Afschilfering (desquamatie, peeling) aan handen en voeten (en niet elders op het lichaan) komt bij diverse aandoeningen voor (zie onderstaande DD). De mildste vorm is dyshidrosis lamellosa sicca, een oppervlakkige schilfering die episodisch voorkomt en waarvan de oorzaak niet bekend is. Stafylococcen toxinen zijn ook een bekende oorzaak, waarbij de infectie elders op het lichaam kan zijn. Ook bij andere infecties spelen toxinen waarschijnlijk een rol (Kawasaki syndroom, toxic shock syndroom, Staphylococcal exfoliative toxin syndroom). Post-streptococcal desquamation is een dikke afschilfering van de hele hoornlaag en treedt op met een vertraging na een doorgemaakte infectie. Antistoffen tegen streptokokken (AST, anti-DNAse B) kunnen worden bepaald om de diagnose aannemelijk te maken. Een candida van de handpalmen staat ook in de DD, of een acrovesiculeuze reactie (pompholyx) op een mycose elders. Verder psoriasis en pustulosis palmoplantaris, acuut eczeem, contacteczeem, pityriasis rubra pilaris en bulleuze dermatosen. Er bestaan ook zeldzame genodermatosen, met afwijkingen in corneodesmosomen, of keratinen, of transglutaminase 5, waarbij peeling een symptoom is, zoals bij het acral peeling skin syndrome (transglutaminase 5), keratolytic winter erythema (onbekend), localized epidermolysis bullosa simplex, epidermolytic hyperkeratosis en palmoplantar keratoderma van Sybert). Het kan ook idiopathisch zijn en paraneoplastisch (acrokeratosis paraneoplastica). Ook geneesmiddelen kunnen palmoplantare desquamatie veroorzaken, het bekendst zijn de chemotherapeutica zoals cytarabine.






Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.