. Tijdens een
wintersportvakantie is het gebruik van een
sunblock daarentegen wel weer van belang.
b.
Wanneer er een waarschijnlijk verband bestaat
tussen de melasma en sommige geneesmiddelen, kan
men overwegen om met deze middelen te stoppen of
over te stappen naar een alternatief middel. Dit
moet altijd in overleg gaan met uw behandelend
arts. Er zijn echter nog geen goede studies
uitgevoerd die de invloed van het stoppen van
deze middelen op de ernst van de melasma
bestudeerd hebben. Het stoppen van de
anticonceptie pil of veranderen naar een andere
pilsoort heeft in de regel geen effect op de
ernst van de vlekken.
2. Remmen van de
pigmentaanmaak
Hierbij zijn een aantal
behandelvormen mogelijk. Het resultaat van deze
behandelingen is afhankelijk van de diepte van
het pigment. Oppervlakkig gelegen pigmentaties
kunnen in de regel goed verdwijnen. Dieper
gelegen pigment bij melasma is met behulp van
huidige therapieën niet effectief te
verwijderen.
a. Huid blekende crèmes:
Deze crèmes bevatten vaak de chemische stof
hydrochinon. Dit middel remt de aanmaak van
pigment. De stof wordt in concentraties van 2%
tot 5% in een crème voorgeschreven. Hogere
concentraties zijn in Nederland verboden. Hoe
groter de concentratie hydrochinon, hoe groter
is de kans dat niet alleen de pigmentaanmaak
wordt geremd, maar ook dat de pigmentcellen in
de huid (blijvend) worden beschadigd. Als
bijwerking zien we dan puntvormige witte vlekjes
ontstaan in de huid. Zeer zelden ontstaan als
gevolg van hydrochinon gebruik zelfs gitzwarte
plekjes in de huid. Het uiterlijk van de
desbetreffende persoon is daardoor nog slechter
dan vóór de behandeling. Helaas zijn hydrochinon
bevattende crèmes ook zonder recept in bepaalde
drogisten verkrijgbaar. Er wordt gewaarschuwd
tegen het gebruik van dergelijk crèmes omdat
vaak niet bekend is wat de concentratie is van
de hierin verwerkte hydrochinon. Andere
bijwerkingen van de crème zijn irritatie en
contactovergevoeligheid.
De crème wordt één
keer daags met behulp van een wattenstaafje,
alleen op de donkere vlekken (dus niet op het
hele gezicht) 's avonds vóór het slapen gaan
aangebracht. Het blekende effect van hydrochinon
bevattende crèmes treedt pas na 4 tot 8 weken
op.
b. Oppervlakkige chemische peeling
met fruitzuren:
Bij een oppervlakkige
chemische peeling wordt een stof aangebracht op
de huid die de celdeling doet versnellen. Er
treedt een soort vernieuwing op van de
opperhuid. Als gevolg hiervan zal de behandelde
huid gaan afschilferen. Met de afschilfering,
hoopt men dat ook het overmatige pigment wordt
afgevoerd. Dit geeft dus uiteindelijk een
blekend effect.Het meest effectieve zuur is
glycolzuur, dat toegepast wordt in concentraties
van 10%-40%. Vanwege de geringe molekuulgrootte
wordt dit zuur makkelijk door de verschillende
lagen van de opperhuid opgenomen, waar het zijn
werking uitoefent.
c. Lasertherapie
Bij
lasertherapie streeft men naar een specifieke
verwijdering van overmatig pigment in de huid
waarbij de overige huidstructuren intact
blijven. De laser geeft lichtpulsen af van een
zeer korte duur met een zeer hoge intensiteit.
De combinatie van de juiste golflengte en
ultrakorte pulsen leidt tot maximale
vernietiging van het pigment met minimale
beschadiging van de normale huid. Het
belangrijkste voordeel van lasertherapie is de
geringe risico op littekenvorming.
Helaas is
gebleken dat de laser slechts in een klein
aantal gevallen voldoende opbleking geeft van de
vlekken. Meestal heeft lasertherapie geen goed
resultaat; na een aanvankelijke verbleking
kunnen de vlekjes weer terugkomen. Met name bij
de donkere huid heeft een laserbehandeling soms
een averechts effect; de vlekjes kunnen juist
donkerder worden. Om deze redenen wordt
lasertherapie alleen in beperkte gevallen nog
uitgevoerd. Er wordt dan eerst een proefplek
behandeld (ter grootte van een dubbeltje).
Wanneer de proefplek na 2 maanden opnieuw donker
wordt, wordt verder lasertherapie afgeraden.
3. Camouflage
Omdat bij huidige
behandelingen het soms lang kan duren (4-8
weken) voordat er een duidelijk blekend effect
te zien is, willen vele patiënten make-up
gebruiken om in de tussentijd de vlekken minder
opvallend te maken. Dit is met name van belang
gedurende de dag, op werk of gedurende
"openbare" gelegenheden, zoals feestjes en
recepties. Doordat er veel van dit soort make-up
op de markt is, is het vaak moeilijk een middel
te kiezen dat het best bij u past. Ook is het
van belang dat deze middelen op de juiste manier
op de huid wordt aangebracht. De huidtherapeute
kan u hierbij helpen. Zij kan u adviseren welke
middelen u wel of niet kunt gebruiken. Ook zal
zij u de camouflage therapie voordoen, opdat u
het zelf op de juiste wijze thuis kan
aanbrengen. Door een speciaal dekkende crème aan
te brengen kunnen storende laesies nagenoeg
onzichtbaar gemaakt worden. Dit blijkt een goede
uitwerking te hebben op het zelfvertrouwen van
de patiënt. Voor camouflagetherapie dient u
speciaal een afspraak te maken bij de
huidtherapeute.
Tot slot dit…..
Doordat huidige therapieën symptomatisch gericht
zijn, kunnen de vlekjes altijd terugkeren, ook
al zijn ze in eerste instantie door de
behandeling verdwenen. Dit geldt voor alle
genoemde behandelvormen. De rest van uw leven
zult u rekening moeten houden met factoren die
de pigmentaanmaak kunnen stimuleren, met name
zonlicht.
|
