NAGEL-AFWIJKINGEN (ONYCHOPATHIE) home ICD10: L60.9

Nagel anatomie Nagel anatomie
Anatomie van de nagel
Termen: nagelplaat (nail plate), vrije distale rand (distal edge), huid onder distale rand (hyponychium), nagelbed (nail bed), nagel matrix (nail matrix), proximale nagelwal (eponychium, nagelriem), cuticula (cuticle), maantje (lunula), laterale nagelwal (perionychium).

Illustratie rechts: OpenStax College - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

Overzicht nagelafwijkingen
- Anonychia en micronychia (ontbrekende of te kleine nagels)
- Macronychia en brachyonychia (te grote en/of te brede nagels)
- polydactylie (meer dan 5 vingers of tenen)
- Afwijkingen aan de lunula (maantje)
- Verdikking van de nagelplaat (dikke nagels) bij congenitale afwijkingen
- Verdikking van de nagelplaat (dikke nagels) door verkregen afwijkingen
- Verdikking van de nagelplaat (dikke nagels) secundair aan inflammatoire huidziekten
- Verdunning van de nagelplaat (dunne nagels)
- Atrofische nagels (atrophia unguium, onycho-atrophia, atrophic nails)
- Vormveranderingen (bolle, holle en kromme nagels)
- Onychia punctata (putjesnagels, vingerhoed nagels)
- Nail crumbling (brokkelige nagels)
- Trachyonychia (ruwe nagels)
- Transversale groeven
- Longitudinale groeven
- Kwetsbare nagels (fragiele nagels)
- Elconyxis (erosieve bovenkant nagels o.a. bij neotigason gebruik)
- Beading (bolvormige veranderingen (lijkt op kralensnoer) van nageloppervlak op oudere leeftijd)
- Onychorrhexis (kwetsbare nagels met longitudinale groeven en distale splijting)
- Onycholysis en onychomadesis (loslaten van de nagel)
- Onychodystrofie nno (algemene term voor abnormaal uitgroeiende nagels)
- Onychodyschromia (kleurveranderingen van de nagel)
- Onychoschizis (gespleten nagels)
- Tumoren rond en onder de nagel
- Infecties van, rond en onder de nagel
- Afwijkingen van de proximale nagel riem: paronychia
- Afwijkingen van de proximale nagel riem: afwijkingen aan de cuticula
- Afwijkingen van de proximale nagel riem: overige
- Pterygium (meegroeien huid met proximale nagel)
- Afwijkingen van het hyponychium (uitstekende distale deel van de nagel)
- Nagelafwijkingen bij psoriasis
- Nagelafwijkingen bij lichen planus
- Nagelafwijkingen bij onychomycose
- Nagelafwijkingen bij alopecia areata
- Nagelafwijkingen bij de ziekte van Darier
- Nagelafwijkingen bij pityriasis rubra pilaris
- Nagelbijten (onychophagie)
- Overige nagelafwijkingen


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAnonychia en micronychia (ontbrekende of te kleine nagels)

naar paginaAnonychiatabspacer
Anonychia (ontbrekende nagels)


Anonychia is de term voor het totaal ontbreken van de nagels. Dit kan vanaf de geboorte aanwezig zijn (congenitaal), bijvoorbeeld bij epidermolysis bullosa, of op latere leeftijd ontstaan (verkregen, acquired), bijvoorbeeld door psoriasis van het Hallopeau type. Zie verder onder anonychia.

naar paginaMicronychiatabspacer
Micronychia (te kleine nagels)


Micronychia is de term voor te kleine nagels. Dit kan vanaf de geboorte aanwezig zijn (congenitaal), bijvoorbeeld bij het Ellis van Creveld syndroom, of op latere leeftijd ontstaan (verkregen, acquired), bijvoorbeeld bij de ziekte van Raynaud en bij sclerodermie. Ook de term hyponychia (onvolgroeide nagels) wordt gebruikt voor vanaf de geboorte te klein aangelegde nagels. Zie verder onder micronychia.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenMacronychia en brachyonychia (te grote en/of te brede nagels)

Macronychia, brede nagel (congenital clubbed thumb)tabspacer
Macronychia (te grote nagels)


Macronychia is de term voor nagels die te groot zijn en/of te breed. Te grote nagels komen congenitaal voor, als geïsoleerd symptoom, of bij macrodactylie (vinger hypertrofie), bijvoorbeeld bij een congenital clubbed thumb en bij het Proteus syndroom.

Foto: Dkhabbaz - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaBrachyonychia (korte nagels) bij acro-osteolysistabspacer
Brachyonychia (te korte nagels of relatief te brede nagels)


Brachyonychia is de term voor nagels die te kort zijn of te breed, de breedte is korter is dan de lengte. Brachyonychia komt aangeboren voor, meestal aan beide duimen en wordt dan racquet nails genoemd of nail en raquette, of racquet thumb. Brachyonychia komt ook verworven voor, de belangrijkste oorzaak is nagelbijten. Ook bij ectodermale dysplasie komen korte nagels voor. Zie verder onder brachyonychia.

naar paginaKorte nagels bij ectodermale dysplasietabspacer
Brachyonychia en atrofie bij ectodermale dysplasie


Bij ectodermale dysplasie kunnen de nagels dun zijn, langzaam groeien, en niet reiken tot de vingertop. Ectodermale dysplasie is een syndromengroep gekenmerkt door afwijkingen aan de nagels, haren en de tanden (en andere ectodermale structuren). Zie verder onder ectodermale dysplasie.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenPolydactylie (meer dan 5 vingers of tenen)

Polydactylietabspacer
Polydactylie


Polydactylie kan partieel zijn, alleen het distale kootje kan geheel of gedeeltelijk gespleten zijn, in dat geval is er een dubbele nagel of een brede nagel.

Foto: FBenjr123 - Wikimedia (Creative Commons License 4.0).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAfwijkingen aan de lunula (maantje)

Ontbrekende lunulatabspacer
Geen lunula


Het ontbreken van de lunula komt voor bij chronische nierinsufficiëntie, hemodialysepatiënten, niertransplantatie patiënten, leverafwijkingen, alopecia areata, hypothyreoidie, SLE.

naar paginaRode lunulatabspacer
Rode lunula


Een rode lunula kan voorkomen bij SLE, reumatoide artritis, mixed connective tissue disease en andere autoimmuunziekten. Ook bij alopecia areata en lichen planus. Andere aandoeningen waarbij het is beschreven zijn levercirrose, hartfalen, COPD, lymphogranuloma venereum, urticaria, psoriasis, koolmonoxide vergiftiging, reticulosarcoma. Zie verder onder rode lunula.

Blauwe nagels bij minocyclinetabspacer
Blauwe lunula of blauwe nagels

Blauwe lunula of blauwe nagels kunnen voorkomen bij argyria (zilverstapeling, gehele nagel) en bij de ziekte van Wilson (hepatolenticular degeneration, vooral de lunula) en in zeldzame syndromen zoals hemoglobine M disease en hereditaire acrolabiale teleangiëctasieën. Ook geneesmiddelen zoals minocycline, amiodarone, phenothiazinen, en antimalaria middelen kunnen de nagel blauw verkleuren. En bij ischemie en ziekte van Raynaud (meestal is dan de hele vinger blauw).

naar paginaNagelafwijkingen bij het nail-patella syndroomtabspacer
Driehoekige lunula


Een driehoekige lunula is pathognomonisch voor het nail-patella syndroom. Andere nagelafwijkingen bij het nail-patella syndroom zijn dystrofische nagels (hyperkeratotisch, brokkelig, broos, gebarsten, met putjes, misvormd), gespleten (onychoschizis), onderontwikkelde (hyponychia) of geheel afwezige (anonychia) nagels, longitudinale groeven (longitudinal ridging), en een driehoekige lunula (lunula triangularis). Zie verder onder nail-patella syndroom.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenVerdikking van de nagelplaat (dikke nagels) bij congenitale afwijkingen

naar paginaPachyonychia congenitatabspacer
Pachyonychia congenita


Bij pachyonychia congenita zijn alle nagels hyperkeratotisch en ook dystrofisch. Het is een genetische aandoening veroorzaakt door keratine mutaties. De voetzolen zijn ook aangedaan (palmoplantaire keratoderma) en er kunnen witte plaques (leukoplakie) op de tong aanwezig zijn. Zie verder onder pachyonychia congenita.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenVerdikking van de nagelplaat (dikke nagels) bij verkregen afwijkingen

naar paginaOnychogryphosistabspacer
Onychogryposis (lange kromme nagels)


Bij onychogryposis zijn de nagels te lang en totaal krom uitgegroeid, soms in krullen. De nagels zijn ook te dik (hyperkeratotisch) en niet meer te knippen daardoor. Zie verder onder onychogryposis.

naar paginaOnychomatricomatabspacer
Onychomatricoma

Een onychomatricoma is een goedaardige zeldzame tumor uitgaande van de nagelmatrix. De nagel is verdikt, sterk gebogen, gekromd (overcurvatuur), en witgeel tot bruin verkleurd, met longitudinale groeven en splinterbloedingen. Het uiteinde van de nagel is verdikt en er zitten kleine gaatjes in. Histologisch gaat het om een fibroepitheliale tumor ('filamentous tufted tumor' van de nagelmatrix). Vanwege de zeldzaamheid wordt deze diagnose vaak niet gesteld en wordt tevergeefs behandeld als nagelmycose. Zie verder onder onychomatricoma.

Foto: DermNet (New Zealand Dermatological Society - Creative Commons License 3.0).

Onychauxis (te dikke nagel)tabspacer
Onychauxis (verdikking van de nagelplaat zonder verdere afwijkingen)

Onychauxis of onychoauxis is de term voor een verdikte nagel, zonder onderliggende afwijkingen zoals bijvoorbeeld onychomycose. Op oudere leeftijd wordt de nagel vaak dikker, soms te dik om nog te knippen.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenVerdikking van de nagelplaat (dikke nagels) secundair aan inflammatoire huidziekten

Hyperkeratotische nageltabspacer
Onychokeratose / Hyperkeratotische nagels (kalknagel)

Onychokeratose betekent hyperkeratose (verdikking) van de nagel. Hyperkeratose van de nagel kan geïsoleerd voorkomen, op oudere leeftijd, bij vaatafwijkingen, of secundair aan onychomycose of inflammatoire nagelafwijkingen.

naar paginaNagel psoriasistabspacer
Onychokeratose / Hyperkeratotische nagels bij psoriasis


Bij psoriasis nagels (psoriasis unguium) kunnen meerdere afwijkingen aanwezig zijn, zoals subunguale hyperkeratose, putjesnagels (onychia punctata), onychodystrofie, distale onycholysis, onychomadesis, pustulosis, bruine verkleuring. Zie verder onder psoriasis unguium.

naar paginaHyperkeratose bij pityriasis rubra pilaristabspacer
Hyperkeratose bij pityriasis rubra pilaris

Nagel afwijkingen bij pityriasis rubra pilaris kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose) en distale loslating (distale onycholyse). Dezelfde verschijnselen kunnen ook worden gezien bij psoriasis unguium

naar paginaHyperkeratose en dystrofie bij lichen planustabspacer
Lichen planus


Bij lichen planus kan ook hyperkeratose optreden. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaEczeemtabspacer
Contact eczeem en chronisch handeczeem


Bij een chronisch handeczeem gaan de nagels na verloop van tijd meedoen, meestal ontstaat hyperkeratose en een onregelmatig oppervlak met transversale groeven.

naar paginaOnychomycosetabspacer
Onychomycose

Bij onychomycose is er meestal een dystrofische en hyperkeratotische nagel. Zie verder onder onychomycose.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenVerdunning van de nagelplaat (dunne nagels)

naar paginaDunne nagels bij lichen planustabspacer
Dunne nagelplaat door lichen planus

Bij lichen planus kan de nagel dun worden, vooral aan het distale einde, en daar splijten, zowel transversaal als in de lengte richting. De nagelmatrix is ontstoken en dat geeft een bolling van het proximale gedeelte van de nagel. De huid kan proximaal gaan meegroeien met de nagel (pterygium). Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaAmyloidosetabspacer
Dunne nagelplaat door amyloidosis


Zeldzaam, kan de enige manifestatie zijn van systemische amyloidose.

naar paginaOnychorrhexis en beadingtabspacer
Dunne nagelplaat door nagel fragiliteit, onychorrhexis, beading


Nagelfragiliteit (kwetsbare nagels) komt vooral voor op oudere leeftijd. De entiteit onychorrhexis is niet zo duidelijk omschreven als andere nagelafwijkingen (bv pterygium), maar de kern van het begrip is dus dat de nagels dun zijn en breekbaar, met groeven en scheurtjes aan het distale einde. Longitudinale groeven zijn op oudere leeftijd een normaal verschijnsel en kunnen gepaard gaan met hobbeltjes in de nagel (beading). Zie ook onder onychorrhexis.

Foto: Dimitrios Malamos - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

tabspacer
Dunne nagelplaat door trauma


Continue blootstelling aan trauma (slijtage) is ook een mogelijke oorzaak van een dunne nagels


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAtrofische nagels (atrophia unguium, onycho-atrophia, atrophic nails)

Micronychiatabspacer
Atrophia unguium (onycho-atrophia, onychotrophia)

Atrophia unguium (onycho-atrophia, onychotrophia, atrophic nail, ontontwikkelde of misvormde nagel) is een niet specifieke overkoepelende term voor smalle, kleine of misvormde nagels. Diverse oorzaken, zoals arterieel vaatlijden, thromboangiïtis obliterans, Raynaud fenomeen, hyperthyreoïdie, cachexie, neurologische afwijkingen, lichen planus, Netherton syndroom, epidermolysis bullosa, incontinentia pigmenti, m. Darier, infecties (lepra), medicatie (Neotigason, Roaccutane).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenVormveranderingen (bolle, holle en kromme nagels)

naar paginaClubbed fingers, nail clubbing, trommelstokvingerstabspacer
Trommelstokvingers (clubbed fingers), bolle nagels

Bij trommelstokvingers zijn de nagels bolvormig, de hele eindkootjes zijn verdikt. Het is geassocieerd met een aantal interne aandoeningen, vooral hart en longafwijkingen die gepaard gaan met chronische ischemie. Het kan vanaf de geboorte aanwezig zijn of verworven. Het komt ook voor bij pachydermoperiostosis. Zie verder onder trommelstokvingers.

Foto: IPFeditor - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaKoilonychia (lepeltjesnagels)tabspacer
Koilonychia, holle nagels


Bij koilonychia zijn de nagels hol, concaaf. Een holle vorm van een of enkele nagels kan een teken zijn van hypochrome anemie (ijzergebreks-anemie), of ijzertekort, o.a bij het Plummer-Vinson syndroom. Het kan ook ontstaan door chronische beroepsmatige blootstelling aan zepen, oliën en oplosmiddelen. Bij kinderen komt het voor als fysiologisch verschijnsel zonder betekenis. De nagel is niet alleen hol, maar vaak ook te dun en met een ruw oppervlak. Zie verder onder koilonychia.

naar paginaPincer nail (buisnagel, pincetnagel)tabspacer
Pincer nails (pincet nagels, buisnagels)


Pincer nails zijn in de lengte richting te sterk gebogen nagels die aan het distale einde smal zijn en het nagelbed als een pincet of tangetje omvatten. De scherpe randen groeien in het vlees en dit veroorzaakt pijnklachten. Het proximale deel is vaak te breed. Het komt meestal voor op oudere leeftijd en bij artrose. Zie verder onder pincernails.

naar paginaParrot beak nailstabspacer
Parrot beak nails, beak nails, papegaaien bek nagels


Bij Parrot beak nails zijn de nagels in de lengte richting krom, vooral aan het uiteinde. Van opzij gezien lijkt het op de kromme snavel van een papegaai. Parrot beak nails komen o.a. voor bij sclerodermie.

naar paginaOnychogryphosistabspacer
Onychogryposis (lange kromme nagels)


Bij onychogryposis zijn de nagels te lang en totaal krom uitgegroeid, soms in krullen. De nagels zijn ook te dik (hyperkeratotisch) en niet meer te knippen daardoor. Zie verder onder onychogryposis.

tabspacer
Platyonychia (vlakke nagels)


Bij platyonychia is er een vlakke nagel, geen bolling; vaak door subunguale hyperkeratose. Zou ook kunnen worden gezien bij ijzertekort, eiwit tekort, Raynaud fenomeen.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenOnychia punctata (putjesnagels, vingerhoed nagels)

naar paginaNagel psoriasis (putjesnagels)tabspacer
Putjesnagels bij psoriasis

Putjesnagels (vingerhoed nagels, thimble nails) zijn kenmerkend voor nagelpsoriasis. Het zijn kleine putjes of kuiltjes in de nagels, berust op loslating van enkele parakeratotische corneocyten, zonder betekenis. Een vergelijkbaar beeld kan ook voorkomen bij alopecia areata. Zie verder onder psoriasis unguium.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNail crumbling

naar paginatabspacer
Nail crumbling (brokkelige nagels)

Nail crumbling betekent brokkelige nagels. Dit is een niet specifiek verschijnsel, komt bij diverse huidafwijkingen voor, o.a. bij nagelpsoriasis maar ook bij schimmelnagels, kalknagels en nageldystrofie n.n.o. Zie verder onder psoriasis unguium en onder onychomycose.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenTrachyonychia (ruwe nagels)

naar paginaTrachyonychia, ruwe nagelstabspacer
Trachyonychia

Trachyonychia is de beschrijvende term voor dunne nagels met een ruw oppervlak (trachus = ruw). Twenty-nail dystrophy is eigenlijk hetzelfde, ruwe nagels, maar dan aan alle vingers en tenen. Het lijkt alsof de nagels met schuurpapier zijn bewerkt. Trachyonychia kan 1 of enkele nagels aantasten of alle 20. Het kan idiopathisch zijn of in het kader van een huidziekte, vooral bij alopecia areata, maar ook bij psoriasis, lichen planus, atopisch eczeem / atopie, ichthyosis, immunoglobuline A deficiëntie, vitiligo, andere inflammatoire huidziekten, ouderdom (kwetsbare nagels nno) en idiopathisch (geen oorzaak, inclusief twenty-nail dystrofie). Zie onder verder onder trachyonychia.

naar paginaTwenty nail dystrophy of childhoodtabspacer
Twenty nail dystrophy


Twenty-nail dystrophy is eigenlijk hetzelfde als trachyonychia, ruwe nagels, maar dan aan alle vingers en tenen. Twenty-nail dystrophy of het twenty nail syndrome komt ook voor op de kinderleeftijd. Zie onder verder onder trachyonychia.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenTransversale groeven

naar paginaBeau's lines (striae transversae)tabspacer
Beau's lines

Beau's lines (striae transversae unguium van Beau) zijn diepe groeven (deuken) die transversaal van de ene kant naar de andere kant van de nagel lopen. Ze zijn het gevolg van een tijdelijke groeistoornis in de nagel matrix. Dit kan het gevolg zijn van een trauma, maar ook van een koortsende en/of ernstige ziekte, Kawasaki syndroom, hartinfarct en ischemie, bij diabetes, diepzeeduikers, en in het kader van huidziekten. Ook geneesmiddelen kunnen het veroorzaken (cytostatica, betablokkers). Zie verder onder Beau's lines.

naar paginaMees' lines, dwarse strepen in de nageltabspacer
Mees' lines


Mees' lines zijn ook transversale groeven maar met minder of geen schade, tonen de zelfde kleur en curve als de lunula. Oorzaken van Mees's lines zijn arsenicum vergiftiging, selenium vergiftiging (selenosis), koolmonoxide vergiftiging, chemotherapie, ziekte van Hodgkin’s disease, hartfalen, lepra, malaria, andere koortsende ziekten. Zie verder onder Mees' lines.

Foto: Yannick Trottier - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaMuehrcke's linestabspacer
Muehrcke's bands


Muehrcke's bands of Muehrcke's lines zijn witte transversale strepen, parallel aan lunula (transversale hypopigmentaties) zonder groeven of deuken. Ze komen voor bij hypoalbuminemie. Zie verder onder Muehrcke's lines.

Foto: Lyrl - Wikimedia (Creative Commons License 1.0 - Public Domain Image).

naar paginaOnychomadesis na toxische epidermale necrolysetabspacer
Onychomadesis (proximaal loslaten van de nagels)


Bij onychomadesis zitten de nagels aan het begin los (dit in tegenstelling tot de distale onycholysis). Onychomadesis is meestal het gevolg van een totale groeistop, bijvoorbeeld door cytostatica, of door een ernstige huidziekte of een ernstige interne ziekte. Bij cytostatica kuren kun een repeterend dakspansgewijs patroon van onychomadesis ontstaan, ook een vorm van transversale groeven. Zie verder onder onychomadesis.

naar paginaWashboard nails, habit - tick nailstabspacer
Habit tic nails / washboard nails


Habit tic nails / washboard nails (habit-tic deformity, washboard nail) is een afwijking waarbij in het midden van de nagel repeterende transversale groeven ontstaan (lijkend op een oud wasbord). Vaak is ook het centrale deel van de cuticula beschadigd en de nagelriem ter plaatse ontstoken (licht rood, gezwollen). Men gaat er van uit dat dit traumatisch is, door het continu pulken aan de nagelriem (habit, tick), vaak met de naastgelegen wijsvinger. Het is niet helemaal zeker of deze afwijking door een tic wordt veroorzaakt, het zou ook een groeistoornis e.c.i. kunnen zijn. Een variant waarbij ook aan chronisch trauma wordt gedacht is de mediane canaliforme dystrofie van Heller.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenLongitudinale groeven

Longitudinale groeventabspacer
Longitudinale groeven

Longitudinale groeven (ridged nail, neapolitan nail) komen vaak voor, zonder betekenis, vooral op oudere leeftijd, en kunnen grijswit tot geel gekleurd zijn. Komen ook voor in het kader van dermatosen (lichen planus, psoriasis, amyloidosis, Raynaud, TEN, alopecia areata, CDLE, graft versus host disease, porokeratosis Mibelli, epidermolysis bullosa).

naar paginaLongitudinale groeven bij lichen planus nagelstabspacer
Longitudinale groeven bij lichen planus


Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaAlopecia areata nagelstabspacer
Longitudinale groeven bij alopecia areata


Longitudinale groeven kunnen voorkomen in het kader van alopecia areata en andere dermatosen (lichen planus, psoriasis, amyloidosis, Raynaud, TEN, CDLE, porokeratosis Mibelli, epidermolysis bullosa). Zie verder onder alopecia areata.

naar paginaMediane canaliforme nageldystrofie van Hellertabspacer
Heller's mediane canaliforme dystrofie


Heller's mediane canaliforme dystrofie (onychodystrophia mediana canaliformis) is een kloofachtige groef in het midden van de nagel waarin als ware het kanaaltjes allemaal groeven op uit komen. De oorzaak is niet precies bekend, mogelijk door trauma, of infectie, maar ontstaat ook zomaar zonder aanwijsbare oorzaak. Zie verder onder mediane canaliforme nageldystrofie van Heller.

tabspacer
Herringbone nails


Bij Herringbone nails ziet men schuine lijntjes, V-vormig met de punt naar distaal (visgraatpatroon). Fysiologisch, soms bij jonge kinderen te zien, heeft geen betekenis. Wordt ook wel Chevron nagels genoemd (naar het V-vormig logo van Chevron oil).

naar paginaKoenen'se tumorentabspacer
Periunguaal fibroom of fibrokeratoma


Een periunguaal fibroom (koenense tumor) of een periunguaal fibrokeratoma (acquired periungual fibrokeratoma) kan op rond of onder de nagel zitten. Bij de lokatie net boven de nagel matrix kan een longitudinale groef ontstaan. Ook bij een mucoidcyste kan dit optreden. Zie verder onder periunguaal fibroom.

naar paginaDigital mucoid cyst, myxoid cystetabspacer
Myxoid cyste, mucoid cyste


Een mucoid cyste (myxoid cyste, digital mucous cyst) en elke andere cyste of tumor die in de buurt van de nagelmatrix zit en daar druk op uitoefent, kan een longitudinale groeve veroorzaken. Zie verder onder mucoidcyste.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenKwetsbare nagels (fragiele nagels)

naar paginaOnychorrhexistabspacer
Onychorrhexis

Onychorrhexis wordt gebruikt als term voor kwetsbare nagels (brittle nails) met longitudinale groeven (longitudinal ridges) of distale splijting (onychoschisis) of allebei. Ook groeien de nagels meestal langzamer dan normaal. Onychorrhexis is een afwijking die normaal is bij het ouder worden, maar ook op jongere leeftijd kan voorkomen zonder onderliggende pathologie. Broze nagels kunnen ook worden veroorzaakt door beschadiging van de nagel zoals door verkeerd vijlen, of door trauma's, ticks en habits, en door oplosmiddelen zoals nagellak remover (aceton), agressieve zepen, alcohol, verfverdunners. Zie verder onder onychorrhexis.

Onychoschizistabspacer
Onychoschizis / onychoschizia


Onychoschizis betekent horizontale, lamellaire splijting v.d. top v.d. nagelplaat. Oorzaak onbekend, waarschijnlijk traumatisch, misschien door nailpolish, of ijzergebrek.

tabspacer
Keratin granulation


Keratin granulation is een plaatselijke beschadiging van het nagel oppervlak, met witte verkleuringen. Het wordt veroorzaakt door nagellak. Foto: Tosti et al. Color Atlas of Nails.

tabspacer
Slijtage van de nagels, mechanische beschadiging (worn down nails)


Van chronische blootstelling aan trauma, bijvoorbeeld door nagelbijten of beroepsmatig, worden nagels ook dun en kwetsbaar.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenElconyxis

tabspacer
Elconyxis

Elconyxis is een term voor beschadigingen (erosies, splijting, onregelmatigheden) aan de oppervlakte van de nagel, die gezien kan worden tijden behandeling met systemische retinoïden (Neotigason en Roaccutane).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenBeading

Beadingtabspacer
Beading

Beading (bobbeltjes in de nagel, lijkt op kralensnoer) is een normaal verschijnsel op oudere leeftijd en wordt vaak samen gezien met longitudinale groeven of verhoogde kwetsbaarheid (broze nagels, brittle nails). De combinatie van longitudinale groeven, verhoogde kwetsbaarheid en distale splijting wordt onychorrhexis genoemd.

Foto: Dimitrios Malamos - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenOnycholysis en onychomadesis (loslaten van de nagel)

naar paginaOnychomadesis na toxische epidermale necrolysetabspacer
Onychomadesis (proximaal loslaten van de nagels)

Bij onychomadesis zitten de nagels aan het begin los (dit in tegenstelling tot de distale onycholysis). Onychomadesis is meestal het gevolg van een totale groeistop, bijvoorbeeld door cytostatica, of door een ernstige huidziekte of een ernstige interne ziekte. Vaak groeit de nieuwe, iets dunnere nagel alweer uit en schuift de oude deels loszittende nagel op naar distaal. De loszittende nagels kunnen er ook afvallen. De nagels op de foto hiernaast zijn ontstaan na toxische epidermale necrolyse. Zie verder onder onychomadesis.

naar paginaDistale onycholysis bij psoriasistabspacer
Distale onycholysis


Distale onycholysis betekent loslating van de nagel aan het distale einde en komt o.a. voor bij psoriasis, vaak in combinatie met subunguale hyperkeratose. Ook komt het voor bij pityriasis rubra pilaris en als bijwerking van geneesmiddelen. Gedeeltelijke distale loslating (onycholysis semilunaris) kan ook ontstaan door chronische inwerking van water. Zie verder onder distale onycholysis, psoriasis unguium en onder onycholysis semilunaris.

naar paginaOnychomadesis bij alopecia areatatabspacer
Proximale onycholysis


Proxymale onycholysis betekent loslating van de nagel aan het proximale begin, bij de nagelriem. Het is zeldzaam, komt o.a. voor alopecia areata en bij groeistoornissen. Zie ook onder onychomadesis.

Distale onycholyse door doxycyclinetabspacer
Distale onycholysis door geneesmiddelen


Distale onycholysis betekent loslating van de nagel aan het distale einde en komt o.a. voor bij psoriasis, vaak in combinatie met subunguale hyperkeratose. Het kan ook voorkomen door geneesmiddelen, o.a. door doxycycline.

naar paginaOnycholysis semilunalistabspacer
Onycholysis semilunaris (partiële loslating van de nagel)


Onycholysis semilunaris (partiële onycholysis) is gedeeltelijke loslating van de nagel van het nagelbed, distaal en halvemaan-vormig (semilunaris). Vaak door subunguale maceratie door langdurige inwerking van water en detergentia, ook door mechanische belasting. Zie verder onder onycholysis semilunaris.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenOnychodystrofie nno (algemene term voor abnormaal uitgroeiende nagels)

naar paginaTwenty nail dystrophy of childhoodtabspacer
Twenty-nail dystrophy

Bij 20-nail dystrophy zijn alle nagels dystrofisch met een ruw oppervlak (trachyonychia). De oorzaak is niet bekend. Twenty nail dystrophy komt ook bij kinderen voor. Bij kinderen komt ook dystrofie (verdikte, harde, gele, in twee richtingen gebogen nagels) van alleen de grote teennagels voor (great toenail dystrophia in childhood). Zie verder onder trachyonychia.

naar paginaBeau's lines (striae transversae)tabspacer
Beau's lines

Beau's lines (striae transversae unguium van Beau) zijn diepe groeven (deuken) die transversaal van de ene kant naar de andere kant van de nagel lopen. Ze zijn het gevolg van een tijdelijke groeistoornis in de nagel matrix. Dit kan het gevolg zijn van een trauma, maar ook van een koortsende en/of ernstige ziekte, Kawasaki syndroom, hartinfarct en ischemie, bij diabetes, diepzeeduikers, en in het kader van huidziekten. Ook geneesmiddelen kunnen het veroorzaken (cytostatica, betablokkers). Zie verder onder Beau's lines.

naar paginaMees' lines, dwarse strepen in de nageltabspacer
Mees' lines


Mees' lines zijn ook transversale groeven maar met minder of geen schade, tonen de zelfde kleur en curve als de lunula. Oorzaken van Mees's lines zijn arsenicum vergiftiging, selenium vergiftiging (selenosis), koolmonoxide vergiftiging, chemotherapie, ziekte van Hodgkin’s disease, hartfalen, lepra, malaria, andere koortsende ziekten. Zie verder onder Mees' lines.

Foto: Yannick Trottier - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

Longitudinale groeventabspacer
Longitudinale groeven

Longitudinale groeven (ridged nail, neapolitan nail) komen vaak voor, zonder betekenis, vooral op oudere leeftijd, en kunnen grijswit tot geel gekleurd zijn. Komen ook voor in het kader van dermatosen (lichen planus, psoriasis, amyloidosis, Raynaud, TEN, alopecia areata, CDLE, porokeratosis Mibelli, epidermolysis bullosa).

naar paginaNagelafwijkingen bij het nail-patella syndroomtabspacer
Nail-Patella syndroom


Het Nail-Patella syndroom is een autosomaal dominant syndroom, combinatie van nageldystrofie (anonychia, hyponychia, onychoschizis, lunula triangularis), aplasie of hypoplasie v.d. patella en andere botafwijkingen, afwijkingen v.d. tractus urogenitalis, oogafwijkingen, en hyperhidrosis palmoplantaris. Zie verder onder nail-patella syndroom.

Foto: Jan Wijten - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaMediane canaliforme nageldystrofie van Hellertabspacer
Heller's mediane canaliforme dystrofie


Heller's mediane canaliforme dystrofie (onychodystrophia mediana canaliformis) is een kloofachtige groef in het midden van de nagel waarin als ware het kanaaltjes allemaal groeven op uit komen. De oorzaak is niet precies bekend, mogelijk door trauma, of infectie, maar ontstaat ook zomaar zonder aanwijsbare oorzaak. Zie verder onder mediane canaliforme nageldystrofie van Heller.

naar paginaPincer nail (buisnagel, pincetnagel)tabspacer
Pincer nails (pincet nagels, buisnagels)


Pincer nails zijn in de lengte richting te sterk gebogen nagels die aan het distale einde smal zijn en het nagelbed als een pincet of tangetje omvatten. De scherpe randen groeien in het vlees en dit veroorzaakt pijnklachten. Het proximale deel is vaak te breed. Het komt meestal voor op oudere leeftijd en bij artrose. Zie verder onder pincernails.

Nagelbijten, onychophagietabspacer
Onychophagie (nagelbijten)


Bij nagelbijten zijn de nagels kort (brachyonychia) en beschadigd.

Foto: 6th Happiness - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaWashboard nails, habit - tick nailstabspacer
Onychotillomanie (ticks and habits)


Onychotillomanie is de term die gebruikt wordt voor nagelafwijkingen die ontstaan door voortdurende zelfveroorzaakte mechanische irritatie (pulken aan de nagel en andere gewoontes). De foto hiernaast staat gearchiveerd onder onychotillomanie maar is ook bekend onder de naam washboard nails. Zie verder onder washboard nails.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenOnychodyschromia (kleurveranderingen van de nagel)

naar paginaLeukonychiatabspacer
Leukonychia

Leukonychia betekent witte nagels, en er bestaan verschillende vormen van, variërende van enkele witte stippen (leukonychia punctata), vlekjes, of strepen (leukonychia striata) tot een compleet witte nagel (leukonychia totalis). De oorzaak is een milde verhoorningsstoornis (parakeratose). De witte vlekken groeien mee met de nagel en verdwijnen niet als er druk op de nagel wordt uitgeoefend (zoals bij Muehrcke's lines). Zie verder onder leukonychia.

naar paginaLeukonychia striatatabspacer
Leukonychia striata

Leukonychia striata zijn transversale witte lijnen die in een repeterend patroon uitgroeien. Dit komt idiopathisch voor, maar ook bij systemische ziekten en bij geneesmiddelen gebruik. Het is vergelijkbaar met de strepen en deuken die beschreven zijn onder de namen Mees' lines, Beau's lines en Muehrcke's lines. Zie verder onder leukonychia.

naar paginatabspacer
Leukonychia punctata

Leukonychia punctata komt vaak voor, vooral bij kinderen (vaak door trauma, geen onderliggende ziekte). Het kan ook voorkomen bij inflammatoire huidziekten zoals alopecia areata. Zie verder onder leukonychia.

naar paginaLeukonychia totalistabspacer
Leukonychia totalis (totaal witte nagels)

Leukonychia totalis en subtotalis komt voor als congenitale aandoening, als geïsoleerd fenomeen of in het kader van syndromen (leukonychia congenita). Zie verder onder leukonychia.

naar paginatabspacer
Pseudoleukonychia

Pseudoleukonychia is geen echte leukonychia maar een oppervlakkige beschadiging van de nagel. Het kan worden veroorzaakt door een oppervlakkige mycose en door chemische beschadiging door nagellak en remover (keratin granulation). Zie verder onder leukonychia.

Erythronychia, rode nagelstabspacer
Erythronychia

Erythronychia (rode nagels) komt voor in de vorm van multipele longitudinale rode strepen bij de ziekte van Darier (soms afgewisseld met witte strepen) en bij lichen planus. Een enkelvoudige rode band wordt gezien bij tumoren in of in de buurt van de nagelmatrix zoals verruca vulgaris (papilloma), plaveiselcelcarcinoom, glomus tumor. Distale roodheid komt voor bij het half-and-half nail syndroom. Diffuse roodheid bij amyloïdose, GVHD, en hemiplegie.

naar paginaRode lunulatabspacer
Rode lunula

Een rode lunula kan voorkomen bij SLE, reumatoide artritis, mixed connective tissue disease en andere autoimmuunziekten. Ook bij alopecia areata en lichen planus. Andere aandoeningen waarbij het is beschreven zijn levercirrose, hartfalen, COPD, lymphogranuloma venereum, urticaria, psoriasis, koolmonoxide vergiftiging, reticulosarcoma. Zie verder onder rode lunula.

naar paginaSplinterbloedingentabspacer
Splinterbloedingen

Splinterbloedingen in de nagel (splinter haemorrhages, hemorrhages, splinter bleeding) zijn kleine bloedstolsels of erytrocyten extravasaties onder de nagel, meestal langwerpig. Ze kunnen zowel proximaal als distaal voorkomen. Splinterbloedingen kunnen voorkomen bij een bacteriële endocarditis en bij vasculitis, maar ze kunnen ook spontaan ontstaan zonder duidelijke oorzaak, of door trauma of antistolling. Zie verder onder splinterbloedingen.

naar paginaSubunguaal hematoomtabspacer
Subunguale hematomen

Bij een subunguaal hematoom moet er altijd een anamnese zijn die daar bij past (stoten, joggen, ander trauma, bloedverdunners), anders is het moeilijk om het te onderscheiden van een melanoom. Een hematoom schuift op, een melanoom niet. Bij een melanoom is het Hutchinson sign soms aanwezig (maar bij een hematoom helaas soms ook). Een acuut hematoom kan worden ontlast door een gat in de nagel te boren met iets scherps (2 mm punch of een gloeiend verhit uiteinde van een dikke paperclip. Zie verder onder subunguaal hematoom.

naar paginaAcrolentigineus melanoomtabspacer
Subunguaal melanoom

Ook een subunguaal melanoom kan longitudinale bruine of zwarte verkleuringen veroorzaken. Soms moeilijk te onderscheiden van een subunguaal hematoom, of benigne varianten van melanonychia veroorzaakt door een naevus, of rasgebonden hyperpigmentatie. Zie onder subunguaal melanoom, maligne melanoom en ook onder subunguaal hematoom (voor de verschillen tussen beide nagelafwijkingen).

naar paginaMelanonychia striatatabspacer
Melanonychia

Melanonychia betekent donkere (bruine of zwarte) verkleuring van de nagel. Dat kan zijn de gehele nagel zijn of longitudinale banden (melanonychia striata). Het is vaak het gevolg van een benigne melanocytaire lesie (naevus, lentigineuze afwijking, of raciale hyperpigmentatie), maar het kan ook het gevolg zijn van een subunguaal acrolentigineus melanoom. Zie verder onder melanonychia striata.

naar paginaMelanonychia striatatabspacer
Melanonychia longitudinalis (striata)

Melanonychia striata is een donkere (bruine of zwarte) longitudinale band. Het kunnen ook meerdere banden zijn van wisselende kleur en diepte. Kan berusten op een benigne melanocytaire lesie (naevus, lentigineuze afwijking, of raciale hyperpigmentatie), maar het kan ook het gevolg zijn van een acrolentigineus melanoom en een aantal andere subunguale huidafwijkingen. Zie verder onder melanonychia striata.

naar paginaYellow nail syndrometabspacer
Yellow nail syndrome (yellow nails, gele nagels)

Het yellow nail syndroom (YNS) is een zeldzaam syndroom, gekenmerkt door 3 symptomen: gele dystrofische nagels, lymfoedeem, en respiratoire problemen (chronische bronchitis, chronische hoest, bronchiectasieen, sinusitis, pleura effusies, bij circa). De nagels zijn geel of geelgroen, groeien langzaam, en hebben meestal een versterkte bolling zowel in de longitudinale als transversale richting (hyperconvexe nagelplaat). Andere symptomen kunnen zijn hyperkeratose van de nagel (verdikking), onycholyse, loslating, het onzichtbaar worden van de lunula, erytheem en oedeem van de nagelriem, en het ontbreken van de cuticula. Zie verder onder yellow nail syndrome.

naar paginatabspacer
Yellow streaks

Gele verkleuringen of strepen (yellow streaks) zijn meestal het gevolg van een schimmel infectie. Zie verder onder onychomycose.

naar paginaPseudomonas nageltabspacer
Groene nagels (Pseudomonas nagels)

Bij Pseudomonas aeruginosa onychopathie (Pseudomonas nagels) ziet men een groen of bruinzwarte dyschromie + onycholysis. Pseudomonas in een nagel is meestal secundair aan andere nagelafwijkingen zoals een onychomycose of een onycholysis. Een gezonde nagel raakt niet zo makkelijk geïnfecteerd. Pseudomonas infectie komt ook voor onder kunstnagels en plaknagels, verspreiding op afdelingen via verplegend personeel met kunstnagels is beschreven. Zie verder onder Pseudomonas nagels.

naar paginaHalf and half nailstabspacer
Half and half nails (azotemic onychopathy)

Half and half nails (synoniem: Lindsay's nails) zijn nagels waarvan het proximale deel (20 tot 60% van de nagel) wit is, en het distale deel rood, of roze, of bruin. Er is meestal een scherpe afgrenzing tussen het witte en het rode deel. Half and half nails komen voor bij chronische nierinsufficiëntie, bij circa 20-40% van patiënten met uremie wordt het gezien. Vaak is ook de lunula verdwenen. Zie verder onder half and half nails.

naar paginaTerry's nailstabspacer
Terry's nails

Bij Terry's nails is het grootste gedeelte van de nagel helemaal wit, de nagel ziet er uit als matglas (opaque), en het uiterste randje, de meest distale 1-2 mm van de nagel is bruin verkleurd (bruine boog, brown arc), of rood of roze. Alle nagels zijn aangedaan. Ook hier zijn de lunula niet meer zichtbaar. Terry's nails zijn beschreven bij levercirrhose (leverfunctiestoornissen, leverfalen), maar ook bij diabetes, decompensatio cordis, hyperthyreoidie, malnutritie. en HIV patiënten. Bij patiënten met ernstig leverfalen heeft circa 80% Terry's nails. Zie verder onder half and half nails.

Foto: Hojasmuertas - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

tabspacer
Bruine nagels

Bruine nagels: bij donkere huid fysiologisch, indien bandvormig kan een subunguale naevus of een (acrolentigineus) melanoom of een hematoom aanwezig zijn (zie longitudinale melanonychia). Diffuse bruine verkleuring komt voor bij m. Addison en maligne melanoma, bij Wilson's disease (donkerbruin) en door exogene kleurstoffen (anthraline, kaliumpermanganaat, zilvernitraat, etc.).

tabspacer
Gehyperpigmenteerde nagels door geneesmiddelen

Diverse geneesmiddelen kunnen een bruine tot zwarte hyperpigmentatie veroorzaken. Bij onbegrepen nagel verkleuringen zoeken op het internet, pubmed, in de bijsluiter en in Litt's manual.

Blauwe nagels bij minocyclinetabspacer
Blauwe nagels

Blauwe nagels kunnen voorkomen bij argyria (zilverstapeling, gehele nagel) en bij de ziekte van Wilson (hepatolenticular degeneration, vooral de lunula) en in zeldzame syndromen zoals hemoglobine M disease en hereditaire acrolabiale teleangiëctasieën. Ook geneesmiddelen zoals minocycline, amiodarone, phenothiazinen, en antimalaria middelen kunnen de nagel blauw verkleuren. En bij ischemie en de ziekte van Raynaud (meestal is dan de hele vinger blauw).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenTumoren rond en onder de nagel

naar paginaGlomustumortabspacer
Glomus tumor

Een glomustumor is een blauwig doorschemerend benigne tumortje onder de nagel dat de nagelplaat kan vervormen. Het is een angineuroma en gaat uit van een glomus body. Karakteristiek is de pijnlijkheid ervan, spontaan, bij uitoefenen lokale druk op 1 punt, soms bij afhangen van de arm en bij temperatuurswisseling. De behandeling bestaat uit excisie. Zie verder onder glomustumor.

Foto: Skoch3 - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).

naar paginaDigital mucoid cyst, myxoid cystetabspacer
Mucoid cyste / digital mucous cyst

Een mucoid cyste (digital mucous cyst) is een huidkleurig of glanzend doorschemerend solitair tumortje op het dorsale gedeelte van het distale kootje van de vinger (en soms de teen). Het komt vooral bij ouderen voor (> 40 jaar), iets vaker bij vrouwen. Het tumortje kan enkele millimeters tot een centimeter groot zijn en bevindt zich tussen het distale interphalangeale gewricht en de nagel. Het is gevuld met een helder, slijmerig, visceus vocht. Als de cyste in de buurt van de nagel zit, kan er door druk op de nagelmatrix een groef of deuk in de nagel ontstaan, in het verlengde van de cyste. Het veroorzaakt meestal geen klachten. Zie verder onder mucoid cyste.

naar paginaAcraal fibrokeratoomtabspacer
Periunguaal fibrokeratoom

Een periunguaal fibrokeratoom (synoniem: acquired digital fibrokeratoma) is een zeldzaam, goedaardig, huidkleurig bolvormig uitgroeiend tumortje aan de vingers of tenen (soms ook voetzool). Meestal zijn ze kleiner dan 1.5 cm, maar ze kunnen heel groot worden (> 3 cm) en ook langwerpig uitgroeien. Het acraal fibrokeratoom kan ook uit de nagelriem groeien en dan is het moeilijk te onderscheiden van een periunguaal fibroom of een Koenense tumor bij tubereuze sclerose. Zie verder onder acquired digital fibrokeratoma.

naar paginaKoenen'se tumorentabspacer
Periunguaal fibroom (Koenense tumor)

Een Koenense tumor is een periunguaal fibroom dat voorkomt in het kader van tubereuze sclerose (ziekte van Bourneville). De fibromen komen meestal onder de proximale nagelriem vandaan maar kunnen ook naast, onder of in de buurt van de nagel zitten. Zie verder onder peri-unguaal fibroom en onder tubereuze sclerose.

naar paginatabspacer
Subunguaal osteochondroom

Een subunguaal osteochondroom is een benigne botuitgroeisel, langzaam groeiend. Het is een van de benige of kraakbenige nieuwvormingen die kunnen voorkomen aan de handen of de voeten. Zie voor de DD onder bottumoren en andere tumoren van de hand in het hoofdstuk efflorescenties.

naar paginatabspacer
Subunguale exostose

Een subunguale exostosis is een benigne botwoekering. Exostosen uitgaande van het bot kunnen op diverse plaatsen ontstaan, en zeker ook onder de nagelplaat. Zie voor de DD onder bottumoren en andere tumoren van de hand in het hoofdstuk efflorescenties.

tabspacer
Angioma

Een angioma kan rond en onder de nagel voorkomen.

naar paginaSubunguaal hematoomtabspacer
Subunguaal hematoom

Een subunguaal hematoom kan in de acute fase pijn veroorzaken door druk op het nagelbed. Een mogelijke behandeling is het doorboren van de nagel met een punch biopteur of een verhitte paperclip. Zie verder onder subunguaal hematoom.

naar paginaAcrolentigineus melanoomtabspacer
Melanoom

Het acrolentigineus melanoom is een van de vormen van melanoom, en kan onder de nagel groeien. Bij circa 5% van de patiënten met een melanoom is het deze acrale variant. Zie verder onder subunguaal melanoom.

naar paginaNaevustabspacer
Naevus

Een naevus onder de nagel uit zich meestal als een langwerpige gepigmenteerde streep (melanonychia striata) die langdurig bestaat en stabiel blijft (niet breder wordt aan de basis). Zie verder onder melanonychia striata.

naar paginaVerruca vulgaristabspacer
Verruca vulgaris

Een subunguale wrat (verruca vulgaris, benign subungual papilloma) kan het hele nagelbed in beslag nemen en geisoleerd daar voorkomen, of daar achterblijven na een episode met handwratten of voetwratten.

naar paginaPlaveiselcelcarcinoomtabspacer
Plaveiselcelcarcinoom

Een plaveiselcelcarcinoom kan onder de nagel groeien en die compleet destrueren. Wordt vaak pas laat herkend, moeilijk te onderscheiden van een verruca vulgaris.

naar paginaVerruceus carcinoom van de voetzooltabspacer
Verruceus carcinoom

Een verruceus carcinoom komt vaak voor op de voet, maar zit meestal niet onder de nagel. Zie verder onder verruceus carcinoom.

naar paginatabspacer
Keratoacanthoom

Een keratoacanthoom kan in zeldzame gevallen onder de nagel zitten. Zie verder onder keratoacanthoom.

naar paginagranuloma pyogenicum (synoniemen: granuloma teleangiectaticum, pyogenic granuloma, lobular capillary hemangioma)tabspacer
Granuloma pyogenicum

Een granuloma pyogenicum kan overal zitten, maar de vingers zijn een voorkeurslokalisatie. Zie verder onder granuloma pyogenicum.

naar paginaSarcoidosetabspacer
Sarcoidose

Sarcoidose kan ook in het bot zitten, met name aan de vingers en ook in het distale kootje onder de nagel. Er kunnen ophelderingen in het bot ontstaan die op de röntgenfoto een karakteristiek patroon hebben lijkend op kant (lacy-like appearance). Er kunnen grote tumoren ontstaan, soms exofytisch groeiend, en destructief (botdestructie en fracturen). Zie verder onder sarcoidose.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenInfecties van, rond en onder de nagel

naar paginaOnychomycose, schimmelnagelstabspacer
Onychomycose (trichophyton)

Een onychomycose is een infectie van de nagel door schimmels of gisten. De meeste nagelinfecties worden veroorzaakt door Trichophyton, vooral T. rubrum. Zie verder onder onychomycosen.

naar paginaOnychomycose door Candida albicanstabspacer
Onychomycose (candida)

Infectie van de nagel door Candida. De meeste nagelinfecties worden veroorzaakt door Trichophyton, maar ook gisten zoals Candida albicans en andere niet-dermatophyten zoals Scytalidium (Neoscytalidium), Scopulariopsis, en Aspergillus kunnen een nagel infecteren. Candida komt vooral voor aan de vingers bij mensen die veel met de handen in het water zitten. Zie verder onder onychomycosen.

naar paginaParonychiatabspacer
Paronychia door Candida

Paronychia (omloop) is een ontsteking van de nagelwal. De nagelwal is de rand die rondom de nagelplaat loopt. De ontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën (meestal Staphylococcus aureus) of schimmels (meestal Candida albicans). Bij een gezonde nagel waarbij de huid rondom goed aansluit op de nagelplaat en intact is, ontstaat zo'n infectie niet. Deze micro-organismen dringen door in het weefsel rond de nagel bij beschadiging van de nagelriem (eponychium, cuticula) of perionychium. Zie verder onder paronychia.

naar paginaPanaritiumtabspacer
Panaritium door bacteriën

Panaritium (fijt) is een diepe infectie van een vinger, meestal een uitbreiding van een paronychia (nagelriemontsteking, omloop) naar de diepte. De belangrijkste verwekker is S. aureus. De infectie kan overgrijpen op weke delen (diepe handflegmone), pezen, peesscheden (panaritium tendinosum), gewrichten, en botten (panaritium ossale), en zelfs tot verlies van een kootje leiden. Zie verder onder panaritium.

Foto: Uwe Jendricke - Creative Commons License 1.0 - Public Domain Image).

naar paginaPanaritiumtabspacer
Panaritium door herpes (herpetic whitlow)

Een Herpes simplex panaritium (Engelse term: herpetic whitlow) is een herpes infectie van een vinger, meestal dig I. Het kan recidiverend voorkomen. Herpes blaasjes aan de vingers komen als beroepsziekte voor bij tandartsen. Het kan secundair infecteren met S. aureus en overgaan in een gewone bacteriële panaritium. Zie verder onder herpes simplex panaritium.

naar paginaPseudomonas nageltabspacer
Groene nagels (Pseudomonas nagels)

Bij Pseudomonas aeruginosa onychopathie (Pseudomonas nagels) ziet men een groen of bruinzwarte dyschromie + onycholysis. Pseudomonas in een nagel is meestal secundair aan andere nagelafwijkingen zoals een onychomycose of een onycholysis. Een gezonde nagel raakt niet zo makkelijk geïnfecteerd. Pseudomonas infectie komt ook voor onder kunstnagels en plaknagels, verspreiding op afdelingen via verplegend personeel met kunstnagels is beschreven. Zie verder onder Pseudomonas nagels.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAfwijkingen van de proximale nagel riem: paronychia

naar paginaParonychiatabspacer
Paronychia door Candida

Paronychia (omloop) is een ontsteking van de nagelwal. De nagelwal is de rand die rondom de nagelplaat loopt. De ontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën (meestal Staphylococcus aureus) of schimmels (meestal Candida albicans). Bij een gezonde nagel waarbij de huid rondom goed aansluit op de nagelplaat en intact is, ontstaat zo'n infectie niet. Deze micro-organismen dringen door in het weefsel rond de nagel bij beschadiging van de nagelriem (eponychium, cuticula) of perionychium. Zie verder onder paronychia.

naar paginaPanaritiumtabspacer
Panaritium door bacteriën

Panaritium (fijt) is een diepe infectie van een vinger, meestal een uitbreiding van een paronychia (nagelriemontsteking, omloop) naar de diepte. De belangrijkste verwekker is S. aureus. De infectie kan overgrijpen op weke delen (diepe handflegmone), pezen, peesscheden (panaritium tendinosum), gewrichten, en botten (panaritium ossale), en zelfs tot verlies van een kootje leiden. Zie verder onder panaritium.

Foto: Rob Hille - Wikimedia (Creative Commons License 3.0).


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAfwijkingen van de proximale nagel riem: afwijkingen aan de cuticula

naar paginaBeschadigde cuticula bij dermatomyositistabspacer
Beschadigde cuticula

De cuticula is het dunne randje huid dat proximaal over de nagel heen groeit. Een intacte cuticula beschermd de nagelwal, sluit de ruimte tussen nagelplaat en eponychium af en voorkomt infecties (panaritium). Beschadigde cuticula komen voor t.g.v. pedicure behandelingen, pulken, langdurige blootstelling aan water, maar ook bij auto-immuunziekten zoals dermatomyositis.

Hang nailstabspacer
Hang nails

Hang nails: pijnlijk scheurtje, meestal distaal in de laterale nagelriem (blijft haken achter van alles).
Therapie: afknippen loshangend deel, vethouden, zonodig afdekken met pleister.

Foto: Standardizer - Wikimedia - Creative Commons License 1.0 - Public Domain Image).

naar paginaAcquired afrocarribean acrodorsal acanthosistabspacer
Te brede cuticula

Er zijn patiënten die een te brede cuticula hebben. Op de foto hiernaast is dit gecombineerd met hyperkeratose en verlies van het normale huidreliëf. Dit wordt vaak gezien in de Afrocarribean populatie maar er is niet een naam op geplakt. Als beschrijving kan de term acrodorsal acanthosis worden gebruikt. De oorzaak is onbekend, misschien orthoergisch eczeem.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAfwijkingen van de proximale nagel riem: overige

naar paginaSplinterbloedingentabspacer
Afwijkingen aan de capillairen

Bij sclerodermie en bij Raynaud fenomeen en dermatomyositis zijn de capillary loops afwijkend. Loops zijn gedilateerd, misvormd, of ontbreken. De capillary loops kunnen met nagel microscopy (nail fold dermoscopy) worden bestudeerd.

naar paginaRetronychiatabspacer
Retronychia

Retronychia is een vorm van ingegroeide teennagel maar dan proximaal. Wat er meestal gebeurt is dat na een groeistop een nieuwe nagel uitgroeit onder de oude, waarna die proximaal opgelicht wordt en in de nagelriem wordt gedrukt. Met als klachten pijn, zwelling, vorming van granulatieweefsel, ontsteking.

Foto: dr. S.M. Habib - Bravis ziekenhuis.

naar paginaProxymale onycholysis bij alopecia areatatabspacer
Proximale onycholysis


Proxymale onycholysis betekent loslating van de nagel aan het proximale begin, bij de nagelriem. Het is zeldzaam, komt o.a. voor alopecia areata en bij groeistoornissen. Zie ook onder onychomadesis.

naar paginaDorsaal pterygium bij lichen planustabspacer
Dorsaal pterygium bij lichen planus


Een pterygium van de nagel is een aanhechting, ingroei van weefsel (huid) aan een beschadigde nagel. Het meest komt het dorsale pterygium voor, aan de bovenkant van de nagel, in het midden, bij lichen planus. Een pterygium komt ook voor bij dyskeratosis congenita en bij het nail patella syndroom. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginatabspacer
Dorsaal pterygium bij dyskeratosis congenita (Zinsser-Cole-Engman syndrome)


Bij het Zinsser-Cole-Engman syndroom, een van de varianten van dyskeratosis congenita, kan ook een pterygium ontstaan.

naar paginaPeriunguale dermatitis bij dermatomyositistabspacer
Periunguale dermatitis


Periunguale dermatitis komt o.a. voor bij atopisch eczeem, contacteczeem, chronisch handeczeem, psoriasis en ook specifiek bij dermatomyositis, soms samen met afwijkende capillary loops en Gottronse plaques.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenAfwijkingen van het hyponychium (uitstekende distale deel van de nagel)

naar paginaNagel psoriasis (subunguale hyperkeratose)tabspacer
Subunguale hyperkeratose

Subunguale hyperkeratose komt bij veel huid- en nagel-afwijkingen voor, o.a. bij psoriasis. Zie verder onder psoriasis.

naar paginaOnychoschizistabspacer
Schilfering

Schilfering van de nagel (zie onder onychoschizis).

naar paginaOnychoschizistabspacer
Horizontale / lamellaire splijting (onychoschizis / onychoschizia)

Met onychoschizis wordt meestal horizontale, lamellaire splijting v.d. top v.d. nagelplaat bedoeld. Oorzaak onbekend, waarschijnlijk traumatisch, misschien door nailpolish, of ijzergebrek. Een nagel kan ook mediaan / longitudinaal gespleten zijn, o.a. bij lichen planus en bij washboard nails en bij de mediane canaliforme nageldystrofie van Heller. Zie verder onder onychoschizis.

naar paginaMediane splijting nagel en proximale bolling en erytheem bij lichen planustabspacer
Mediane splijting

Bij nageldystrofie (o.a. t.g.v. lichen planus) kan een mediane splijting in het midden van de nagel optreden, distaal of doorlopend in de hele nagel, soms in combinatie met een pterygium of een bolling van het nagelbed proximaal. De nagels zijn distaal ook dunner en splijten makkelijk. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaAcrodermatitis continua van Hallopeautabspacer
Pustels acraal bij acrodermatitis continua van Hallopeau

Acrodermatitis continua van Hallopeau is een zeldzame chronische en progressieve dermatose gekenmerkt door steriele pustels en atrofie aan de acra. Begint met enkele kleine pustels aan de top van 1-2 vingers of tenen, later confluerend. Na doorbraak v.d. pustels resteert een rode, glanzende, atrofische huid met daarin nieuwe pustels, of gebieden met crustae, hyperkeratose en fissuren. Veroorzaakt nageldestructie, soms leidend tot anonychia, en atrofie van de distale phalanx. Zie verder onder acrodermatitis continua.

tabspacer
Ventraal pterygium (pterygium inversum)

Bij een pterygium inversum is er meegroei van de huid aan de distale onderkant van de nagel. Dit komt o.a. voor bij LE, maar ook zomaar zonder bekende oorzaak. 


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij psoriasis

naar paginaNagel psoriasistabspacer
Subunguale hyperkeratose bij psoriasis

Nagel afwijkingen bij psoriasis kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), bruine verkleuring (olievlekfenomeen), putjes in de nagelplaat (onychia punctata, putjesnagels, vingerhoed nagels), pustulosis, splinterbloedingen, en paronychia in de nagelwal. Zie verder onder psoriasis unguium.

naar paginaDistale onycholysis bij psoriasistabspacer
Distale onycholysis bij psoriasis


Nagel afwijkingen bij psoriasis kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), bruine verkleuring (olievlekfenomeen), putjes in de nagelplaat (onychia punctata, putjesnagels, vingerhoed nagels), pustulosis, splinterbloedingen, en paronychia in de nagelwal. Zie verder onder psoriasis unguium en onder onycholysis semilunaris.

naar paginaOlievlek fenomeentabspacer
Olievlekfenomeen bij psoriasis

Nagel afwijkingen bij psoriasis kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), bruine verkleuring (olievlekfenomeen), putjes in de nagelplaat (onychia punctata, putjesnagels, vingerhoed nagels), pustulosis, splinterbloedingen, en paronychia in de nagelwal. Zie verder onder psoriasis unguium.

naar paginaNagel psoriasis (putjesnagels)tabspacer
Putjes in de nagels bij psoriasis

Nagel afwijkingen bij psoriasis kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), bruine verkleuring (olievlekfenomeen), putjes in de nagelplaat (onychia punctata, putjesnagels, vingerhoed nagels), pustulosis, splinterbloedingen, en paronychia in de nagelwal. Zie verder onder psoriasis unguium.

naar paginaAcrodermatitis continua van Hallopeautabspacer
Pustels in de nagel bij psoriasis

Nagel afwijkingen bij psoriasis kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), bruine verkleuring (olievlekfenomeen), putjes in de nagelplaat (onychia punctata, putjesnagels, vingerhoed nagels), pustulosis, splinterbloedingen, en paronychia in de nagelwal. Zie verder onder psoriasis unguium.

naar paginaAcrodermatitis continua van Hallopeautabspacer
Acrodermatitis continua van Hallopeau

Acrodermatitis continua van Hallopeau is een zeldzame chronische en progressieve dermatose gekenmerkt door steriele pustels en atrofie aan de acra. Begint met enkele kleine pustels aan de top van 1-2 vingers of tenen, later confluerend. Na doorbraak v.d. pustels resteert een rode, glanzende, atrofische huid met daarin nieuwe pustels, of gebieden met crustae, hyperkeratose en fissuren. Veroorzaakt nageldestructie, soms leidend tot anonychia, en atrofie van de distale phalanx. Zie verder onder acrodermatitis continua.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij lichen planus

naar paginaDorsaal pterygium bij lichen planustabspacer
Pterygium unguium bij lichen planus

Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaMediane splijting nagel en proximale bolling en erytheem bij lichen planustabspacer
Dunne distaal gespleten nagels en opbolling proximale deel nagel bij lichen planus

Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaTrachyonychia, ruwe nagelstabspacer
Trachyonychia bij lichen planus

Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaOnychorrhexis bij lichen planustabspacer
Onychorrhexis bij lichen planus

Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.

naar paginaLongitudinale groeven bij lichen planus nagelstabspacer
Longitudinale groeven bij lichen planus

Bij lichen planus zijn vaak de nagels aangedaan. De symptomatologie is uiteenlopend en niet altijd specifiek voor lichen planus. Klassiek voor lichen planus is het pterygium unguium. Suggestief voor lichen planus is de combinatie van dunne gespleten nagels distaal met een zwelling en opbolling van het proximale deel van de nagel (ontstoken nagelmatrix), trachyonychia (dunne nagels met een ruw oppervlak), onychorrhexis (kwetsbare nagels, brittle nails, met groeven en/of splijting), en longitudinale groeven. Zie verder onder nagelafwijkingen bij lichen planus.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij onychomycose

naar paginaOnychomycosetabspacer
Hyperkeratose

Bij onychomycose kunnen verschillende nagelveranderingen ontstaan: gele verkleuring, brokkelige nagels, onycholysis, olievlekfenomeen, subunguale hyperkeratose en algehele hyperkeratose. Een gele verkleuring (yellow streaks) van een nagel aan 1 kant van de nagel is suggestief voor een mycose (kan zowel door dermatofyten als door gisten zoals Candida albicans worden veroorzaakt). Zie verder onder onychomycose.

naar paginaOnychomycosetabspacer
Gele verkleuringen

Bij onychomycose kunnen verschillende nagelveranderingen ontstaan: gele verkleuring, brokkelige nagels, onycholysis, olievlekfenomeen, subunguale hyperkeratose en algehele hyperkeratose. Een gele verkleuring (yellow streaks) van een nagel aan 1 kant van de nagel is suggestief voor een mycose (kan zowel door dermatofyten als door gisten zoals Candida albicans worden veroorzaakt). Zie verder onder onychomycose.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij alopecia areata

naar paginatabspacer
Putjesnagels bij alopecia areata

Bij alopecia areata kunnen putjes en deuken, longitudinale voren, en een ruw oppervlak aanwezig zijn (trachyonychia). Soms leukonychia, onycholysis, onychomadesis, proximale onycholysis, vlekjes in de lunula.

naar paginaLongitudinale groeven bij alopecia areatatabspacer
Longitudinale groeven bij alopecia areata

Bij alopecia areata kunnen putjes en deuken, longitudinale voren, en een ruw oppervlak aanwezig zijn (trachyonychia). Soms leukonychia, onycholysis, onychomadesis, proximale onycholysis, vlekjes in de lunula.

naar paginaTrachyonychia, ruwe nagelstabspacer
Trachyonychia bij alopecia areata

Bij alopecia areata kunnen putjes en deuken, longitudinale voren, en een ruw oppervlak aanwezig zijn (trachyonychia). Soms leukonychia, onycholysis, onychomadesis, proximale onycholysis, vlekjes in de lunula.

naar paginaOnychomadesis bij alopecia areatatabspacer
Proxymale onycholysis bij alopecia areata

Bij alopecia areata kunnen putjes en deuken, longitudinale voren, en een ruw oppervlak aanwezig zijn (trachyonychia). Soms leukonychia, onycholysis, onychomadesis, proximale onycholysis, vlekjes in de lunula.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij de ziekte van Darier

naar paginaDariertabspacer
Longitudinale groeven en driehoekige spijting

Bij de ziekte van Darier (dyskeratosis follicularis) kunnen longitudinale witte en rode lijnen en groeven aanwezig zijn, distaal soms uitlopend in een driehoekig nageldefect (of splijting). Ook subunguale hyperkeratose komt voor.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenNagelafwijkingen bij pityriasis rubra pilaris

naar paginaDistale onycholysis bij pityriasis rubra pilaristabspacer
Distale onycholysis bij pityriasis rubra pilaris

Nagelafwijkingen bij pityriasis rubra pilaris kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), en bruine verkleuring (olievlekfenomeen). Dezelfde verschijnselen kunnen ook worden gezien bij psoriasis unguium. Zie verder onder pityriasis rubra pilaris.

naar paginaHyperkeratose bij pityriasis rubra pilaristabspacer
Hyperkeratose bij pityriasis rubra pilaris

Nagel afwijkingen bij pityriasis rubra pilaris kunnen zijn verdikking van de nagel (subunguale hyperkeratose), distale loslating (distale onycholyse), en bruine verkleuring (olievlekfenomeen). Dezelfde verschijnselen kunnen ook worden gezien bij psoriasis unguium. Zie verder onder pityriasis rubra pilaris.


Terug (omhoog) naar overzichtstabel nagelafwijkingenOverige nagelafwijkingen

tabspacer
Ectopische nagel

Een ectopische nagel is echt nagelmateriaal dat als een genetische afwijking op een andere plaats aan de vinger is ontstaan. DD: accessoire vinger.

naar paginaBlauwe nagel bij acute ischemietabspacer
Afwijkingen bij ischemie

Bij ischemie (o.a. arterieel vaatlijden, diabetes) kunnen ook dystrofische nagelafwijkingen ontstaan, misvormingen en kalknagels (hyperkeratotische en dystrofische nagels bij arterieel of veneus vaatlijden).


Referenties
1. Baran B, Dawber RPR, Haneke E, Tosti A, Bristow I. A Text Atlas of Nail Disorders. Martin Dunitz 2003.
2. Antonella Tosti A, Ralph Daniel, III C, Piraccini BM, Iorizzo M. Color Atlas of Nails.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

31-05-2023 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid



Diagnosecodes:
ICD10 L60.9 Nagelaandoening, niet gespecificeerd
ICD10 L60.9 Nail disorder, unspecified
SNOMED 17790008 Disorder of nail
DBC 12 Haar- en nagelafwijkingen