Lupus miliaris disseminatus faciei (acne agminata) is een ernstige acneïforme eruptie in het gelaat, waarschijnlijk is het geen aparte entiteit maar gaat het om een ernstige variant van granulomateuze rosacea. Het begint meestal rond het 20e jaar. Klinisch ziet men een symmetrische papuleuze, papulosquameuze tot papulopustuleuze eruptie in het gelaat. Meestal 1-5 mm grote roodbruine licht schilferende papeltjes met pseudopusteltjes.
Vroeger dacht men dat dit een variant van tuberculose was, maar M. tuberculosis is nooit aangetroffen. Andere theorieën zijn dat het een reactie is op Demodex folliculorum, of een overmatige granulomateuze reactie op ruptuur van het haar-talgklier complex; waarbij de onderliggende aandoening dan gewone acne of rosacea is. Acne agminata is lastig te behandelen. Meestal is het enkele jaren (1-3) aanwezig en neemt dan weer spontaan af. Het kan littekens achterlaten.



DD: rosacea, granulomateuze vorm (rosacea lupoides), steroïd rosacea, dermatitis perioralis en FACE, Demodex folliculitis, acne vulgaris, steroid- en halogeen-acne, sarcoïdose, lues (syphilid), hydroa vacciniforme, syringoma, trichoepithelioma.

Diagnostiek:
Een biopt kan nodig zijn voor de differentiële diagnose.

Histologie:
Tuberculoide granulomen (centrale homogene necrose, omgeven door epitheloidcellen; Langhans' reuscellen, lymfocyten, follikeldestructie).

Therapie:
Moeizaam. Geen gefluorideerde lokale steroïden gebruiken. In ernstige gevallen tetracyclinen combineren met prednison. In Japan is geexperimenteerd met het nieuwe middel tranilast (anti-allergicum met anti-inflammatoire neveneffecten) maar dat is in Europa niet beschikbaar.
R/ doxycycline 200-100 mg dd, minocycline 1 dd 100-50 mg, tetracycline 4 dd 500-250 mg.
In ernstige gevallen prednison 30-40 mg toevoegen en geleidelijk afbouwen als het beter gaat.
R/ metronidazol 3 dd 500 mg. Metronidazol reduceert Demodex maar is ook een anti-inflammatoir middel.
R/ Dapson 1 dd 100 mg.
R/ Plaquenil (hydroxychloroquine) 1-2 dd 200 mg.
R/ prednisolon 1 dd 20-40 mg.
R/ isotretinoïne.
R/ clindamycine 2 dd 300 mg.
R/ kaliumjodide 3 dd 300 mg gedurende 10 dagen. Als kaliumjodide wordt genoemd in therapie rijtjes dan weet men al dat behandeling niet mee zal vallen. Evidence is er meestal niet of nauwelijks.
Laser behandeling (acne fototherapie) met diode 1450 nm laser.




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.