Bij patiënten met het
BAP1-geassocieerd tumorsyndroom
(
OMIM
614327) bestaat er
een verhoogd risico op het ontstaan van
cutaan melanoom,
uveamelanoom,
mesothelioom,
niercelcarcinoom en
basaalcelcarcinoom.
BAP1 staat voor BRCA1-associated protein-1. BAP1 is een tumorsuppressor eiwit,
betrokken bij celcyclusregulatie, celgroei en reparatie van DNA-schade. Het
BAP1-gen is gelegen op chromosoom 3p21.1. Bij patiënten met deze mutatie had
13% een cutaan melanoom in de voorgeschiedenis, ontstaan op een gemiddelde leeftijd
van 46 jaar. Uveamelanoom is echter de meest voorkomende maligniteit (31%),
en heeft een verhoogd risico op hepatogene metastasering. Mesothelioom komt
voor bij 22% van de patiënten, ook bij patiënten die geen asbestcontact hebben
gehad. Circa 10% heeft een heldercellig niercelcarcinoom.
Bij het BAP1-geassocieerd
tumorsyndroom komen ook vaak (>70%) benigne melanocytaire laesies voor, de
zogenaamde
melanocytic BAP1-associated intradermal tumors
(
MBAITs). Dit zijn scherpbegrensde, huidkleurige tot
roodbruine papels met een gemiddelde diameter van 5 millimeter. MBAITs kunnen
ook voorkomen bij patiënten zonder de BAP1-mutatie; ze gaan niet over in een
melanoom.
PA melanocytic BAP1-associated intradermal tumors:
Symmetrische intradermale proliferatie van grote epitheloïde melanocyten met
ruim eosinofiel cytoplasma met vaak matglasaspect en scherpe celgrenzen. De
kernen variëren in vorm en grootte, delingsfiguren worden niet gezien. Geen
uitrijping. Vaak is er ook een lymfocytair infiltraat. Meestal is er nog een
pre-existente banale naevus aanwezig aan de rand. Bij BAP1-kleuring is er verlies
van expressie van BAP1 in de celkern van de afwijkende, epitheloïde melanocyten,
maar de omliggende normale weefsels hebben wel kernexpressie van BAP1. Tevens
wordt frequent een oncogenmutatie in BRAF aangetoond.
Diagnostiek:
Diagnostische excisie van alle verdachte laesies.
DNA diagnostiek. Consult klinisch geneticus.
Bij aangetoonde mutatie ook eerste- en tweedegraadsverwanten naar de klinisch
geneticus verwijzen.
Controles:Jaarlijks onderzoek
door de oogarts vanaf 12 jaar. Jaarlijks onderzoek door de dermatoloog vanaf
20 jaar, en regelmatig zelfonderzoek van de huid. Jaarlijkse echo nieren vanaf
30 jaar. Jaarlijks onderzoek door de longarts vanaf 30 jaar.
Referenties
| 1. |
Ipenburg NA, Peters E, van Doorn R. MBAITs
en het BAP1-tumorpredispositiesyndroom. Ned Tijdschr Dermatol Venereol
2016;26:655-658. |
| 2. |
Wiesner T, Obenauf AC, Murali R, Fried I,
Griewank KG, Ulz P, et al. Germline mutations in BAP1 predispose
to melanocytic tumors. Nat Genet 2011;43:1018-1021. |
| 3. |
Abdel-Rahman MH, Pilarski R, Cebulla CM,
Massengill JB, Christopher BN, Boru G, et al. Germline BAP1 mutation
predisposes to uveal melanoma, lung adenocarcinoma, meningioma,
and other cancers. J Med Genet 2011;48:856-859. |
| 4. |
Popova T, Hebert L, Jacquemin V, Gad S, Caux-
Moncoutier V, Dubois-D’Enghien C, et al. Germline BAP1 mutations
predispose to renal cell carcinomas. Am J Hum Genet 2013;92:974-980. |
| 5. |
Testa JR, Cheung M, Pei J, Below JE, Tan
Y, Sementino E, Cox NJ, Dogan AU, Pass HI, Trusa S, Hesdorffer M,
Nasu M, Powers A, Rivera Z, Comertpay S, Tanji M, Gaudino G, Yang
H, Carbone M. Germline BAP1 mutations predispose to malignant mesothelioma.
Nat Genet 2011;43(10):1022-1025. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: C43.9