Bij beten door mensen of dieren kunnen allerlei infecties worden overgebracht. Hierdoor kunnen soms ernstige infecties ontstaan. Het indrukwekkendste voorbeeld is de meestal dodelijke rabies (hondsdolheid) overgebracht via honden of vleermuizen. Honden en katten brengen vooral bacteriële infecties over via beten. Preventieve behandeling met antibiotica gedurende minimaal 5 dagen (5-7 dagen) wordt geadviseerd.

Gebeten of gekrabd door katten (W55)
Katten kunnen vele bacteriële infecties overbrengen bij een beet, zoals Pasteurella species, Actinomyces species, Propionibacterium species, Bacteroides species, Fusobacterium species, Clostridium species, Wolinella species, Peptostreptococcus species, Staphylococcus species en Streptococcus species. Daarnaast kunnen ze de kattenkrabziekte overbrengen (cat scratch disease). De verwekker daarvan is Bartonella henselae, en mogelijk ook de variant Bartonella clarridgeia. In Nederland zou 40- 50% van de katten antistoffen tegen B. henselae hebben. Vooral vrouwtjeskatten jonger dan 2 jaar kunnen de bacterie dragen. De besmette katten kunnen de bacterie twee tot twaalf maanden nadat ze zelf besmet zijn nog steeds verspreiden. Meestal vertonen ze zelf geen enkel ziektesymptoom. Katten kunnen elkaar onderling via vlooien besmetten. Men weet niet zeker of de mens ook via een vlo besmet kan worden. De mate van besmettelijkheid is niet precies bekend. Contact met een kat met vlooien zorgt wel voor een verhoogde kans om de ziekte op te lopen. Men heeft nog nooit gezien dat de besmetting ook van mens op mens kan overgaan. Hoe vaak de ziekte voorkomt, is niet bekend. In Nederland wordt op basis van laboratoriumonderzoek geschat dat er minstens 300 tot 1.000 gevallen per jaar optreden. Dit is meer dan 2 per 100.000 inwoners per jaar. Het werkelijk aantal infecties kan mogelijk tienmaal zoveel zijn. Zie verder onder cat scratch disease (lymforeticulosis benigna).

Preventieve medicatie bij beet door een kat:
R/ amoxicilline / clavulaanzuur 3 dd 500/125 mg gedurende 5 dagen.
Alternatieven:
R/ azithromycine 1 dd 500 mg op dag 1, daarna 1 dd 250 mg gedurende 4 dagen (ook effectief tegen kattenkrabziekte veroorzaakt door Bartonella henselae).
R/ doxycycline 1 dd 200 mg op dag 1, daarna 1 dd 100 mg gedurende 4 dagen.
R/ claritromycine 2 dd 500 mg dd gedurende 5 dagen.
R/ ciprofloxacine 2 dd 500 mg gedurende 5 dagen.
R/ erytromycine 4 dd 500 mg gedurende 5 dagen.



Gebeten door een hond (W54)
Honden zijn niet altijd zo lief en ongevaarlijk als de baasjes beweren. Jaarlijks worden er duizenden mensen gebeten door honden, en vooral kleine kinderen. Hondenbeten kunnen zeer veel schade aanrichten en plastisch chirurgisch herstel nodig hebben. Soms worden kinderen voor de rest van hun leven verminkt door beten in het gezicht. Ook vallen er doden. Belangrijk bij een hondenbeet is om de wond snel (binnen 8 uur) en goed schoon te maken (wondtoilet onder lokale verdoving, verwijderen van avitale wondranden, reinigen, spoelen met antiseptische oplossingen). Schrijf bij twijfel over de reinheid van de wond preventief antibiotica voor gedurende 5 dagen. Antibiotica in ieder geval voorschrijven bij diepe en gecontamineerde wonden, bij wonden waarbij niet tijdig wondtoilet is verricht, en bij personen met een verminderde afweer (immunosuppressiva, HIV, diabetes, status na splenectomie) of andere risicofactoren (chronische ziekte, oedeem in de extremiteit, leverfunctiestoornissen, klep- of gewrichtsprothesen). Ga na of de hond is ingeënt tegen hondsdolheid, of dit zou kunnen hebben.

Honden kunnen vele verschillende aërobe en anaërobe bacteriën (tegelijk) overbrengen, zoals Pasteurella multocida, Staphylococcus aureus, Streptococcus species, Corynebacterium species, Eikenella corrodens, Capnocytophaga canimorsus, Bacteroides fragilis, Fusobacterium species, Pasteurella species, Proteus species, Klebsiella species, Haemophilus species, Bacteroides species, Moraxella species, Neisseria species, Prevotella species, Porphyromonas species en Veillonella parvula. Het wordt aanbevolen om bij een beet profylactisch antibiotica voor te schrijven voor 5 dagen (3-7 dagen) en bij tekenen van wondinfectie (roodheid, cellulitis, koorts) langer (10-14 dagen).

Preventieve medicatie bij beet door een hond:
R/ amoxicilline / clavulaanzuur 3 dd 500/125 mg gedurende 5 dagen.
Bij allergie voor penicilline:
R/ doxycycline 1 dd 200 mg op dag 1, daarna 1 dd 100 mg gedurende 4 dagen. Niet voor kinderen < 8 jaar en zwangeren.
R/ erytromycine 4 dd 500 mg gedurende 5 dagen.
R/ clindamycine 3-4 dd 300 mg + ciprofloxacine 2 dd 500 mg.
R/ Tetanus vaccinatie en immunoglobuline (indien vaccinatiestatus onvoldoende (minder dan 3 tetanusprikken) of onbekend). Zie onder tetanus.



Gebeten door de mens (W50)
Ook in de menselijke mondholte zit een scala aan bacteriën. Daarnaast is het in theorie denkbaar via menselijke beten virale infecties op te lopen zoals hepatitis B of HIV. Of tetanus. Spoel de wond goed schoon met NaCl of een desinfecterende oplossing. Het advies bij menselijke beten waarbij de huid kapot is gegaan is preventief antibiotica voor 5 dagen.

Preventieve medicatie bij beet door een mens:
R/ amoxicilline / clavulaanzuur 3 dd 500/125 mg gedurende 5 dagen.
Bij allergie voor penicilline:
R/ clindamycine 3-4 dd 300 mg + ciprofloxazine 2 dd 500 mg.



Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.