BIOLOGICALS BIJ VERSCHILLENDE INDICATIES home ICD10: n.v.t.

Er zijn inmiddels veel biologicals beschikbaar voor de behandeling van psoriasis. Hierdoor kan het moeilijk zijn om een keuze te maken. Regelmatig komt het voor dat patiënten naast psoriasis ook nog een andere aandoening hebben, die ook goed kan reageren op een biological. Bijvoorbeeld hidradenitis suppurativa, reumatoïde artritis (RA), artritis psoriatiaca, axiale spondylartritis, m. Crohn, colitis ulcerosa, of pyoderma gangrenosum. Voor pyoderma gangrenosum is geen enkel geneesmiddel geregistreerd, alles wordt off-label voorgeschreven, en de literatuur bestaat alleen uit case reports.

Het is dan handig om te weten of een bepaalde biological ook werkzaam is voor de andere indicatie. Dit is terug te vinden in onderstaande tabel biologicals voor verschillende indicaties. Opgenomen zijn adalimumab, bimekizumab, brodalumab, certolizumab, deucravacitinib, etanercept, guselkumab, golimumab, infliximab, ixekizumab, risankizumab, secukinumab, spesolimab, tildrakizumab, ustekinumab, en vedolizumab. Als een middel FDA of EMA approved is wordt het meestal ook geregistreerd in Nederland. En dan wordt het meestal ook vergoed, maar daar kan een vertraging in zitten omdat ook gekeken wordt naar de kosten in verhouding tot de effectiteit van het middel. Soms komt daar uit dat het middel niet wordt vergoed, of alleen onder strikte voorwaarden.

Het is moeilijk om deze tabel uptodate te houden want er komen steeds meer biologicals bij, en deze nieuwe biologicals worden vervolgens ook uitgeprobeerd bij vele verschillende mogelijke indicaties. Zie voor de meest recente in Nederland geregistreerde indicaties het farmacotherapeutisch kompas.

Ook de JAK-remmers, geregistreerd voor atopisch eczeem, alopecia areata, en vitiligo (de topicale vorm, ruxolitinib crème) worden toenemend toegepast bij andere indicaties, en daar gaan de ontwikkelingen nog sneller. Zie de tabel JAK-remmers voor verschillende indicaties.


Biologicals bij verschillende indicaties


HS: hidradenitis suppurativa
RA: reumatoïde artritis
PG: pyoderma gangrenosum


Referenties
1. Yamamoto T. An update on adalimumab for pyoderma gangrenosum. Drugs Today (Barc) 2021;57(9):535-542.
2. Fonder MA, Cummins DL, Ehst BD, Anhalt GJ, Meyerle JH. Adalimumab therapy for recalcitrant pyoderma gangrenosum. J Burns Wounds 2006;5:e8.
3. Tee MW, Avarbock AB, Ungar J, Frew JW. Rapid resolution of pyoderma gangrenosum with brodalumab therapy. JAAD Case Rep 2020;6(11):1167-1169.
4. Hurabielle C, Schneider P, Baudry C, Bagot M, Allez M, Viguier M. Certolizumab pegol - A new therapeutic option for refractory disseminated pyoderma gangrenosum associated with Crohn's disease. J Dermatolog Treat 2016;27(1):67-69.
5. Wang N, Yu C, Wang W, Yang Q. Certolizumab treatment of localized pyoderma gangrenosum in a pregnant patient. J Dermatolog Treat 2023;34(1):2276044.
6. McPhie ML, Kirchhof MG. Pyoderma gangrenosum treated with secukinumab: A case report. SAGE Open Med Case Rep 2020;8:2050313X20940430.
7. Charles CA, Leon A, Banta MR, Kirsner RS. Etanercept for the treatment of refractory pyoderma gangrenosum: a brief series. Int J Dermatol 2007;46(10):1095-1099.
8. Baier C, Barak O. Guselkumab as a treatment option for recalcitrant pyoderma gangrenosum. JAAD Case Rep 2020;8:43-46.
9. Reese AM, Erickson K, Reed KB, Ortega-Loayza AG. Modified dose of guselkumab for treatment of pyoderma gangrenosum. JAAD Case Rep 2022 Jan 6;21:38-42.
10. Botvid S, Zachariae C, Skov L, Ferløv Schwensen J. Successful treatment of pyoderma gangrenosum with guselkumab. JEADV Clin Pract 2024;4:1-5.
11. Diotallevi F, Campanati A, Radi G, Brisigotti V, Molinelli E, Brancorsini D, Offidani A. Pyoderma gangrenosum successfully treated with golimumab: Case report and review of the literature. Dermatol Ther 2019 Jul;32(4):e12928.
12. Kao AS, King AD, Bardhi R, Daveluy S. Targeted therapy with ixekizumab in pyoderma gangrenosum: A case series and a literature overview. JAAD Case Rep 2023;37:49-53.
13. Burgdorf B, Schlott S, Ivanov IH, Dissemond J. Successful treatment of a refractory pyoderma gangrenosum with risankizumab. Int Wound J 2020;17(4):1086-1088.
14. Michelucci A, Manzo Margiotta F, Granieri G, Salvia G, Fidanzi C, Bevilacqua M, Panduri S, Romanelli M, Dini V. Risankizumab as a Therapeutic Approach for Recalcitrant Pyoderma Gangrenosum. Adv Skin Wound Care 2024;37(5):276-279.
15. Weigelt MA, Kirsner RS. Peristomal Pyoderma Gangrenosum Responding to Risankizumab. Advances in Skin & Wound Care 2021 Jun;34(6):327-329.
16. McPhie ML, Kirchhof MG. Pyoderma gangrenosum treated with secukinumab: A case report. SAGE Open Med Case Rep 2020 Jul;8:2050313X20940430.
17. Froehlich F, Dreßler M, Staeger R, French LE, Meier-Schiesser B. Successful long-term treatment of pyoderma gangrenosum with secukinumab. JEADV Clin Pract 2023;2:316-319.
18. Guénin SH, Khattri S, Lebwohl MG. Spesolimab use in treatment of pyoderma gangrenosum. JAAD Case Rep 2023;34:18-22.
19. Ma L, Chen X, Guo Q, Qiao Z, Wang N, Pai P, Liu X. Rapid response to spesolimab in a patient with severe refractory pyoderma gangrenosum. Clin Exp Dermatol 2023;49(1):82-84.
20. Leow LJ, Zubrzycki N. Recalcitrant Ulcerative Pyoderma Gangrenosum of the Leg Responsive to Tildrakizumab: A Case Report. Clin Cosmet Investig Dermatol 2022;15:1729-1736.
21. Groudan K, Gupta K, Singhania R. Vedolizumab (Entyvio®) for the Treatment of Pyoderma Gangrenosum in a Crohn's Disease Patient. Cureus 2021;13(1):e12582.



Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

13-10-2024 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid