|
VITILIGO |
 |
WAT IS VITILIGO ?
Vitiligo is een
aandoening waarbij de huid en het haar pigment
verliezen en waarbij melkwitte plekken van
verschillende grootte en vorm ontstaan. Minstens
0.5% van de wereldbevolking lijdt aan vitiligo.
Als een stukje van de witte vitiligohuid onder
de microscoop wordt bestudeerd, dan blijken de
pigmentcellen (melanocyten) in de huid totaal te
ontbreken.
Vitiligo kan op elke leeftijd
ontstaan, maar bij ongeveer 50% van de patiënten
openbaart de aandoening zich vóór het 20e
levensjaar en bij 70-80% vóór het 30e
levensjaar.
Behalve een medisch probleem is
vitiligo vooral een belangrijk psychosociaal
probleem. Uit onderzoek blijkt dat vitiligo een
negatieve invloed kan hebben op de
levenskwaliteit en dat soms psychologische
ondersteuning nodig is om met de ziekte te leren
omgaan.
Er zijn verschillende behandelingen
mogelijk voor vitiligo, maar geen van alle is
echt afdoende. Dat is een van de redenen dat
veel dermatologen hun patiënten aanraden om er
niets aan te doen als het op een plaats zit waar
het relatief weinig storend is.
HOE ONTSTAAT VITILIGO ?
De
precieze oorzaak van vitiligo is nog onbekend,
maar wel zeker is dat erfelijke factoren een rol
spelen. Eeneiige tweelingen kunnen beiden op
dezelfde plaatsen vitiligo ontwikkelen. Ook het
feit dat vitiligo vaak voorkomt bij
verschillende personen binnen één familie wijst
op een erfelijke aanleg. Verschillende
theorieën, die elkaar niet uitsluiten, zijn
ontwikkeld.
De 2 meest gangbare
theorieën zijn:
- de
auto-immuuntheorie
- de
pigmentcel-vernietigingstheorie
De
auto-immuuntheorie
Sommige onderzoekers menen
dat vitiligo een auto-immuunziekte is, een
stoornis in het afweermechanisme (immuunsysteem)
van het lichaam. Het immuunsysteem richt zich
hierbij tegen weefsels of cellen van het eigen
lichaam. In het geval van vitiligo denkt men dat
deze auto-immuunreactie de vernietiging van
pigmentcellen veroorzaakt. Deze theorie over het
ontstaan van vitiligo is mede gebaseerd op het
feit dat andere auto-immuunziekten vaker
voorkomen bij mensen met vitiligo, zoals
bepaalde ziekten van de schildklier, alopecia
areata (een bepaalde vorm van haaruitval) en
suikerziekte. Deze relaties zijn echter toch zo
zeldzaam dat het niet zinvol is om alle
patiënten met vitiligo op het voorkomen van
auto-immuunziekten te onderzoeken.
De
pigmentcel-vernietigingstheorie
Deze theorie
veronderstelt dat de pigmentcellen worden
vernietigd door stoffen die vrijkomen wanneer
melanine (huidpigment) wordt aangemaakt door de
pigmentcellen.
Normaal bestaat er in
pigmentcellen een beschermingsmechanisme dat
deze stoffen onschadelijk maakt. Bij vitiligo
zou dit beschermende mechanisme ontregeld zijn.
Wat voor deze theorie pleit, is dat bij mensen
met vitiligo de witte plekken het meest
voorkomen in die gebieden die normaal het meest
gepigmenteerd zijn.
WAT ZIJN DE
VERSCHIJNSELEN ?
De plekken variëren in
grootte en vorm en kunnen over het gehele
lichaam voorkomen. Vitiligoplekken kunnen zich
geleidelijk uitbreiden en hebben vaak een rand
die donkerder is dan de normale huid. Het haar
in de vitiligoplekken wordt ook vaak wit.
Het verloop van de ziekte is niet goed te
voorspellen. Gewoonlijk wordt de huidaandoening
met de jaren erger, met tussenliggende perioden
van verbetering. Spontaan herstel van
vitiligoplekken, met name van aan zonlicht
blootgestelde delen, komt regelmatig voor.
Herstel is echter meestal onvolledig. Vitiligo
van de lippen, van de handen en in het gezicht
herstelt bijna nooit spontaan. Hetzelfde geldt
voor de plekken waar witte haren groeien als
uiting van vitiligo. Ook bij vitiligo die op
latere leeftijd ontstaat, treedt minder vaak
spontane verbetering op.
HOE WORDT
DE DIAGNOSE GESTELD ?
Vitiligo is over
het algemeen zo gemakkelijk te herkennen, dat de
diagnose gewoonlijk kan worden gesteld op grond
van de kenmerkende huidafwijkingen. Aanvullend
laboratoriumonderzoek is vrijwel nooit nodig.
WAT IS DE BESTE BEHANDELING ?
Er is geen enkele therapie die genezing
garandeert. De meeste behandelingen geven
genezingspercentages tussen de 25% en 75%. Dit
is ook afhankelijk van de plek waar het op het
lichaam zit. Het gezicht reageert over het
algemeen beter op allerlei behandelingen dan
handen en voeten. De kans op succes moet daarom
worden afgewogen tegen de belasting die de vaak
langdurige behandeling met zich meebrengt en de
mogelijke bijwerkingen. Van de meeste
behandelingen is niet bekend of het
teruggekeerde pigment blijft bestaan na het
stoppen van de behandeling. De meest toegepaste
behandelingen worden hieronder besproken.
Corticosteroïden
De behandeling met sterke
tot zeer sterke corticosteroïdhoudende crèmes
(zie ook de folder
lokale corticosteroïden) is in sommige
gevallen (30%) succesvol: vooral bij beginnende
vitiligo kunnen deze crèmes een gunstig effect
hebben in die zin dat verdere uitbreiding wordt
voorkómen. Bij deze behandeling worden
corticosteroïd-houdende crèmes éénmaal per dag
op de vitiligoplekken aangebracht. De
behandeling met corticosteroïden mag niet te
lang worden voortgezet, omdat deze crèmes op
langere termijn schadelijke bijwerkingen kunnen
hebben. In het algemeen zal na enkele weken, tot
hooguit na 3 maanden, duidelijk zijn of deze
behandeling succesvol is.
UVB
smalspectrum (311) belichting
Het meest
effectief is de behandeling met ultraviolet-B
(UVB) licht met een golflengte van 311 nm. De
behandeling wordt uitgevoerd in een speciale
lichtcabine en vindt 2x per week plaats. In de
loop van 1 jaar treedt bij ongeveer 60% van de
patiënten met vitiligo terugkeer van pigment
(repigmentatie) op in 75% van de aangedane huid.
Na ongeveer 6 weken kan de eerste terugkeer van
pigment verwacht worden. Dat is dan te zien in
de vorm van bruine puntjes. Soms is het nodig
deze behandeling jaren achtereen (met
rustpauzes) vol te houden om een goed resultaat
te verkrijgen. Ook kan eerst een averechts
effect optreden omdat de witte plekken ten
opzichte van de verder bruin wordende huid meer
gaan opvallen. Smalspectrum UVB heeft de
voorkeur boven PUVA (zie hieronder), omdat PUVA
in het algemeen meer bijwerkingen heeft.
PUVA behandeling
Deze behandeling bestaat
uit de toediening van een stof die de huid
gevoeliger maakt voor ultraviolet-A (UVA) licht.
Deze stof heet psoraleen, vandaar de naam PUVA.
Psoraleen kan worden toegediend door het innemen
van tabletten, via het aanbrengen op de huid van
een crème met psoraleen of via een bad met
psoraleen opgelost in het badwater. Bijwerkingen
van de psoralenen zoals misselijkheid en
zogenaamde PUVA-jeuk, alsmede soms
leverfunctiestoornissen, kunnen voorkomen, met
name bij gebruik van tabletten. Behandelingen
met UVA en UVB licht geven beide een verhoogd
risico op het ontstaan van huidkanker. U kunt
hierover meer lezen in de folder over psoriasis.
Transplantatie
Bij min of meer beperkte
vormen van vitiligo kunnen kleine stukjes
normaal gepigmenteerde huid naar de
vitiligoplekken worden getransplanteerd. Dit
gebeurt poliklinisch, onder plaatselijke
verdoving. Deze behandeling vindt alleen plaats
bij mensen bij wie de vitiligo tot rust is
gekomen, spontaan of na belichtingstherapie.
De “omgekeerde” methode
Deze methode
wordt soms gebruikt bij patiënten die een zó
uitgebreide vorm van vitiligo hebben, dat er nog
maar weinig gebieden over zijn met normaal
gepigmenteerde huid. Bij deze patiënten kan dan
de overgebleven normale gekleurde huid
gedepigmenteerd worden met een soort
‘bleekmiddel’, waardoor de huid egaal van kleur
wordt. Als methode wordt meestal een hydrochinon
bevattende crème gebruikt of een speciale
pigmentlaser.
Er worden nieuwe behandelingen
onderzocht, maar in hoeverre deze effectief
zijn, is nog niet duidelijk.
KINDEREN MET VITILIGO
Bij kinderen zijn
de meeste behandelingen niet effectief en hebben
veel bijwerkingen, reden om terughoudend te zijn
met behandelen. Wanneer het een klein gebied
betreft worden corticosteroïd-crèmes
geadviseerd. Bij meer uitgebreidere afwijkingen
lijkt smalspectrum UVB belichting de beste keus.
Chirurgische behandelingen worden bij kinderen
niet geadviseerd.
 |
| vitiligo |
WAT KAN MEN ZELF
NOG DOEN?
Camouflage van
gedepigmenteerde plekken met een huidkleurige
make-up heeft geen genezende werking, maar is
wel een goede methode voor het minder zichtbaar
maken van de meest ontsierende huidafwijkingen.
Uitleg over de mogelijkheden van deze methode
(bv speciale “medische” camouflagecrème) en
instructies voor het gebruik worden gegeven door
een huidtherapeute. Daarna kunt u deze methode
thuis zelf toepassen. Het is hierbij belangrijk
precies binnen de randjes van de vitiligoplek te
blijven, anders ontstaat er een donkere rand.
Verder is belangrijk dat door blootstelling aan
zonlicht de vitiligoplekken gemakkelijk
verbranden. Daarom wordt aanbevolen de huid
altijd goed te beschermen tegen teveel
zonnestraling met bedekkende kleding of door
gebruik van een zonnebrandcrème met een
beschermingsfactor van 15 of hoger. Dit heeft
dan tevens als voordeel dat de gezonde, wel
pigmentvormende huid minder afsteekt tegen de
witte, ongepigmenteerde huid.
WAT
ZIJN DE VOORUITZICHTEN ?
In sommige
gevallen kan een spontane verbetering optreden.
Met name vitiligoplekken in het gezicht reageren
vaak goed op behandeling. Vitiligoplekken op
handen en voeten verbeteren bijna nooit. In de
meeste gevallen zullen de plekken blijven
bestaan en zich op den duur langzaam uitbreiden.
|
