Anti-MDA5-associated dermatomyositis is een zeldzame subvariant van dermatomyositis, gekenmerkt door antistoffen tegen MDA5 in de immunoblot, en typische huidafwijkingen zoals die bij dermatomyositis kunnen worden gezien, maar met weinig of geen spierzwakte. Dit wordt amyopathische of hypomyopathische dermatomyositis genoemd, of clinically amyopathic DM (CADM). MDA5 staat voor anti-melanoma differentiation-associated gene 5 en werd voorheen anti-CADM140 genoemd. Anti-MDA5-associated dermatomyositis komt vooral voor in Azië, maar wordt ook gezien in de Westerse populatie. Het gevaarlijke bij deze zeldzame subvariant is dat de patiënten een ernstige interstitiële longziekte (ILD) kunnen ontwikkelen, die snel progressief kan zijn (rapidly progressive ILD, RPILD) en die fataal kan aflopen.

Bij anti-MDA5-associated dermatomyositis komen naast klassieke dermatomyositis afwijkingen ook bijzondere mucocutane afwijkingen voor zoals cutane ulcera, orale ulceraties, pijnlijke papels op de handpalmen, alopecia, panniculitis, en arthritis.



De idiopathische inflammatoire myopathieën vormen een heterogene groep van systemische auto-immuunziekten gekenmerkt door ontstekingen van skeletspieren en andere organen, waaronder vaak de huid. De belangrijkste twee varianten zijn de klassieke dermatomyositis, en polymyositis. Sommige dermatomyositis patiënten hebben alleen huidafwijkingen. Dit wordt dermatomyositis sine myositis genoemd, of amyopathische dermatomyositis. Dit is gedefinieerd als het hebben van de typische huidafwijkingen gedurende 6 maanden of langer zonder aanwezigheid van spierzwakte, verhoogde CK-waarden, of afwijkingen in EMG’s of een spierbiopt.
Er is ook een subgroep met geringe of subklinische spierafwijkingen (geen objectiveerbare spierzwakte, licht verhoogde spier enzymen, geringe afwijkingen in EMG’s of spierbiopt). Dit wordt hypomyopathische dermatomyositis genoemd.
Beide groepen samen worden samengevat als clinically amyopathic DM (CADM), en in deze subgroep worden antistoffen tegen MDA5 het meest gevonden.

Diagnostiek:
De diagnose dermatomyositis kan meestal worden gesteld op het klinische beeld, maar een huidbiopt kan bijdragend zijn. Verder labonderzoek (CK, hematologisch en klinisch chemisch onderzoek, ferritine) en neurologisch onderzoek. Een spierbiopt wordt nog steeds gezien als gouden standaard. Maar de rol van specifiek labonderzoek naar antistoffen (dermatomyositis immunoblot) wordt steeds belangrijker. De meest gangbare blot test op antistoffen tegen Jo-1, Mi-2, Ku, PM-Scl75, PM-Scl100, SRP, PL-7, PL-12, EJ, OJ, TIF1gamma, MDA5, NXP2, SAE1, HMGCR, Cn1A en Ro52. Er is op indicatie ook een andere blot (ILD blot) beschikbaar met 3 extra antistoffen die geassocieerd zijn met antisynthetase syndroom, deze test op Jo-1, Mi-2, Ku, PM-Scl75, PM-Scl100, SRP, PL-7, PL-12, EJ, OJ, Ha, Ks, Zo, TIF1gamma, MDA5, NXP2, SAE1, en Ro52.

Therapie:
De behandeling van anti-MDA5-associated dermatomyositis berust meestal bij de reumatoloog of klinisch immunoloog en is moeilijk, omdat het soms onvoldoende reageert op conventionele immunosuppressiva. Als er aanwijzingen zijn voor de ontwikkeling van een interstitiële longziekte, dan worden hoge doseringen immunosuppressiva voorgeschreven. Waaronder megadoses prednison, of triple therapie, bestaande uit intraveneus methylprednisolon 1 g per dag gedurende 3 dagen, gevolgd door oraal prednison 1 mg/kg, in combinatie met ciclosporine of tacrolimus, en cyclofosfamide. Deze agressieve behandeling blijkt nodig te zijn omdat een snel progressieve interstitiële longziekte (RPILD) fataal kan aflopen. Soms wordt plasmaferese of plasma-exchange toegepast, en er is onderzoek gaande naar targeted therapies zoals rituximab en JAK-inhibitors.




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.