Periorbitaal oedeem (oedeem rond de ogen, oedeem van de oogleden) kan meerdere oorzaken hebben zoals angio-oedeem, rosacea (Morbihan syndroom), (contact-)eczeem (schilfering) of infectie (pijn, rood, warm, koorts). In een review uit 2012 van Sobel et al. worden de oorzaken ingedeeld in 4 categorieën: medicatie, na chirurgie of trauma, infectieus, en niet-infectieus. Er zijn vele geneesmiddelen die peri-orbitaal oedeem kunnen veroorzaken (zie tabel). Dit is niet breed bekend. Verder kan periorbitaal oedeem ontstaan na trauma zoals fracturen en kneuzingen van de orbita, bij CPAP (continuous positive airway pressure), chirurgie aan oogleden of orbita, neuscorrecties, cochlea implantaten en wortelkanaalbehandelingen. Voorbeelden van infectieuze oorzaken zijn erysipelas en cellulitis, voorbeelden van niet-infectieuze oorzaken zijn angio-oedeem en morbus Morbihan. Zie verder de tabel.

DD: angio-oedeem, urticaria factitia, erysipelas, cellulitis, contactdermatitis, constitutioneel eczeem, hooikoorts, rosacea, haematoom, trauma, lymfoma.

angio-oedeem ooglid

Geneesmiddelen die periorbitaal oedeem kunnen veroorzaken:

Alendroninezuur, aspirine, atracurium, cisplatine, clozapine, diltiazem, doxorubicine, ethosuximide, fluorouracil, hyaluronidase, hydralazine, ibuprofen, imatinib, irbesartan, lamotrigine, metformine, methotrexaat, naproxen, nifedipine, pemetrexed, pioglitazon, rifampicine, risperidon, sulfafurazol, sulfamethizole, sulfanilamide, sulfasalazine, sulfiet, topiramaat, verapamil. En epoxyhars (geen geneesmiddel), methsuximide (niet in NL), oprelvekin (niet in NL), pokkenvaccin, rosiglitazon (van de markt gehaald), sulfacetamide (niet in NL), sulfathiazol (niet in NL).

Infecties die periorbitaal oedeem kunnen veroorzaken:
erysipelas, cellulitis, amoebiasis, blister beetle dermatitis, Chagas disease, Epstein-Barr virus, hepatitis B, necrotiserende fasciitis, ophthalmofilariasis, ophthalmomyiasis, Paederus keratoconjunctivitis (Nairobi red eyes), Pott’s puffy tumor, Rocky Mountain spotted fever, spider bite, trichinellosis.

Overige aandoeningen die periorbitaal oedeem kunnen veroorzaken:
angio-oedeem, atopisch eczeem, blepharochalasis, contactdermatitis, cutis laxa, dermatomyositis, hooikoorts, juveniele dermatomyositis, Langerhans cell histiocytosis, discoïde LE en subacute LE, lymfoom, metastasen, rosacea (morbus Morbihan), Tumor necrosis factor receptor-associated periodic syndrome, urticaria, sickle cell orbitaal infarct, Tolosa-Hunt syndroom.

Aandoeningen die unilateraal oedeem van het gelaat kunnen veroorzaken:

cellulitis (erysipelas van het gelaat), doorgemaakte cellulitis (restschade), orbital cellulitis, oedeem nno, lymfoedeem nno, angio-oedeem (kan éénzijdig zijn), herpes / Ramsay Hunt syndroom, kaak- of tandheelkundige ontstekingen, pericoronitis, Ludwig angina, sinusitis, ontstekingen en tumoren glandula parotis, stenen of andere blokkade afvoergang glandula parotis, lymfangitis carcinomatosa, lymfoom, Hodgkin lymfoom, contactdermatitis, fotodermatose (bij eenzijdige belichting), granulomateuze ontsteking van het gelaat (Morbihan, meestal symmetrisch), orofaciale granulomatosis (Melkersson-Rosenthal, meestal symmetrisch), multipel myeloom, recent trauma, recente operaties, de bof (mumps), hemangioom, tufted angioma, dermatomyositis.

Aandoeningen die een persisterende zwelling van het gelaat kunnen veroorzaken:
Cushing syndroom, hypothyreoïdie, amyloidosis, lymfoom, Hodgkin lymfoom, granulomateuze ontsteking van het gelaat (Morbihan, meestal symmetrisch), orofaciale granulomatosis (Melkersson-Rosenthal, meestal symmetrisch), multipel myeloom, lepra (facies leonina).

Referenties

1.	Sobel RK, Carter KD, Allen RC. Periorbital edema: a puzzle no more? Curr Opin Ophthalmol 2012;23(5):405-414.

Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.