Mazelen (morbilli, measles) is één van de
maculopapuleuze kinderziekten,
veroorzaakt door het mazelenvirus. Het virus is van mens op mens overdraagbaar.
Het wordt overgedragen door besmette druppeltjes vocht die mazelenpatiënten
uitademen, niezen of hoesten. Mazelen is zeer besmettelijk, vele malen besmettelijker
dan bijvoorbeeld griep, rodehond of bof. Een patiënt met mazelen is besmettelijk
vier dagen voor tot vier dagen na het begin van de rash. In Nederland komt mazelen
bijna niet meer voor omdat er sinds 1976 tegen gevaccineerd wordt. Het mazelenvaccin
zit in een combinatievaccin (deBMR-vaccinatie) en wordt aangeboden aan kinderen
van 14 maanden en van 9 jaar. Dit vaccin beschermt ook tegen bof en rodehond.
In ontwikkelingslanden sterven jaarlijk nog zo'n 75.000 personen, vooral kinderen,
aan mazelen. In 2014 was er in Nederland een epidemie onder niet gevaccineerde,
orthodox-protestante schoolkinderen.
Klinisch beeld:De ziekteverschijnselen beginnen
10-14 dagen na besmetting en houden 7-10 dagen aan. Mazelen begint met koorts
(>40 °C), hoesten, neusverkoudheid en oogontsteking. Zo’n twee tot vier dagen
later ontstaan er kleine rode macula, meestal beginnend in het gezicht daarna
gedissemineerd over de rest van het lichaam. In de mondholte kunnen na 2-3 dagen
witte vlekken ontstaan die Koplik's spots worden genoemd. Het mazelenvirus kan
ook middenoorontsteking en diarree veroorzaken, en in ernstige gevallen longontsteking,
stuipen of hersenontsteking, en blindheid. In zeer zeldzame gevallen veroorzaakt
mazelen een hersenontsteking die gemiddeld pas 7 jaar na de mazelen begint,
en altijd fataal is. Jonge kinderen, volwassenen en personen met een verminderde
afweer, hebben een groter risico ernstig ziek te worden als zij mazelen oplopen
dan gezonde kinderen op de basisschoolleeftijd. De kans om te overlijden bij
patiënten met mazelen is in Nederland kleiner dan 1 op de 1000 gevallen.
Histologie:Het histologisch beeld wordt gekenmerkt
door epidermale spongiose, vacuolisatie van basale keratinocyten en aanwezigheid
van dyskeratotische keratinocyten. In de oppervlakkige dermis is veelal een
mild perivasculair lymfohistiocytair ontstekingsinfiltraat met meerkernige reuscellen
te zien. Het beeld kan lijken op lupus erythematosus, maar is focaler.
Referenties
1. |
Weedon D. Viral diseases. In: Weedon’s Skin
Pathology. 3th ed. Churchill Livingstone; 2010:628 |
2. |
Yoshida M, Yamada Y, Kawahara K et al. Development
of follicular rash in measles. Br J Dermatol 2005;153:1226-1228 |
3. |
Yanagihara M, Fuiji T, Mochizuki T et al.
Measles virus was present in the inner cell of the acrosyringium
in the skin rash. Pediatr Dermatol 1998;15:456-458 |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
Norbert A. Ipenburg. Co-assistent, UMC Utrecht.
Mary-Ann el Sharouni.
Co-assistent, UMC Utrecht.
Prof. dr. Marijke R. van Dijk. Patholoog, UMC
Utrecht.