Juveniele plantaire dermatose (synoniemen: dermatosis plantaris juvenilis, atopic winter feet, sweaty sock syndrome, dermatitis hiemalis, pulpite sèche) is een chronische eczeemachtige aandoening van de voetzool bestaande uit roodheid, schilfering en pijnlijke kloofjes. Het wordt vooral gezien bij kinderen van 3-15 jaar, en in die groep weer het meest bij jongetjes van 4-8 jaar. De oorzaak is vermoedelijk chronische inwerking van vocht (zweet) op de huid. Vandaar ook de mooie naam sweaty sock syndrome (zweetvoeten syndroom). Het is voor het eerst beschreven in de jaren 70, en men denkt dat dit te maken heeft met schoenmode: de introductie en het veelvuldig dragen van synthetische vaak slecht ademende gymschoenen. Juveniele plantaire dermatose komt vaker voor bij atopische kinderen. Dit kan verklaard worden uit het feit dat de epidermale barrière bij een deel van de kinderen met atopie slecht is waardoor ze vaker een droge huid hebben die gevoelig is voor de inwerking van vocht. En het komt vaker voor in de winter (misschien omdat er in de zomer meer luchtig schoeisel wordt gedragen). Juvenile plantar dermatosis kan langdurig aanwezig blijven, soms enkele jaren, maar gaat uiteindelijk vanzelf weer over; in ieder geval rond de puberteit.



Klinisch beeld:
Rode, glanzende, strakke huid, vooral op drukplekken. Schilfering, soms pijnlijke kloofjes. Vooral op de hiel, de bal van de voet, en op de grote tenen. De kinderen hebben soms last van zweetvoeten. Desondanks is de huid van de voetzool droog schilferend.

DD: tinea pedis, hyperhidrosis, pitted keratolysis, palmoplantaire hyperkeratose, contactallergie voor schoenmaterialen, eczema nno, atopisch eczeem, psoriasis, dyshidrosis lamellosa sicca, post-infectieuze desquamatie.

Therapie:
Zorg voor luchtig schoeisel: ademend, veel gaatjes, sandalen, sloffen in huis of zoveel mogelijk geen schoenen dragen als het kan. Geen afgesloten gymschoenen met veel plastic en rubber en niet-doorlaatbare kunststoffen. Draag dikke katoenen sokken en wissel die vaak als ze vochtig worden. De huid van de voetzolen niet afwassen met agressieve zepen (droogt uit).

Vette zalven 's nachts laten intrekken:
R/ vaseline album.
R/ lanette vaseline aa.

Vochtinbrengende zalven:
R/ Calmurid OTC crème (wordt niet vergoed).
R/ Ureumzalf 5 of 10% FNA.

Combinatiepreparaten vochtinbrengend plus corticosteroïd:
R/ ureum 10% in hydrocortison zalf, hydrocortisonureum zalf FNA (Unguentum hydrocortisoni et urei FNA).
R/ Diprosalic zalf.

Lokale corticosteroïden:
R/ triamcinolonzalf FNA.
R/ Diprosone zalf.
R/ Dermovate zalf.

Diversen:
R/ barrière crèmes overdag (siliconen crème FNA).
R/ Silkis (calcitriol) zalf.
R/ LCD 10-20% in lanettezalf 's nachts laten intrekken.
R/ pix lithanthracis 3% in vaseline lanette crème (tube à 100 g, Fagron 5259).
R/ propyleenglycol 40% in cetomacrogolcrème.
R/ triamcinolon 0.1%, propyleenglycol 60% in cetomacrogolcrème.
R/ Ichthammol 3% of 5% in zinkzalf FNA.

R/ Gehwol voetcrème (zelfzorgproduct).
R/ Gehwol klovenzalf (zelfzorgproduct).
R/ Gehwol balsem voor droge en gesprongen huid (zelfzorgproduct).

R/ topicale PUVA therapie of UVB voetzolen.
Diepe scheuren kunnen misschien worden gelijmd met huidlijm.







Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.