WIJNVLEK (NAEVUS FLAMMEUS) |
|
Een wijnvlek is een aangeboren
vaataandoening, die bestaat uit uitgezette
bloedvaten in de huid. De aangedane vaten zetten
in de loop van het leven uit. Daardoor kan een
wijnvlek op den duur een hobbelig aspect
krijgen. Deze vaataandoening komt bij ongeveer
0.3-0.6% van de pasgeborenen voor. Jongens
hebben even zo vaak een wijnvlek als meisjes.
Een dergelijke geboortevlek kan soms
aanzienlijke gevolgen hebben voor de
(psycho)sociale ontwikkeling van kinderen en
volwassenen. Soms kan een wijnvlek spontaan gaan
bloeden, vaak als gevolg van een zogenaamd
granuloma pyogenicum (een wratachtige
uitstulping die bij aanraken gaat bloeden).
Vroegtijdige behandeling van een wijnvlek
-indien succesvol- zou mogelijk de psychosociale
gevolgen kunnen verkleinen.
Definitie
"Wijnvlek" wordt in de
Engelstalige literatuur vaak aangeduid als
"port-wine stain". Ook andere benamingen worden
gebruikt: naevus flammeus of haemangioma.
Eigenlijk is het een aandoening van de haarvaten
(capillairen), die vanaf de geboorte aanwezig is
en waarvan de oppervlakte met het kind
meegroeit. Een haemangioom is een vaataandoening
die zelden op de dag van de geboorte al aanwezig
is, snel groeit en na het eerste levensjaar weer
gaat verdwijnen. Ooievaarsbeetjes zijn
aandoeningen van de haarvaten van de huid die op
specifieke plaatsen zitten: midden op het
voorhoofd of achter in de nek, of op de
oogleden,welke in de loop van het eerste
levensjaar opbleken. Het met een "wijnvlek"
aangedane gebied kan vanaf jongs af aan al
dikker / verhevener zijn dan de gezonde
omgeving: dit wordt hypertrofie genoemd. Een
wijnvlek in het gelaat kan gepaard gaan met
afwijkende vaten in het oog aan dezelfde zijde. Als aan de aangedane kant ook nog afwijkende
vaten aan het oppervlak van de hersenen worden
gevonden noemen we deze combinatie: het
syndroom van Sturge-Weber, naar de eerste
artsen die hierover schreven.
Ontstaanswijze
Aangeboren
vaataandoeningen ontstaan door een fout in de
"vormgeving" van de vaten. Dit kan de haarvaten, slagaders, aders en lymfevaten omvatten. Soms
zie je ook combinaties van aangedane vaten
(syndroom van Klippel-Trenaunay). Wanneeer je
onder de microscoop naar de vaatjes van een
capillaire malformatie (= wijnvlek) kijkt, zie je
uitgezette bloedvaatjes, met een normale
binnenste cellaag (endotheel) in het gedeelte
van de huid dat lederhuid wordt genoemd. Bij het
bekijken van deze abnormale vaten worden geen
normale zenuw eindigingen gevonden in de
vaatwand waardoor deze vaten niet de prikkel
krijgen om samen te trekken bij koude
bijvoorbeeld. Wijnvlekken komen in sommige
families vaker voor dan bij de gemiddelde
bevolking. Dit doet vermoeden dat er een
erfelijke factor in het spel is. Hiervoor worden
steeds meer aanwijzingen gevonden, waarmee
overgens nog niet iedere wijnvlek verklaard is.
Wij zagen bij onderzoek van 280 opeenvolgende
patiënten dat in 55 families meerdere aangedane
personen waren.
Psychologie
In het algemeen wordt gezegd dat iemand die er
aantrekkelijk uitziet het gemakkelijker heeft in
het leven dan iemand die er minder aantrekkelijk
uitziet. Bekende psychologen hebben gevonden dat
men van iemand die er aantrekkelijk uitziet,
nogal snel denkt dat het wel goed zit met die
figuur. Psychologisch onderzoek bij volwassen
personen met een wijnvlek heeft niets abnormaals
opgeleverd. Desalniettemin wordt het hebben van
een wijnvlek vaak als een last ervaren. In deze
tijd waar alles verkrijgbaar is, wordt een
zichtbare afwijking als niet acceptabel
beschouwd.
Therapie
Vele
methoden zijn ontwikkeld om een wijnvlek te
behandelen. In het verleden werd wel
röntgenstraling toegepast. Dit kan vele jaren na
de behandeling leiden tot huidkanker en had
bovendien geen effect op de zichtbaarheid van de
vlek. Operatieve behandeling leidde vaak tot
niet acceptabele littekens. Soms kan tatouage
van de huid een oplossing zijn. Dat geldt vooral
voor kleine vlekken.
Aanvankelijk leek
de Argon laser een goed behandeling voor
wijnvlekken te bieden. Deze laser gaf aanleiding
tot littekenvorming en kon daarom zeker bij
kinderen niet gebruikt worden. tot In 1985 is de
Flitslamp-gepompte kleurenlaser ontwikkeld. Door
zijn werking specifiek op de bloedvaten was hij
meer geschikt voor de behandeling van
bloedvaatjes in de huid. De effecten worden als
volgt verklaard: door dat het hemoglobine (rood)
in het bloed het gekleurde laserlicht
absorbeert, ontstaat hitteontwikkeling in het
"zieke" bloedvat van de wijnvlek. Dit bloedvat
gaat daardoor dicht/kapot. Genezing vindt dan
plaats door ingroei van normale vaten. Bij een volgende
behandeling kan een laagje dieper worden
behandeld dan de keer ervoor, enzovoorts. Er
dient 6-8 weken te zitten tussen de
behandelingen van eenzelfde plek, aangezien de
roodheid door ontstekingsreactie na de
laserbehandeling dan pas tot rust is gekomen. Bij
dit hele proces blijft de opperhuid intact.
Een laserpuls op de huid is niet onpijnlijk. Men
moet denken aan de pijn veroorzaakt door een
elastiekje dat tegen de huid schiet. De pijn is
hevig maar kort. Tijdens een laserbehandeling
moeten soms honderden pulsen worden gegeven. In
eerste instantie proberen we de pijn te
voorkomen door op het te behandelen gebied van
de huid gedurende een uur voor de
laserbehandeling een verdovende zalf aan te
brengen: EMLA-crème. Deze crème moet onder
plastic worden aangebracht, ongeveer een uur
voor de behandeling plaatsvindt. Soms wordt het
te behandelen gebied ook verdoofd door een
injectie te geven rond de zenuw die dat gebied
van gevoel voorziet. Het is duidelijk dat de
behandeling bij kinderen soms alleen onder
narcose kan plaatsvinden. Temeer daar de
behandeling meerdere malen herhaald moet worden.
Tijdens het laseren wordt de vlek gekoeld met in
ijswater gedrenkte gaasjes.
In de
praktijk zie je direct na de laserbehandeling
een blauw-grijze verkleuring van de vlek
ontstaan. Die verkleuring houdt een week tot
tien dagen aan, daarna is er roodheid. Pas na
twee maanden zie je opbleking (als de wijnvlek
goed reageert). De behandelde plaats doet geen
pijn meer na de behandeling, soms vertellen de
mensen dat het aanvoelt als na een
zonneverbranding.
Jarenlang was er
discussie of laserbehandeling van een wijnvlek
op jonge leeftijd een beter resultaat zou hebben
dan op oudere leeftijd. De vlek is immers bij
een kind nog relatief klein, de huid is dunner
dan bij een volwassene en de bloedvaten zouden
makkelijker bereikt kunnen worden. Uitgebreid
onderzoek binnen de afdeling plastische
chirurgie van het AMC heeft aangetoond dat
helaas de behandeling van de wijnvlek op
kinderleeftijd niet een beter resultaat oplevert
dan behandeling op volwassen leeftijd. Dat wil
niet zeggen dat je niet op jonge leeftijd kunt
behandelen. We behandelen vaak op jonge
leeftijd. Het is gewoon niet zo dat de de beste
kans op succesvolle opbleking van de vlek
voorbij hebt laten gaan als je op oudere
leeftijd begint met behandelen.
Bij het
onderzoek hebben we ook gekeken of voorspeld kon
worden welke wijnvlek goed zou reageren op de
behandeling en welke niet. Helaas kan het
succes percentage niet van te voren voorspeld
worden. Tijdens de eerste behandelingen wordt de
grootste opbleking bereikt. Daarna gaat het
steeds minder snel. Tot 25 behandelingen,
steeds met minimaal 6 weken behandelpauze
ertussen, kan opbleking worden bereikt. Niet
altijd is het de moeite waard om zo lang door te
gaan. Helaas zijn er ook wijnvlekken die in het
geheel niet op dye-laser therapie reageren.
Mogelijk liggen daar dieper liggende vaten aan
ten grondslag. De indringdiepte van het licht
van de dye-laser namelijk is slechts 1,2
millimeter. We weten dat de verwijde haarvaten
soms veel dieper liggen dan 1.2 mm.
|