Erythema ab igne (erythema caloricum, kachelbenen, kachelrug, pigmentatio reticularis e calore, fire stains) is een grillige pigmentatie van de huid veroorzaakt door hitte. Na langdurig contact met hete voorwerpen of door infraroodstraling (b.v. van een straalkachel of een kruik) kan een erythemateuze, later meer bruin tot bruinzwarte verkleuring in een grillig, vaak reticulair patroon ontstaan. Erythema ab igne kan overal op romp of extremiteiten voorkomen, daar waar de huid is blootgesteld aan een hittebron. Bijvoorbeeld op de billen bij zitten op een kachel. Per definitie is erythema ab igne gekoppeld aan warmtestraling, en in het verleden werd blootstelling aan hete kruiken, elektrische dekens en straalkachels vaak genoemd als oorzaak. Maar ook in de moderne tijd in huizen met centrale verwarming en zonder kruiken komt het beeld nog steeds voor.

Soms is het moeilijk om erythema ab igne te onderscheiden van livedo reticularis met postinflammatoire hyperpigmentatie. Als uit de anamnese niet duidelijk blijkt dat er blootstelling aan een hittebron is geweest, overweeg dan de diagnose livedo reticularis.



Er is ook een moderne variant beschreven: de labtop dermatitis. Deze ontstaat op de bovenbenen bij personen die langdurig met de labtop op schoot zitten (Jagtman BA):



In Westerse landen met centrale verwarming begint erythema ab igne zeldzaam te worden. De labtop variant komt vaker voor. Andere voorbeelden van warmte bronnen zijn de open haard, houtgestookte ovens, terrasverwarming, vuurkorven, hete kruiken, stoelverwarming. Sommige patiënten gebruiken warme kruiken om diverse pijnklachten te verlichten. Beroepsmatig komt het voor bij o.a. bakkers en in smederijen en gieterijen. In chronisch bestaande erythema ab igne kunnen korsten, wondjes en carcinomen ontstaan (plaveiselcelca, Merkelcel tumor).
 
DD: livedo reticularis, livedo racemosa, en livedo reticularis vasculitis, cutis marmorata, poikiloderma vasculare atrophicans. Bij verdenking livedo reticularis een biopt afnemen.
 
Therapie:
Hittebron vermijden. Het pigment zal niet snel verdwijnen. Resten kunnen eventueel met pigmentlasers worden behandeld.
R/ Efudix creme in geval van premaligne veranderingen.




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.