Amalgaam is een legering van kwik (Hg) en een of meer metalen zoals tin, nikkel, cobalt, chroom, zilver en goud, die meestal als metaalpoeder in het kwik opgelost zijn. Amalgaam wordt in de tandheelkunde gebruikt voor het vullen van gaatjes in kiezen en tanden. De laatste jaren wordt toenemend gebruik gemaakt van composieten, keramische vullingen. Deze zijn cosmetisch fraaier (wit) en hechten aan het tandglazuur. Daar waar amalgaam nog gebruikt wordt, worden vooral tin en zilver gebruikt in de kwiklegering, soms wordt ook koper toegevoegd. Uit amalgaamvullingen kan kwik vrijkomen. Er kunnen in de mondholte lokale contactallergische reacties ontstaan op kwik dat vrijkomt uit de vullingen. Contactallergie voor kwik kan worden getest met epicutaan allergologische onderzoek (dental screening reeks). Het gaat daarbij alleen om kwik, de andere metalen komen niet in oplosbare vorm vrij uit de legering.

Een allergie voor kwik uit amalgaam vullingen is zeldzaam. In de loop der jaren is een soort hype ontstaan rond de amalgaam vullingen: allerlei klachten werden er aan toegeschreven (kwikvergiftiging, malaise, vermoeidheidssyndroom) en gebitten werden volledig gesaneerd vanwege vage klachten geduid als kwikallergie. In werkelijkheid komt het zelden voor dat de amalgaam vullingen problemen veroorzaken. Veel van de afbeeldingen die op het internet circuleren onder de naam amalgaamallergie zijn in werkelijkheid lichen planus van het wangslijmvlies of wangbijten (morsicatio buccarum). Het beleid van de meeste tandartsen is dat de vullingen alleen vervangen worden als er een tandtechnische reden voor is, en dat dan voor de vervanging composieten worden gebruikt. Ook om cosmetische redenen kunnen ze worden vervangen.



Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.