Melanodermatitis toxica (melanodermitis toxica) is een postinflammatoire hyperpigmentatie in gelaat, nek, coeur, e.a. sun-exposed gebieden, waarschijnlijk t.g.v. langdurig gebruik van oliën/zalven, met fotoactieve bestanddelen, in combinatie met zonlicht. Soms folliculaire keratose, lichenoïde papels, vesikels.



Riehl's melanosis, vroeger beschreven bij ondervoede Weense vrouwen, is als entiteit opgeheven omdat het waarschijnlijk ook een photocontactdermatitis was. Riehl's melanosis werd oorspronkelijk door Riehl beschreven in 1917, als een donkerbruine tot grijsbruine hyperpigmentatie in het gelaat (voorhoofd, oren, wangen) en de nek. De oorzaak was niet duidelijk, mogelijk had het te maken met ondervoeding in de oorlogsperiode. Later is dit beeld nooit meer beschreven, maar wel vormen van hyperpigmentatie die er sterk op leken. Dit werd beschreven als melanodermatitis toxica. Bij melanodermatitis toxica is er wel een oorzaak, namelijk een post-inflammatoire hyperpigmentatie secundair aan een contactdermatitis. De dermatitis kan veroorzaakt worden door chemisch irriterende stoffen, of contactallergenen, of photo-contactallergenen. Vaak gaat het om cosmetica aangebracht op het gelaat, die een (foto-)contacteczeem veroorzaken. Riehl was het niet eens met deze verklaring en bleef volhouden dat het 2 verschillende entiteiten waren.

DD: postinflammatoire hyperpigmentatie, melasma, periorbitale hypermelanose, exogene ochronosis,, contactallergie, orthoergisch eczeem.

Therapie:
Veroorzakend agens opsporen (eventueel contactallergologisch onderzoek / photopatchtesten) en vermijden. Lokale corticosteroïden in acute fase. Eenmaal gevormd pigment is moeilijk weer weg te krijgen.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.