Magnesium is een mineraal dat o.a. betrokken is bij de overdracht van prikkels van zenuw naar zenuw en van zenuw naar spier, de energiehuishouding en botopbouw. Een tekort aan magnesium wordt binnen de dermatologie vooral gezien als bijwerking van ciclosporine. Het komt niet vaak voor, maar als het ontstaat kan het klachten veroorzaken zoals tremoren en onwillekeurige bewegingen (zenuwtics), maagkrampen, depressie, verwardheid, agitatie, en in zeldzame gevallen epilepsie, hallucinatie, en hartritmestoornissen (verlenging van het QTc interval en torsades de pointes). Dit ontstaat meestal als het magnesiumgehalte onder de 0.70 mmol/L daalt. De normale range is 0.75-1.03 mmol/L. Magnesium tekort gaat vaak samen met hypokaliëmie (60%) of hypocalciëmie (40%), maar bij ciclosporine gebruik kan het ook geïsoleerd voorkomen. Andere oorzaken zijn verminderde intake (ondervoeding), verlies uit tractus digestivus (braken, diarree), en renaal verlies (door geneesmiddelen zoals ciclosporine, gentamicine, cisplatine, bij ketoacidose, alcoholmisbruik, hyperparathyreoidie, hyperaldosteronisme, en bij enkele nierziekten).

Labdiagnostiek:
Magnesium, kalium, calcium, albumine, natrium, kalium, kreatinine.Na suppletie herhalen. Bij hypomagnesiëmie onder de 0.70 mmol/L met klachten (m.n. bij hartkloppingen) is het ook raadzaam om een ECG te laten maken om verlenging van het QTc interval uit te sluiten.

Therapie:
Ciclosporine dosering reduceren en bij ernstige hypomagnesiëmie met klachten (tijdelijk) staken. Magnesium aanvullen met magnesiumoxide (kauw)tabletten à 500 mg (normaal worden deze tabletten gebruikt als antacidum en bij obstipatie) 1-2 dd gedurende 1-2 weken, tot de magnesiumspiegel hersteld is. Daarna dosis reduceren. Magnesiumtabletten worden niet vergoed maar zijn ook niet duur. Milde hypomagnesiëmie kan ook worden gecorrigeerd met voedingssupplementen. Magnesium tabletten zijn in sterkten van 100-200-400 mg te koop in drogisterij en reform zaken. Eenmaal daags 200 mg is dan als onderhoud voldoende. Daarnaast is de magnesium intake te verhogen door de voeding aan te passen en magnesiumrijke producten te eten, eventueel in overleg met de diëtiste. Tarwe en soja producten worden genoemd als magnesiumrijke bronnen. Ook in bier zit magnesium. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid magnesium voor volwassen mannen (19-50 jaar) is 300-350 mg en voor volwassen vrouwen 250-350 mg. De maximaal veilige dosis voor magnesium uit supplementen en verrijkte voedingsmiddelen is 250 milligram per dag. Bij langdurig teveel gebruik van deze producten kan een hypermagnesiëmie optreden (met als symptomen o.a. diarree).

Bij ernstige hypomagnesiëmie zal het tekort via intraveneuze toediening moeten worden aangevuld. Magnesium wordt slecht opgenomen via de orale route. Hiervoor is magnesiumsulfaat injectievloeistof 10% (100 mg/ml) beschikbaar in ampullen van 5 of 10 ml. Dit moet zeer langzaam i.v. worden aangevuld (1-5 g per dag, overeenkomend met 1-5 ampullen van 10 ml magnesiumsulfaat. Maximaal 5 ampullen (5 g) toevoegen aan 1 liter glucose 5% of natriumchloride 0.9%, en verdeeld over 24 uur laten inlopen. De maximale infusiesnelheid is 200 ml/uur (1 g magnesium/uur).


Referenties

1.	Davidson's principles and practice of Medicine, 19th edition, Churchill Livingstone, Edinburgh 2002: pp. 295.
2.	Commissie Farmaceutische Hulp CVZ. Farmacotherapeutisch kompas.

Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.