MESALAZINE terug naar overzicht systemische medicatie

mesalazine SPC-tekst folder
samenvatting bijsluiter pdf

mesalazine mesalazine mesalazine


Werkingsmechanisme
Mesalazine is effectief bij inflammatoire darmziekten en heeft minder bijwerkingen dan het goedkopere sulfasalazine. Het werkingsmechanisme is onduidelijk; het berust waarschijnlijk op een direct lokaal effect op de mucosa van het colon, waardoor het arachidonzuurmetabolisme wordt beïnvloed, hetgeen o.a. leidt tot remming van de prostaglandinesynthese.
Mesalazine is niet effectief bij reumatoïde aandoeningen, sulfasalazine waarschijnlijk wel (zie onder sulfasalazine). Bij de inflammatoire (neutrofiele) dermatosen is het niet altijd goed onderzocht welke van de 2 (sulfasalazine of mesalazine) verantwoordelijk is voor het veronderstelde effect, dus is het advies om in principe sulfasalazine te geven tenzij nadrukkelijk is gedocumenteerd dat mesalazine ook werkt. Mesalazine kan in die gevallen worden gegeven indien sulfasalazine teveel bijwerkingen veroorzaakt. Mesalazine mag ook bij G6PD-deficiëntie worden gegeven.

Toedieningsvormen
- tablet, maagsapresistent 250 mg, 500 mg
- tablet, maagsapresistent 400 mg, 800 mg

- zetpil 250 mg, 500 mg
- mesalazine klysma's 1 g/100 g of 2 g/50 g of 2 g/30 g, 2 g/60 g, 4 g/60 g
- granulaat met gereguleerde afgifte in sachet 500 mg, 1000 mg
- schuim 1 g/dosis; flacon 14 doses

Bij distale vormen van colitis ulcerosa kunnen mesalazine klysma's worden gebruikt, waarbij met het klysma van 1 g veelal voldoende resultaat wordt verkregen. Mesalazine zetpillen komen slechts in aanmerking indien sprake is van alleen een proctitis.

Indicaties mesalazine
Inflammatoire darmziekten (Ziekte van Crohn, colitis ulcerosa) level of evidence
Pyoderma gangrenosum level of evidence
Metastatische (cutane) ziekte van Crohn level of evidence
Behçet's syndroom level of evidence

Dosering
Volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar, afhankelijk van de toedieningsvorm en de ernst van de aandoening:

Pyoderma gangrenosum, metastatische (cutane) ziekte van Crohn en Behçet's syndroom: 3 dd 500-1500 mg. Beginnen met een insluipschema (eerste week 1 dd 500 mg, tweede week 2 dd 500 mg, derde week: 500 mg 's morgens en 1000 mg 's middags; vierde week en verder: 1000 mg 's morgens en 's middags) om langzaam te wennen aan de medicatie, en om te voorkomen dat patiënten voortijdig afhaken vanwege de bijwerkingen. Verhoog de dosering geleidelijk naar 3 dd 1 gram en continueer dat minimaal 4 weken alvorens een conclusie te trekken over de effectiviteit. De dosis kan zonodig verhoogd worden tot maximaal 3 dd 1.5 g. De maagsapresistente tablet in zijn geheel, zonder te breken, met wat water innemen.

Colitis ulcerosa: Acute fase: oraal 2-4,5 g per dag in 3-4 doses; bij hoge doseringen: niet langer dan 8-12 weken. Als onderhoudsbehandeling en ter voorkoming van recidieven: max. 1,5 g per dag in 3 doses. Distale colitis ulcerosa: Acute fase: rectaal (klysma) gedurende 14-28 dagen 4 g 's avonds voor het slapen gaan inbrengen en gedurende de gehele nacht inhouden. Rectaal (schuim) volwassenen en kinderen > 12 jaar 2 gram eenmaal per dag 's avonds, zo nodig verhogen tot 2 gram tweemaal per dag 's morgens en 's avonds. In de remissiefase 's avonds rectaal (klysma) 1-2 g per dag of 4 g iedere 2-3 dagen. Proctitis ulcerosa: Acute fase: zetpil 500 mg driemaal per dag òf zetpil 1 g een- à tweemaal per dag òf klysma 1-2 g eenmaal per dag voor het slapen gaan, zo nodig tweemaal per dag, gedurende 2-4 weken. In de remissiefase ter preventie van een recidief: zetpil 250 mg driemaal per dag of klysma 1-2 g eenmaal per dag 's avonds.

Ziekte van Crohn: Oraal: acute fase: max. 4,5 g per dag in 4 doses, daarna naar gelang het ziekteverloop geleidelijk verminderen tot 2 g per dag in 3 doses.
Salofalk schuim niet gebruiken bij kinderen jonger dan 12 jaar.
De tabletten in hun geheel tijdens of vlak na de maaltijd met een ruime hoeveelheid water innemen. Pentasa tabletten kunnen echter ook worden gebroken of in een glas water worden gesuspendeerd. Microgranules mogen niet worden gekauwd; water nadrinken.

Topicale toepassingen van mesalazine bij dermatologische indicaties
Mesalazine 5% of 10% in een crème of slijmvliesbasis zoals hypromellosezalf is mogelijk effectief bij aften, orale ulcera bij Behçet, orale lichen planus en pyoderma gangrenosum. Het gaat in alle gevallen om case-reports.

Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor salicylaten, olsalazine of sulfasalazine
Overgevoeligheid voor de hulpstoffen (klysma's)
Verhoogde bloedingsneiging
Bestaand ulcus van maag of duodenum
Ernstige lever- en/of nierfunctiestoornissen
Kinderen jonger dan 6 jaar

Zwangerschap en lactatie
Zwangerschap/Lactatie: Gegevens over gebruik tijdens een beperkt aantal (ca. 250) zwangerschappen laten geen schadelijke effecten zien. Eenmaal werd na langdurig gebruik van een hoge dosis (tot 4 gram, oraal) tijdens de zwangerschap neonatale nierinsufficiëntie gemeld. Er zijn tot dusver geen aanwijzingen voor schadelijkheid bij dierproeven. Aanbevolen wordt om terughoudend te zijn met hoge doseringen. Mesalazine passeert de placenta. Mesalazine gaat in kleine hoeveelheden over in de moedermelk. Sporadisch is acute diarree gemeld bij de zuigeling.

Bijwerkingen
misselijkheid, anorexie, braken, buikpijn
stomatitis
hoofdpijn
duizeligheid
moeheid, slapeloosheid
stemmingsveranderingen
overgevoeligheidsreacties (exantheem, jeuk, urticaria, drug fever)
methemoglobinemie
reversibele alopecia
geneesmiddel geassocieerde lupus
bronchospasmen (bij patiënten met astma kan een astma aanval uitgelokt worden)
eosinofiele pneumonie
zelden (0,01-0,1%):
hepatitis, pancreatitis
myocarditis, pericarditis
zeer zelden (< 0,01%):
myalgie, artralgie
nefropathie (interstitiële nefritis, nefrotisch syndroom)
afwijkingen van het bloedbeeld (eosinofilie, beenmergdepressie, leukopenie, trombocytopenie, anemie)
alopecia
na rectale toediening irritatie of milde tot matige verbranding van de anus

Interacties
Preparaten die de pH in de darm verlagen, zoals lactulose, kunnen het vrijkomen van mesalazine verminderen. Op theoretische gronden kunnen de volgende interacties worden verwacht vanwege de salicylaatcomponent: de werking van coumarinederivaten en het hypoglykemisch effect van de sulfonylureumderivaten zouden kunnen worden versterkt; de toxiciteit van methotrexaat zou kunnen toenemen; de uricosurische werking van sulfinpyrazon, de werking van furosemide en spironolacton en de tuberculostatische werking van rifampicine zou kunnen worden verminderd.

Overige maatregelen en voorzorgen
Vanwege toxiciteit is bij langdurig gebruik regelmatig controle van de nierfunctie gewenst, met name in het begin van de behandeling
Voorzichtigheid is geboden bij leverinsufficiëntie en laesies van maag en duodenum
Voorzichtigheid is geboden bij astmapatiënten, aangezien die op salicylaten en metabisulfiet kunnen reageren met een astma-aanval of collaps

Overdosering
Symptomen: theoretisch kunnen symptomen van een salicylaatvergiftiging optreden, zoals gastro-intestinale effecten, acidose/alkalose, hyperventilatie, longoedeem, dehydratie, hypo/hyperglykemie, hypothermie en stoornissen van het centrale zenuwstelsel.

Controles

Voor starten mesalazine:
Bloedbeeld (BSE, Hb, leukocyten, leukocytendifferentiatie, trombocyten, erytrocyten)
serumkreatinine, ureum, natrium, kalium
ASAT, ALAT, AF, γ-GT, amylase

Na 2 weken en na 4 weken (daarna op indicatie):
Bloedbeeld (BSE, Hb, leukocyten, leukocytendifferentiatie, trombocyten, erytrocyten)
serumkreatinine, ureum, natrium, kalium
ASAT, ALAT, AF, γ-GT


Referenties
1. Fortun PJ, Hawkey CJ. Nonsteroidal antiinflammatory drugs and the small intestine. Curr Opin Gastroenterol 2005;21:169-175.
2. Juillerat P, Mottet C, Froehlich F, Felley C, Vader JP, Burnand B, Gonvers JJ, Michetti P. Extraintestinal manifestations of Crohn's disease. Digestion 2005;71:31-36.
3. Lebwohl M, Heymann WR, Berth-Jones J, Coulson I. Treatment of skin disease - Comprehensive therapeutic strategies. Mosby, New York, 2002.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

02-09-2017 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid