|
ROSACEA |
 |
WAT IS HET ?
Rosacea is een veel
voorkomende chronische huidaandoening in het
gezicht. Het meest opvallende is de felrode
kleur van de wangen en de neus. Rosacea betekent
letterlijk 'rood als een roos'. De vier
belangrijkste kenmerken zijn roodheid, kleine
uitgezette bloedvaatjes (couperose), bultjes
(papels) en puistjes (pustels). De aandoening
kan lijken op acne, de bekende jeugdpuistjes.
Rosacea komt echter op latere leeftijd voor dan
jeugdpuistjes, meestal niet voor het 30ste jaar.
Vooral vrouwen van middelbare leeftijd hebben er
vaak last van. Bij mannen komt het minder vaak
voor. Oogafwijkingen komen veelvuldig voor bij
rosacea en deze kunnen variëren van mild tot
ernstig. Rosacea is een hardnekkige aandoening,
die goed te behandelen is. De afwijkingen hebben
echter de neiging steeds weer de kop op te
steken. Over het algemeen bedreigt rosacea de
gezondheid niet. De meeste patiënten zoeken hulp
in verband met de cosmetisch storende
afwijkingen.
 |
 |
| roodheid |
bultjes |
 |
 |
|
puistjes |
basaalcelcarcinoom, bol |
HOE
ONTSTAAT HET ?
De oorzaak van rosacea is
onbekend. De ernst van rosacea kan worden
beïnvloed door uitwendige factoren, waardoor de
klachten kunnen toenemen. Voorbeelden hiervan
zijn warmte, zonlicht, cosmetica,
huidverzorgingsproducten en sommige
geneesmiddelen. Geneesmiddelen die
corticosteroïden (bijnierschorshormonen)
bevatten kunnen rosacea veroorzaken of
verergeren, zowel door inwendig gebruik als bij
toepassing op de huid.
Een oorzakelijke rol
van voeding is nooit aangetoond; wel kan
(tijdelijke) verergering van de roodheid
optreden door het drinken van alcohol en het
eten van sterk gekruid voedsel.
Invloed van voedingsmiddelen en alcohol
Alcohol verergert tijdelijk de verwijding van de
oppervlakkige bloedvaatjes in de huid.
Voedingsmiddelen, die sterk gekruid of erg warm
zijn, doen dat ook. Het zijn geen oorzaken van
rosacea.
Geneesmiddelen
Vaatverwijdende middelen zullen een bestaande
rosacea doen verergeren. Deze geneesmiddelen
worden vooral gegeven aan oudere mensen met
vernauwing van bloedvaten. Lokaal gebruik van
bijnierschorshormoon-bevattende crèmes of
zalven, zgn. "corticosteroïden", maakt rosacea
erger. Bovendien treedt er een zekere verslaving
op voor deze middelen, omdat ze in het begin de
ontstekingsreactie van de huid afremmen.
Hierdoor verdwijnt de zo storende roodheid. Maar
zodra men stopt met corticosteroïd-houdende
crème of zalf, keren de huidverschijnselen in
heviger mate terug. Patiënten willen dan het
liefst hun gelaat opnieuw insmeren met dezelfde
crème, wat prompt weer verbetering brengt. Op
den duur nemen de vaatverwijdingen en papels
steeds uitgebreidere vormen aan en zal men
vaker, langduriger en met sterker werkende
corticosteroïden moeten smeren om de roodheid te
kunnen onderdrukken. In een dergelijke situatie
kost het veel geduld van de patiënt en de arts
om de huid weer tot rust te krijgen. Ook bij
personen zonder rosacea zullen corticosteroïden
bij voldoende lang gebruik in het gelaat een
sterk op rosacea gelijkende uitslag kunnen
veroorzaken, de zogenoemde steroïd-acne.
Klimaat
Rosacea is vaak het ergst
in de winter. Bij veel patiënten treedt
verbetering op in de zomer, maar bij anderen
worden onder invloed van de zon de
huidafwijkingen juist slechter. Blootstelling
aan teveel zon is zelfs een mogelijke oorzaak
van rosacea.
Overgevoeligheid
Veel patiënten merken op dat de aandoening
verergert tijdens het gebruik van vele soorten
crèmes, reinigingslotions, shampoos en
dergelijke. De huid lijkt als het ware niets te
verdragen. Dat is een gevolg van het
ontstekingsproces van de huid. Daardoor voelt de
huid pijnlijk en branderig aan. Dit wordt
veroorzaakt door irritatie door de genoemde
stoffen.
Infecties
Bacteriële infecties spelen geen rol bij
rosacea. Soms worden bij patiënten met rosacea
bepaalde "mijtjes" (demodex) in wijde huidporiën
van de neus gevonden. Echter ook bij mensen met
een volmaakt normale huid kunnen deze
micro-organismen voorkomen zonder enige
afwijking te geven.
Psychische
factoren
Mensen met rode wangen en een
opvallende neus voelen zich onzeker. Daardoor
neigen patiënten met rosacea zich te onttrekken
aan contacten met hen onbekende personen. In
ernstige gevallen leidt dat tot depressieve
stemmingen. De psychische problemen van
patiënten met rosacea zijn een gevolg en niet de
oorzaak van de huidproblemen.
WAT
ZIJN DE VERSCHIJNSELEN ?
Rosacea ontstaat
meestal rond het 30ste levensjaar en komt meer
voor bij vrouwen dan bij mannen. Het treft
vooral mensen met een licht huidtype. De
verschijnselen van rosacea zijn vooral
gelokaliseerd op de neus, de wangen, het
voorhoofd en de kin. De belangrijkste kenmerken
van rosacea zijn blozen (vanzelf wegtrekkende
roodheid), blijvende roodheid, bultjes (papels),
puistjes (pustels) en uitgezette bloedvaatjes
(couperose). Meestal is de kleur rozerood, soms
wat paarsrood. Blozen kan worden uitgelokt door
bijvoorbeeld emoties, warmte, zonlicht, hete of
alcoholische dranken, hete of sterk gekruide
spijzen en de menopauze.
Minder vaak
komen bij rosacea zwellingen van de huid voor.
Soms ontstaan zwellingen door ophoping van
vocht. Dit heet oedeem; de zwelling voelt zacht
aan en verdwijnt vanzelf. Zwellingen kunnen ook
ontstaan door toename van bindweefsel in de
huid. Deze voelen harder en knobbelig aan en
gaan niet vanzelf weg.
Het bekendste
voorbeeld hiervan is rhinophyma, dat ontstaat
door vergroting van talgklieren op de neus en
naderhand een toename van bindweefsel. De neus
gaat er verdikt en knobbelig uitzien en wordt in
het dagelijkse taalgebruik aangeduid als
'drankneus' of 'bloemkoolneus'. Ten onrechte,
want het ontstaan van rhinophyma heeft niets te
maken met alcoholgebruik. Rhinophyma treedt
vrijwel alleen op bij oudere mannen.
Ongeveer de helft van de mensen met rosacea
heeft ook oogafwijkingen. De oogafwijkingen die
bij rosacea kunnen optreden zijn vooral
ontstekingen van de oogleden (blefaritis) en van
het hoornvlies en het bindvlies
(keratoconjunctivitis). De meest voorkomende
klachten zijn droge ogen, een branderig of
stekend gevoel, tranende ogen en een gevoel
alsof er iets in het oog zit (gevoel van
zandkorrels).
Ook komt migraine bij
relatief veel patiënten met rosacea voor, vooral
bij hen die last hebben van blozen.
Soms
gaat rosacea samen met seborrhoisch eczeem (zie
de folder
seborrhoisch eczeem).
 |
 |
 |
| zwellingen (oedeem) |
bloemkoolneus
(rhinophyma) |
rosacea van het oog |
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
Meestal
zal de arts geen probleem hebben met het
herkennen van rosacea en is geen ander onderzoek
nodig dan de uitwendige inspectie van de huid.
Allerlei afwijkingen in het gelaat die gepaard
gaan met roodheid, verwijde bloedvaatjes en/of
papels, kunnen soms verwarring geven. Daarom zal
er een enkele maal een huidbiopt nodig zijn voor
microscopisch weefselonderzoek. Bij een
huidbiopt wordt onder plaatselijke verdoving een
stukje huid van enkele millimeters doorsnee
verwijderd. In een enkel geval zal de
dermatoloog allergietesten doen om een
bijkomende allergie voor bijvoorbeeld cosmetica
uit te sluiten.
WAT IS DE BESTE
BEHANDELING ?
Rosacea is doorgaans goed
te behandelen, maar zelden definitief te
genezen. Binnen een halfjaar na staken van de
therapie treedt bij de helft van de mensen weer
een verergering op. Bij een milde rosacea wordt
eerst gekozen voor uitwendige behandeling met
een crème of gel. Wanneer dit onvoldoende helpt
wordt een behandeling met tabletten toegevoegd.
Ernstige rosacea wordt direct met zowel
tabletten als met uitwendige therapie
behandeld.
Uitwendige behandeling
Bij de uitwendige behandeling van rosacea wordt
meestal gekozen voor metronidazol in een gel of
crème. Ook azelaïnezuur crème is een aanbevolen
geneesmiddel. Soms wordt benzoylperoxide gel
voorgeschreven.
Inwendige behandeling
met tabletten of capsules
Behandeling met
doxycycline, tetracycline of minocycline heeft
een gunstig effect op zowel de huid- als de
oogafwijkingen van rosacea. Meestal kan na 1 tot
2 maanden een vermindering van het aantal
pukkels en puistjes worden gezien. Deze
behandeling moet gedurende een aantal maanden
worden voortgezet en kan worden gecombineerd met
metronidazol crème of gel of met azelaïnezuur
crème. Een ander antibioticum dat kan worden
voorgeschreven is azithromycine.
Behandeling van verwijde bloedvaatjes
(couperose)
Opvallend wijde bloedvaatjes op
wangen en neus kunnen, als de andere
verschijnselen van rosacea tot rust zijn
gekomen, met een fijn elektrisch naaldje
dichtgebrand worden. Dat is wat gevoelig maar
verdoving is meestal niet nodig. Ook met
laser-therapie en met de flitslamp apparatuur
zijn deze kleine bloedvaatjes goed dicht te
branden.
Behandeling van rhinophyma
Rhinophyma (zwelling van de neus) kan op
verschillende manieren worden behandeld. Zowel
plastische chirurgie, elektrochirurgie
(wegbranden), cryochirurgie (bevriezen) en
lasertherapie behoren tot de mogelijkheden.
Behandeling van oogafwijkingen
Goede
dagelijkse ooglidhygiëne is belangrijk, ook in
klachtenvrije periodes. Voor droge ogen en
irritatie kan “kunstmatig traanvocht” zoals
hypromellose of methylcellulose worden gebruikt.
Ook behandeling met doxycycline, minocycline of
tetracycline kan verbetering geven bij de
oogafwijkingen van rosacea. Plaatselijke
behandeling met metronidazol gel en fusidinezuur
gel kan de ooglidontsteking doen verbeteren.
Deze therapie zal doorgaans worden gegeven door
de huisarts of door de oogarts.
WAT KAN MEN ZELF NOG DOEN ?
U kunt zelf
nagaan of er factoren zijn die de verschijnselen
van rosacea bij u verergeren. Deze factoren
kunnen per persoon verschillend zijn. Tot deze
factoren behoren warmte, koude, wind, hete
dranken, inspanning, gekruid eten, alcohol,
emoties, huidreinigingsmiddelen, medicinale
producten die de huid irriteren en medicijnen
die blozen veroorzaken of verergeren. Probeer
deze factoren te vermijden.
Vermijd zoveel
mogelijk blootstelling aan zonlicht en gebruik
zo nodig een zonnebrandcrème (ook wel:
antizonnebrandcrème of zonnemelk) met een hoge
beschermingsfactor (factor 15 of hoger). Het
gebruik van camouflerende cosmetica die de
roodheid verbergen, kan zeer prettig zijn voor
diegenen die zich voor hun rode gezicht schamen.
WAT ZIJN DE VOORUITZICHTEN ?
Hoewel de verschijnselen van rosacea zeer
vervelend en cosmetisch erg storend kunnen zijn,
is rosacea geen ernstige ziekte. Behalve in
geval van sommige oogafwijkingen treden geen
complicaties op. Over het algemeen wordt met de
hiervoor beschreven behandelingen een
bevredigend resultaat verkregen. Rosacea heeft
echter de neiging terug te komen na het stoppen
van de therapie met crème, gel, tabletten of
capsules. Bij de meeste patiënten zal na verloop
van jaren het aantal malen, dat de aandoening
opvlamt, verminderen en zal ook de ernst van de
opvlammingen afnemen.
|
