Het beroepsmatig bewerken van andermans haren levert een sterk verhoogd risico op voor huidafwijkingen aan de handen, hetgeen tot arbeidsongeschiktheid kan leiden. Bij het kappersvak zijn de handen vaak nat (verweking), worden blootgesteld aan de warme luchtstroom van de föhn (uitdroging), aan detergentia van shampoos (ontvetting), aan zure en alkalische permanentvloeistoffen (irritatie) en aan type IV allergenen. Deze combinatie van invloeden veroorzaakt een sterke fysico-chemische belasting van de huid, die het induceren van een type IV allergie voor een bestanddeel van bijvoorbeeld permanentvloeistof of haarverfmiddel vergemakkelijkt.

Het klinisch aspect kan variëren van het vrij monotone karakter van een chronische irritatie contactdermatitis tot het bonte beeld van een eczema. Op grond van het klinisch aspect alleen is het vaak niet mogelijk te bepalen welke factoren aan de afwijking ten grondslag liggen. Zo kan een type IV allergie zich heel subtiel manifesteren met erythemato-squameuze plekjes aan de vingertoppen, anderzijds kunnen lokaal irriterende stoffen ook aanleiding geven tot een vesiculeus beeld, met name tussen de vingers.

De belangrijkste type IV allergenen van de afgelopen jaren zijn:
• glycerylmonothioglycolaat, een bestanddeel van "zure" permanentvloeistoffen, verantwoordelijk voor een toename van type IV allergieën bij kapsters die tot volledige arbeidsongeschiktheid kunnen leiden!
• p.phenyleendiamine, haarkleurvloeistof
• ammonium-persulfaat, een haarbleekmiddel dat ook contacturticaria veroorzaakt.

Allergieën voor conserveermiddelen, parfums en emulgatoren worden ook bij kapsters gezien, maar zijn geen "beroeps"allergenen. Regelmatig wordt bij kapsters een nikkelallergie geconstateerd, waarbij de indruk bestaat dat deze allergie reeds aanwezig was voor aanvang van de opleiding. Inductie van de nikkelallergie vond plaats door het dragen van oorringen. De combinatie van een type IV allergie voor nikkel en de fysico-chemische belasting van de huid in het kappersvak veroorzaakt dan een (chronisch) eczeem aan de handen. Bij het knippen van haren ervaren sommige kappers een intense jeuk tussen de vingers. Hier kan sprake zijn van een lokale irritatie door de punten van de haren; bij enkelen lijkt er sprake te zijn van een type I allergie voor menselijke haren, die zich als contacturticaria manifesteren.


Relevante links:
Huid en Arbeid.nl
Kapperscosmetica.nl
Kapperspoli (op huidenarbeid.nl)
Nederlands Kenniscentrum Arbeidsdermatosen


Auteur(s):
dr. H.B. van der Walle. Dermatoloog, ZH Rijnstate, Arnhem.