|
STEATOCYSTOMA MULTIPLEX |
 |
WAT IS STEATOCYSTOMA MULTIPLEX ?
Steatocystoma
multiplex is een zeldzame aandoening waarbij over het
gehele lichaam gelig doorschemerende bultjes ontstaan. Het kunnen er
enkele zijn maar ook honderden. Het zijn cysten (afgesloten holten)
gevuld met talg of een olie-achtige substantie. Het is goedaardig, maar
wel hinderlijk en cosmetisch storend. En moeilijk te behandelen, omdat het
er zoveel zijn.
HOE ZIET STEATOCYSTOMA MULTIPLEX ER UIT ?
Over het gehele lichaam zijn tientallen tot honderden cysten (met vet
gevulde, afgesloten bolletjes) aanwezig. De cysten zijn enkele millimeters
tot enkele centimeters groot. Ze schemeren gelig of blauwig door. Ze zijn
gevuld met witte of gelige talg, of een olieachtige substantie, helder,
geel, groen of zwart van kleur. Anders dan bij gewone verstopte talgklieren
(atheroomcysten) is er geen centrale opening te zien. De cysten kunnen
overal zitten, maar ze komen vooral voor op de borst, de nek, de armen, in
de oksels en in de liezen, achter de oren, en soms op het voorhoofd. De
cysten zijn bij de geboorte al aanwezig, maar dan heel klein en nog niet
zichtbaar. Pas na de puberteit beginnen ze zich te vullen met vet, en dan
worden ze zichtbaar en voelbaar. Ze nemen toe in grootte, er lijken er
steeds meer te komen.
 |
 |
 |
| steatocystoma multiplex |
steatocystoma multiplex |
steatocystoma multiplex |
HOE
ONTSTAAT STEATOCYSTOMA MULTIPLEX ?
Steatocystoma multiplex
ontstaat door een aangeboren afwijking aan de talgklieren. Normaal zijn
talgklieren via een afvoergang aangesloten op een haarzakje. Het
talgkliertje produceert talg, een olie-achtige, vettige substantie, die
langs de haren naar buiten komt en huid en haren voorziet van een beschermend
vetlaagje. Bij steatocystoma multiplex ontbreekt bij heel veel talgklieren
de afvoergang. De talg die wordt aangemaakt door het kliertje kan er niet
uit, en hierdoor ontstaat een bolletje dat in de loop der jaren steeds
groter wordt. De afgesloten talgklieren zijn bij de geboorte al aanwezig,
maar dan nog niet zichtbaar. Pas na de puberteit, als onder invloed van
hormonen talgklieren actief worden, beginnen ze te groeien en op te vallen.
Soms is steatocystoma multiplex erfelijk: het komt dan voor in de familie,
en er is een kans van 50% dat de ouders het overdragen aan de kinderen (deze
vorm van erfelijkheid heet autosomaal dominant). Bij de erfelijke vorm van
steatocystoma multiplex is ook het gen ontdekt dat verantwoordelijk is voor
de afwijking. De stoornis zit in het gen voor keratine 17, een eiwit dat
voorkomt in de talgklieren, maar ook in nagels en haren. In de meeste
gevallen is steatocystoma multiplex echter niet
erfelijk: het is dan zomaar ontstaan bij iemand, zit niet in de familie, en er worden
geen genetische afwijkingen gevonden.
WAT VOOR KLACHTEN VEROORZAAKT STEATOCYSTOMA MULTIPLEX ?
Steatocystoma multiplex is een goedaardige aandoening. Het veroorzaakt wel
zeer veel hinder. Vooral omdat het cosmetisch storend is. Het feit dat er
zoveel cysten ontstaan en steeds meer bijkomen is vervelend en kan voor
sommigen psychisch
belastend zijn. Daarnaast kunnen de cysten knappen en dan komt de
olie-achtige inhoud onder de huid terecht. Dit veroorzaakt een ontsteking.
Soms ontstaat een pijnlijke infectie rond een geknapte cyste. Ontstekingen
komen vooral voor in de oksels en de liezen, door beweging, broeien,
zweten.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De diagnose kan worden gesteld op het
klinisch beeld, op hoe het er uit ziet. Maar vaak is het nodig om een cyste
er uit te halen voor onderzoek door de patholoog. Onder de microscoop is te
zien of het een steatocystoma is of een ander soort cyste. Er zijn
afwijkingen die er op sterk op lijken, zoals gewone talgkliercysten waarvan
de afvoergang verstopt is geraakt (atheroomcysten). Een andere afwijking die
er sterk op lijkt zijn eruptieve vellushaar cysten. Dit zijn kleinere
cysten, uitgaande van haarzakjes. Sommige patiënten hebben zowel
steatocystomen als vellushaarcysten. Een andere aandoening die er op lijkt
zijn scrotale cysten. Hierbij ontstaan meerdere cysten op het scrotum
(balzak). Dit zijn geen steatocystomen, maar gewone verstopte talgklieren.
HOE WORDT STEATOCYSTOMA
BEHANDELD ?
Steatocystoma is moeilijk te behandelen. Er zijn
geen geneesmiddelen die de aandoening kunnen laten verdwijnen of
verbeteren. Bij infectie kan soms tijdelijk een antibioticum worden
gebruikt.
De enige mogelijke behandeling is het openen en legen
van de meest hinderlijke cysten. Meestal gebeurt dat door onder lokale
verdoving een klein sneetje te zetten, en de inhoud er uit te drukken.
Dit laat wel een klein litteken achter. Er zijn allerlei
variant-behandelingen mogelijk, zoals een groter sneetje maken en de
hele cyste er uit te trekken. Dit veroorzaakt echter een groter litteken
dan alleen een klein sneetje zetten. Ook leegzuigen met een dikke naald
is een mogelijkheid. Het openen van cysten kan ook met een elektrische
naald of met een CO2-laser. Al deze behandelingen komen op het zelfde
neer.
Het probleem is dat de chirurgische behandeling nog wel te
doen is als het om enkele cysten gaat, maar niet als het gaat om
honderden cysten. Bij zoveel cysten is het simpelweg te veel om ze
allemaal te kunnen behandelen. Bijkomend probleem is dat de behandeling
vaak niet vergoed wordt door de zorgverzekeraars, omdat het gaat om een
goedaardige aandoening. Daarom worden vaak alleen cysten weggehaald die
klachten veroorzaken, omdat ze erg groot zijn, of in de weg zitten, of
ontsteken, of op erg zichtbare plaatsen zitten.
WAT KAN IK ZELF NOG DOEN ?
Het is belangrijk
om er niet in te knijpen. Bij gewone verstopte talgklieren wil het nog wel
eens lukken om de talgklieren leeg te knijpen, maar bij steatocystoma
multiplex gaat dat niet lukken omdat er geen afvoergang is. Knijpen heeft
een averechts effect, de cyste knapt naar binnen en er ontstaat een
ontsteking.
WAT IS DE PROGNOSE ?
De
steatocystomen zullen niet uit zichzelf verdwijnen. In de loop der jaren
zullen er steeds meer bijkomen.
|
