Dermatitis perioralis is een eruptie van kleine monomorfe
erythemateuze papeltjes en papulopusteltjes, en soms een lichte schilfering,
vooral gelokaliseerd rond de mond (perioraal). Als ook het gebied rond de oogleden
en de periorbitale regio is aangedaan spreekt men van
dermatitis
periocularis of
periorbitalis. Het komt
vaak bij jonge vrouwen voor, maar ook bij kinderen en pubers van beide seksen.
Bij volwassen mannen komt het zelden voor. De eruptie begint meestal in de nasolabiaalplooien
en breidt zich daarna snel uit naar het gebied rond de mond, waarbij een zone
rond het lippenrood vrij blijft. Het kan asymmetrisch zijn. Incidenteel zijn
ook het voorhoofd, de oogleden en de glabella aangedaan. De papeltjes ontstaan
vaak in aanvallen en veroorzaken jeuk en branderigheid. De klachten kunnen verergerd
worden door zeep, zonlicht en zelfs contact met water.
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis1z.jpg) |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis2z.jpg) |
dermatitis
perioralis |
dermatitis
perioralis |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis3z.jpg) |
![Dermatitis perioralis (klik op foto voor vergroting) [bron: www.huidziekten.nl] Dermatitis perioralis](../../../afbeeldingen/dermatitisperioralis4z.jpg) |
dermatitis
perioralis |
dermatitis
perioralis |
Oorzaken:De belangrijkste oorzaak is het gebruik
van lokale corticosteroïden. Meestal zijn die voorgeschreven voor een eczeem
in het gelaat (seborroisch eczeem, atopisch eczeem). Soms is er een contactallergie,
bijvoorbeeld voor componenten van tandpasta. Ook het overvloedig gebruik van
cosmetica (foundation makeup, moisturizers, nachtcrèmes) kan dermatitis peri-oralis
veroorzaken. Omdat het vaak bij jonge vrouwen voorkomt is ook gedacht aan een
hormonale component of OAC. Dit is niet aangetoond. Ook is geen rol van micro-organismen
gevonden (Candida, gisten, mijten, bacteriën).
DD:
acne rosacea,
FACE,
acne vulgaris, acne tarda,
contacteczeem (allergische of toxische
dermatitis t.g.v. stoffen in cosmetica, tandpasta, citrusvruchten, zeep, handdoek,
washand),
lip-licking dermatitis,
atopisch eczeem,
seborroisch eczeem, malabsorbtiesyndroom
(zink,
acrodermatitis enteropathica),
polymorfe licht eruptie, lupoïde dermatitis perioralis,
lupus miliaris disseminatus
faciei,
Demodex folliculitis.
Therapie:
De eerste stap is het stoppen met lokale corticosteroïden indien van toepassing.
Na het staken van de corticosteroïden wordt het eerst erger. De patiënten weten
vaak al dat dit zal gebeuren, en zijn verslaafd aan de steroïden die de uitslag
zowel veroorzaken als gelijktijdig onderdrukken. Het leed kan worden verzacht
door een indifferente crème te smeren of een niet-steroïdale anti-inflammatoire
behandeling te starten zoals pimecrolimus, tetracyclinen of andere antibiotica
met een anti-inflammatoire nevenwerking (macroliden, metronidazol). Eventueel
tijdelijk nog hydrocortison crème in de afkickfase. Het kan nodig zijn om langdurig
(4-6 weken) tetracyclinen voor te schrijven, en soms duurt het enkele maanden
(2-3) voordat het helemaal wegtrekt.
R/ Elidel (pimecrolimus 1%) crème
of Protopic (tacrolimus 0.03% en 0.1%) zalf.
R/ Efracea (doxycycline 40 mg),
1 dd 40 mg gedurende 4-6 weken.
R/ doxycycline 100 mg, 1 dd 100 mg gedurende
4-6 weken.
R/ tetracycline 4 dd 250-500 mg gedurende 4-6 weken, of in een
afbouwschema voor 4 weken (per week 1 dosis er afhalen, hiervoor zijn 70 of
140 stuks à 250 mg nodig).
R/ minocycline 1 dd 50-100 mg gedurende 4-6 weken.
R/ erytromycine 3 dd 500 mg gedurende 4-6 weken.
R/ claritromycine 2 dd 250
mg gedurende 4-6 weken.
R/ metronidazol 1% crème (metronidazol werkt anti-inflammatoir).
R/ erytromycine applicatievloeistof (Inderm 1% (50 ml), Eryacne 2% gel (30 g),
Zynerit 4% (30 ml).
R/ hydrocortison 1% crème FNA, indien klachten toch te
erg worden, tijdelijk.
R/ isoniazide (bij ernstige, granulomateuze varianten)
of isotretinoïne (bij ernstige varianten).
Als er geen sprake is van
gebruik van lokale steroïden, dan denken aan andere factoren: cosmetica niet
meer gebruiken. Zonodig contactallergologisch onderzoek.
R/ cetomacrogolcrème
FNA in plaats van cosmetica.
Onbetrouwbaar worden van orale
anticonceptiva door antibioticaIn de bijsluiter van bovengenoemde
antibiotica staat dat ze de werking van de anticonceptiepil kunnen verminderen,
ook de apothekers waarschuwen hier voor. Dit is gebaseerd op case-reports. De
Amerikaanse gynaecologen vereniging heeft dit in 2001 systematisch onderzocht
en concludeert dat de kans hierop erg klein is. Het percentage OAC falers in
de de groep vrouwen die antibiotica gebruiken is laag en niet groter dan het
normale percentage waarbij de pil faalt (elke contraceptiemethode heeft een
bepaald mislukkingspercentage).
Dit betekent dat speciale waarschuwingen
niet meer nodig zijn. Een uitzondering is rifampicine, dit veroorzaakt wel een
duidelijk verminderde werking van de anticonceptiepil.
Referenties
1. |
Hafeez ZH. Perioral dermatitis: an update.
Int J Dermatol 2003;42:514-517. |
2. |
Nguyen V, Eichenfield LF. Periorificial dermatitis
in children and adolescents. J Amer Acad Dermatol 2006;55:781-785. |
3. |
Oppel T, Pavicic T, Kamann S, Brautigam M,
Wollenberg A. Pimecrolimus cream (1%) efficacy in perioral dermatitis
- results of a randomized, double-blind, vehicle-controlled study
in 40 patients. J Eur Acad Dermatol Venereol 2007;21:1175-1180. |
4. |
Weber K, Thurmayr R. Critical appraisal of
reports on the treatment of perioral dermatitis. Dermatology 2005;210:300-307. |
5. |
Dickinson BD, Altman RD, Nielsen NH, Sterling
ML; for the Council on Scientific Affairs, American Medical Association.
Drug Interactions Between Oral Contraceptives and Antibiotics. Obstetrics &
Gynecology 2001;98:853-860. |