Een abces is een nieuw gevormde holte gevuld met pus. Met nieuw gevormde holte wordt bedoeld een holte die er daarvoor nog niet was, zonder eigen wand. Pus in een tevoren al bestaande holte, bijvoorbeeld de blaas of pleuraholte wordt empyeem genoemd. In de huid gaat een abces vaak uit van een haarzakje dat geruptureerd is en in de abcesholte worden vaak bacteriën aangetroffen, met name S. aureus. De bacteriële infectie veroorzaakt de schade, de roodheid, de zwelling, de pijn, necrose en riekende pus. In een abces kunnen dus wel wandfragmenten (epitheel) worden aangetroffen maar het abces zelf heeft geen bekleding. Vanuit een abces kan later een met epitheel beklede holte of fistel ontstaan (zie onder hidradenitis suppurativa).



Therapie:
Zo nodig en zo mogelijk (als het abces rijp is, fluctuerend) incideren. Antibiotica alleen in ernstige gevallen, of indien drainage onvoldoende effect heeft, of als er veel erytheem en zwelling rond het abces is, of bij koorts.

Verdoof de huid voor de incisie. Er circuleert een hardnekkig misverstand dat een ontstoken abces niet te verdoven zou zijn. Hierdoor worden abcessen op eerste hulpposten zonder verdoving geïncideerd, met traumatische ervaringen tot gevolg. De te incideren huid boven een abces kan goed worden verdoofd, maar geduld is nodig. Zet een streep op de plaats waar de snee is gepland. Gebruik een dunne naald. Spuit de lidocaïne langzaam intracutaan op één plek onder de streep. Blijf langzaam doorspuiten op dezelfde plek. Er ontstaat een kwaddel en verbleking van de huid, de lidocaïne verspreidt zich vanzelf over een groot gebied. Verplaats de naald zo nodig binnen het verdoofde gebied. Spuit niet in het abces, want dat veroorzaakt pijn door de druk van de vloeistof. Gebruik voldoende lidocaine. Laat de verdoving lang genoeg intrekken, ga 10-15 minuten iets anders doen. Een incisie met een scalpel op een heft werkt het nauwkeurigst, daarmee kan de holte goed bereikt worden, ook als die wat dieper ligt of toch niet precies recht onder de streep. Sommigen geven de voorkeur aan een 6 mm biopt, zodat de opening langer open blijft. Maar verruimen van de incisie tot een smalle ovaal is ook mogelijk.
 
R/ betadine jodiumzalf lokaal.
R/ Zinkoxidesmeersel FNA (bescherming huid).

R/ amoxicilline / clavulaanzuur 3 dd 625 mg gedurende 7 dagen op indicatie.
R/ flucloxacilline 3 dd 1000 mg gedurende 7 dagen op indicatie.

Zie ook abcederende infecties, Bartholinitis, furunkel, acne ectopica (hidradenitis suppurativa, en acne conglobata.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.