Dengue is een virusinfectie overgebracht door een
mug (
Aedes aegypti). Dengue wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:
-
Koorts (hoge koorts)
-
Rash, uitslag
over het hele lichaam (maculopapuleus exantheem, niet specifiek,
koortsuitslag)
-
Spierpijn en pijnlijke gewrichten
(knokkelkoorts)
Als complicatie kunnen bloedingen optreden en shock:
-
Dengue hemorragische koorts-
Dengue
shocksyndroomDengue virusEr bestaan vier types denguevirus (type
1-4) en immuniteit voor 1 type beschermt niet voor de andere. Het dengue virus
behoort tot de flavivirussen. Flaviviridae zijn veroorzakers van door teken
en muggen overdraagbare aandoeningen zoals dengue, Japanse encefalitis, West-Nile, fsme,
Powassan en Murray Valley virus (Australië). Flaviviridae zijn enkelstrengs-rna-virussen.
Het E-glycoproteïne is de belangrijkste component van de virale enveloppe. Er
is nog geen vaccin tegen Dengue, maar er wordt wel aan gewerkt.
Diagnostiek:Bij ernstige infectie kan leukopenie en tromobytopenie
ontstaan.
Directe detectie: het antigeen kan in het bloed worden aangetoond
met een immunoassay, en het genoom met PCR.
Antistoffen tegen Dengue kunnen
worden aangetoond binnen 5-15 dagen met verschillende labtechnieken (ELISA,
hemagglutinatieremming, neutralisatietest, complementbinding reactie). In Nederland
kunnen antistoffen worden bepaald bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, het RIVM,
het AMC, en het virologisch laboratorium Zuiderziekenhuis Rotterdam. Raadpleeg
voor de meest recente informatie de viroloog.
Geografische verspreiding:
De mug
Aedes aegypti die Dengue overbrengt komt voor in dichtbevolkte gedeelten
van de tropische en subtropische gebieden van de wereld, met name in de steden
en voorsteden. De gebieden waar dengue het meest voorkomt, zijn het tropische
deel van Azië, de eilanden in de Stille Zuidzee, de Caribische eilanden, Midden-
en Zuid-Amerika (Suriname!) en Afrika. Ook zijn er gevallen gemeld in Mexico
en Zuid-Texas. Het risico van dengue is in het algemeen groter in stedelijke
gebieden en minder groot in plattelandsgebieden en in gebieden die hoger gelegen
zijn dan 1500 meter. Tengevolge van het toegenomen toerisme en reisgedrag komt
Dengue steeds vaker voor.
Besmettingsroute:De muggen worden besmet met het virus
wanneer ze zich voeden met het bloed van een geïnfecteerde persoon. Eenmaal
geïnfecteerd kan een mug gedurende de rest van zijn leven het virus overdragen
op vatbare personen, door deze te steken en zich te voeden met hun bloed. Mensen
en apen zijn de belangrijkste gastheer van het virus. Het virus circuleert 2-7
dagen in het bloed van besmette mensen, ongeveer even lang als de koorts duurt;
Aedes-muggen kunnen het virus oplopen als ze iemand in deze periode steken.
Klassieke dengue komt frequent voor bij reizigers. Mensen die
naar endemische gebieden
reizen hoeven deze ziekte niet per se op te lopen en kunnen het risico verkleinen
door zich te beschermen tegen muggenbeten. Het risico van een ernstige dengue
is erg laag voor volwassen reizigers, omdat de ernstige vorm zich vooral ontwikkelt
bij mensen die herhaaldelijk infecties hebben gehad, en bij kinderen onder de
vijftien jaar. Het is niet nodig reizigers af te raden naar landen te gaan waar
melding is gemaakt van dengue.
Verschijnselen klassieke dengue:
Klassieke dengue is een ernstige, op griep lijkende ziekte die vooral kleuters,
jonge kinderen en volwassenen treft. Dengue heeft een incubatieperiode van een
paar dagen. De symptomen zijn plotselinge hoge koorts, hoofdpijn, misselijkheid
en braken, pijn achter de ogen, verlies van eetlust, een exantheem, ernstige
spierpijn en gewrichtspijn (vandaar de bijnaam knokkelkoorts). De uitslag verschijnt
meestal 3-4 dagen na de eerste symptomen en begint op de romp, waarna deze zich
uitbreidt naar gezicht, armen en benen. De patiënt voelt zich in het algemeen
een dag of zeven erg ziek, en soms wekenlang erg slap. In het algemeen herstelt
de patiënt volledig, hoewel er in een aantal gevallen complicaties kunnen optreden
zoals koorts stuipen of uitdroging.
Verschijnselen dengue hemorragische
koorts en shock syndroom:Bij een minderheid van de patiënten ontwikkelt
zich de gevaarlijke dengue hemorragische koorts (DHK) of het dengue shocksyndroom
(DSS), die de dood tot gevolg kunnen hebben. Vooral voor kinderen zijn deze
aandoeningen gevaarlijk. Dengue hemorragische koorts wordt gekenmerkt door hoge
koorts, hoesten, hoofdpijn, buikpijn, bloedingen (conjunctiva, tandvlees, tractus
digestivus, purpura, hematomen), oedeem, en een vergrote lever.
In ernstige
gevallen kan de toestand van de patiënt na een paar dagen koorts plotseling
achteruitgaan; de temperatuur daalt, gevolgd door tekenen van bloeddrukdaling.
De patiënt kan snel in een shock raken en binnen 12 tot 24 uur overlijden (dengue
shocksyndroom)
DD: gele koorts en andere vormen van
hemorrhagic fever, en andere infectieziekten met koorts en/of vlekjes zoals
zoals malaria, typhus, leptospirose, roodvonk, griep, en mazelen.
Therapie:Symptoombestrijding: observatie, rust, rehydratie,
zonodig intensive care behandeling, dempen van de koorts met paracetamol (geen
ascal, aspirine of NSAID's).
Preventie:De Aedes-mug
bijt overdag, vooral in de ochtend in de uren na zonsopgang en in de namiddag
in de uren voor zonsondergang. Hij komt veel voor in drukbezochte gebieden en
wordt aangetrokken door bedrijvigheid, vocht, warmte en kooldioxide. De mug
broedt in waterreservoirs als oude autobanden, blikken, vaten, emmers, bloemvazen
en stortbakken, die allemaal regelmatig worden aangetroffen in de huiselijke
omgeving. In de Tropen zijn er bestrijdingsprogramma's om de muggen te reduceren
en hun broedplaatsen op te ruimen.
Preventie bestaat vooral uit het beschermen
tegen muggenbeten. Draag beschermende kleding, in een neutrale kleur (bruin
of groen) in plaats van felle kleuren, slaap onder een klamboe, en gebruik antimuggen
middelen op basis van
DEET.
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.