|
VOETWRATTEN EN HANDWRATTEN (VERRUCA VULGARIS / PLANTARIS) |
 |
WAT ZIJN WRATTEN ?
Wratten zijn
bloemkoolachtige uitstulpingen van de huid,
veroorzaakt door infectie met een virus. Het
virus dat de wratten veroorzaakt heet
humaan
papilloma virus (HPV). Wratten zijn
besmettelijk, je loopt ze op door contact met
iemand die wratten heeft.
De medische
term voor wrat is verruca. Er zijn verschillende
soorten wratten. De gewone wrat (verruca
vulgaris) zit meestal op de vingers of handen,
of op de voetzool, en wordt vaak al op jonge
leeftijd opgelopen. De wratten op de voetzool
worden ook wel verruca plantaris genoemd.
 |
 |
 |
handwratten
(verruca vulgaris) |
handwratten
(verruca vulgaris) |
handwratten
(verruca vulgaris) |
 |
 |
 |
voetwratten
(verruca plantaris) |
voetwratten
(verruca plantaris) |
voetwratten
(verruca plantaris) |
Er bestaan ook
vlakke wratten (verruca plana). Deze zijn
kleiner, vaak 1-3 mm groot, nauwelijks
uitstekend, soms haast niet zichtbaar, en er
zitten er vaak meerdere bij elkaar. Dit soort
wratten zitten vooral op de handruggen, de
onderarmen, de benen, en soms op het gezicht of
in de hals.
 |
 |
 |
| vlakke wrat (verruca plana) |
vlakke wrat (verruca plana) |
vlakke wrat (verruca plana) |
Een andere variant
is de spitse wrat of draadvormige wrat (verruca
filliformis). Dit is een wrat die heel dun en
heel lang is. Dit type wrat zit het vaakst in
het gezicht, bijvoorbeeld op de oogleden, op de
neus, of op of rond de lippen.
 |
 |
 |
| verruca
filliformis |
verruca
filliformis |
verruca
filliformis |
Wratten kunnen ook door sexueel contact worden
overgebracht. Dit is een ander type wrat, de
genitale wrat, ook wel
condyloma acuminata
genoemd. Deze wratten worden ook door een HPV
virus veroorzaakt, maar door een ander type. Zie
verder onder
genitale wratten (condylomen).
Ouderdomswratten (verruca seborroica) zijn heel
iets anders. Dit zijn bruinige wratachtige
bultjes, die meestal op de romp zitten, en die
ontstaan op oudere leeftijd. Het is niet precies
bekend hoe ouderdomswratten ontstaan, het lijkt
niet door een virus te worden veroorzaakt. Zie
verder onder
ouderdomswratten.
Deze folder gaat
alleen over de gewone wratten (verruca
vulgaris).
HOE WORDT EEN WRAT
VEROORZAAKT ?
Wratten worden veroorzaakt
door een infectie van de huid met het humaan
papillomavirus. Dit is een besmettelijk virus.
Je kunt een wrat oplopen door contact met iemand
die wratten heeft, bijvoorbeeld door iemand met
handwratten een hand te geven. Voetwratten
worden opgelopen in gymzalen en douches,
waarschijnlijk door lopen over besmette
huidschilfers. Het kan na de besmetting 2 tot 6
maanden duren, en soms wel een jaar, voordat de
wrat zo groot is dat hij zichtbaar is.
WIE KAN WRATTEN KRIJGEN ?
Iedereen kan
wratten krijgen, en de meeste mensen hebben al
op jonge leeftijd, op de lagere school
bijvoorbeeld handwratten of voetwratten
opgelopen. De ene persoon is er bevattelijker
voor dan de andere. De meeste mensen hebben maar
een paar maanden of enkele jaren last van
wratten, omdat hun afweer systeem de wratten
opruimt. Wratten gaan dus meestal vanzelf weer
over. Maar helaas niet bij iedereen, sommigen
hebben er jaren last van, en vooral voetwratten
kunnen heel hardnekkig zijn. Patiënten met een
gestoorde afweer lopen gemakkelijk wratten op,
en ze kunnen ook heel groot worden en
onbehandelbaar zijn. Dat komt voor bij HIV
patiënten, bij patiënten die afweer
onderdrukkende geneesmiddelen gebruiken zoals
prednison of ciclosporine, en het komt voor bij
kinderen en volwassenen die een niet goed
werkend afweersysteem hebben.
Wratten loop je
makkelijker op als de huid beschadigd is.
Wratten kunnen zich verspreiden in krasjes van
de huid of door krabben, vooral bij de kleine
vlakke wratten (verruca plana) zie je dat.
WAT ZIJN DE VERSCHIJNSELEN ?
Wratten aan de vingers of de handen zijn vaak
kleine ronde bloemkool-achtige uitstulpingen. Ze
kunnen ook onder de nagel voorkomen. Voetwratten
kunnen van hetzelfde type zijn, maar ook
afgeplat zijn of de diepte in groeien. Diep
ingroeiende wratten komen vooral op de voetzool
voor, en dit kan pijnklachten veroorzaken.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD ?
De
diagnose wordt gesteld op het klinisch beeld, op
hoe het er uitziet. Ze zijn gemakkelijk te
herkennen. Een enkele keer kan er verwarring
zijn met een likdoorn, als het een wrat is die
precies op een drukplek zit. Door met een mesje
wat huidschilfers weg te snijden of te schrapen,
laagje voor laagje, kan men het verschil zien.
Bij een wrat verschijnen er op een gegeven
moment allemaal zwarte puntjes, dit is gestold
bloed (puntbloedingen) afkomstig van
bloedvaatjes die hoog in de wrat kunnen worden
aangetroffen.
 |
 |
 |
| voetwrat (verruca
plantaris) |
dermatoscopie |
puntbloedingen |
HOE WORDEN
VOETWRATTEN EN HANDWRATTEN BEHANDELD ?
Omdat wratten meestal vanzelf weer overgaan, is
het niet altijd nodig om te behandelen. Men kan
ook afwachten. Omdat wratten vooral bij kinderen
voorkomen en alle behandelingen pijnlijk zijn,
is het niet zo'n gek idee om af te wachten. Bij
circa tweederde van de patiënten verdwijnen de
wratten spontaan binnen 2 jaar. Behandelen is
wel zinvol als de wratten klachten veroorzaken
(pijn), of cosmetisch erg storend zijn, of niet
vanzelf overgaan.
Alle behandelingen zijn er
op gericht om het virus te doden. Omdat het
virus tot in het levende gedeelte van de huid is
ingegroeid, doen de meeste behandelingen pijn.
Soms is het voldoende om de wrat gedeeltelijk te
verwijderen en te irriteren, waarna het eigen
afweersysteem geprikkeld wordt en de wrat
opruimt. Er zijn ook crèmes beschikbaar (Aldara,
imiquimod) die het eigen afweersysteem aanjagen.
Maar voor de gewone wratten zijn er simpelere en
goedkopere methoden.
Aanstippen
Er
zijn verschillende aanstipvloeistoffen
(wrattentinctuur) en zalven op de markt om aan
te brengen op wratten. De meeste daarvan
bevatten een zuur (salicylzuur) dat de bovenste
huidlaag, de hoornlaag, verweekt en oplost.
Andere toevoegingen kunnen zijn melkzuur of
ditranol. Deze aanstipvloeistoffen moeten elke
dag worden aangebracht, en het beste kan men het
afdekken met een pleister. Wratten veroorzaken
een verdikking van de huid, en de agressieve
chemische stoffen in de aanstipvloeistoffen
lossen de hoornlaag op en tasten uiteindelijk
ook de wrat aan. De huid kan kapot gaan door
deze producten, maar dat is ook de bedoeling.
Het helpt om elke dag zelf ook zoveel mogelijk
hoornlaag te verwijderen met een mesje,
eeltvijl, puimsteen of schuurpapier. Wat ook kan
is de wratten verweken door een kwartier met de
voeten in warm water te gaan zitten. Het wordt
geadviseerd om als de wrat verdwenen lijkt, nog
2 weken langer door te gaan voor de zekerheid.
De behandeling kan pijnlijk zijn, de huid rond
de wrat wordt beschadigd en geïrriteerd.
Bevriezing met vloeibare stikstof
Een wrat
kan worden bevroren met vloeibare stikstof.
Vloeibare stikstof is heel koud (196 graden
onder nul). Het wordt aangevoerd in stalen
containers. In ziekenhuizen is het aanwezig,
huisartsen kunnen het bestellen voor een
wrattenspreekuur. De stikstof kan met een
spuitbus op de huid worden gespoten, een andere
methode is een wattenstol in de stikstof dopen
en daarna op de huid te zetten. De bedoeling is
dat de wrat en een stukje huid er omheen
bevriest. Door het vriezen gaat de huid kapot,
er ontstaat een vrieswond. In het ideale geval
ontstaat er een dikke blaar, die er daarna
inclusief wrat afvalt. De huid geneest binnen 4
tot 7 dagen. De behandeling moet vaak enkele
keren herhaald worden. Het kan worden
gecombineerd met het zelf aanbrengen van
aanstipvloeistoffen of zalven. Het bevriezen van
wratten is pijnlijk, vooral rond de nagels. Er
kunnen bloedblaren en wonden ontstaan, en er
kunnen kleurverschillen of littekens
achterblijven. Wratten rond de nagel zijn
moeilijk te behandelen. Soms moet de nagel
worden verwijderd. Bij bevriezen van de huid
rondom de nagel kan de nagel permanent worden
beschadigd.
Het bevriezen van wratten
is een gebruikelijke behandeling voor
handwratten, maar voetwratten reageren er niet
zo goed op. Dat komt omdat de huid van de
voetzool veel dikker is, en er een dikke
hoornlaag op zit. Het vriezen komt dan niet diep
genoeg. Met wrattenvirus geïnfecteerde huid
blijft achter en de wrat groeit terug.
 |
| blaar na bevriezen |
Aanstippen met etsende chemische vloeistoffen
Wratten kunnen worden aangestipt in de
spreekkamer met etsende chemicaliën zoals
monochloorazijnzuur, bichloorazijnzuur en
trichloorazijnzuur. Dit zijn agressief bijtende
stoffen, die vooral worden gebruikt voor dikke
wratten op handpalmen en voetzolen. Ze worden
aangebracht op de wrat met een houten stokje,
dat even in de vloeistof is gedoopt. Ook dit
moet vaker worden herhaald, en kan pijnlijk
zijn.
Chirurgisch verwijderen
Wratten
kunnen worden uitgesneden met een mesje of
uitgelepeld met een scherpe lepel, na
voorafgaande verdoving door middel van
injecties. Hierna wordt de wond dichtgebrand met
een elektrocoagulatie apparaat. Dit biedt een
redelijk goede kans op succes (circa 80%). Het
nadeel is kans op blijvende littekens, en het
verdoven is pijnlijk. De voetzool is niet zo
makkelijk te verdoven, het inspuiten van de
verdovingsvloeistof in de dikke huid van de
voetzool gaat moeilijk en het doet zeer.
Wegbranden (elektrocoagulatie) of weglaseren met
de CO2 laser
Bij wegbranden wordt de wrat en
de omgevende huid weggebrand door middel van
elektrocoagulatie. Het elektrocoagulatie
apparaat heeft een klein bolletje of elektrisch
lusje dat heel heet wordt. De huid wordt eerst
verdoofd en daarna wordt de wrat laagje voor
laagje in zijn geheel verwijderd. Dit gaat beter
en nauwkeuriger dan bevriezen, door de hitte
wordt het virus gedood. De CO2 laser werkt op
dezelfde manier, ook daarmee kan een wrat heel
precies en laagje voor laagje worden weggebrand.
Het nadeel van deze technieken zijn de verdoving
die nodig is, en de littekens die achterblijven.
Voor hardnekkige voetwratten is er helaas soms
geen andere optie.
 |
 |
 |
|
elektrocoagulatie |
elektrocoagulatie |
elektrocoagulatie |
Overige behandelingen
Bij zeer hardnekkige
wratten zijn er nog enkele bijzondere
behandelingen mogelijk zoals het inspuiten met
een middel dat de celdeling remt (bleomycine),
het insmeren met celdeling remmende crèmes
(Efudix, 5-fluorouracil), het stimuleren van het
immunsysteem met producten zoals imiquimod of
interferon, en het bestralen van de voetwrat met
rontgenstralen (radiotherapie). Dit zijn
allemaal uitzonderlijke methoden, die weinig
worden gebruikt, en waarvan ook niet goed te
voorspellen is of het gaat helpen.
WAT KUNT U ZELF NOG DOEN ?
Het oplopen
van handwratten is nauwelijks te voorkomen.
Voetwratten kan men voorkomen door niet op blote
voeten te lopen in gemeenschappelijke ruimten,
zoals kleedruimten, doucheruimten, zwembaden en
gymnastieklokalen.
WAT ZIJN DE
VOORUITZICHTEN ?
De meeste wratten gaan
vanzelf weer weg in enkele maanden tot jaren. De
meeste personen bouwen afweer op tegen wratten
en krijgen ze vervolgens niet meer. Voetwratten
en wratten onder de nagels kunnen helaas heel
hardnekkig zijn.
|
