Otitis externa is een diffuse ontsteking van de huid van de gehoorgang die gepaard kan gaan met pijn, jeuk, afscheiding, schilfering, roodheid, zwelling en eventueel gehoorverlies. Meestal ontstaat het door overgroei van micro-organismen door verstoring van de cerumenlaag (oorsmeer). Cerumen, een lipidenproduct van de apocriene klieren en de talgklieren in de gehoorgang, is normaliter zuur en heeft een beschermende en bactericide werking. Zeep en shampoo ontvetten en verlagen de zuurgraad. Andere factoren die bijdragen aan het ontstaan van otitis zijn veel contact met water, zwemmen, peuteren in het oor, oorrreiniging, oorstukjes van gehoorapparaten en earplugs, en een nauwe gehoorgang. Daarnaast kunnen huidziekten een otitis veroorzaken: seborroïsch eczeem, atopisch eczeem, contacteczeem, perifocaal eczeem (bij infectie gehoorgang), psoriasis, furunkel, herpes zoster, cholesteatoom.

Bij otitis externa verandert de microbiële flora. Normaal zijn er alleen grampositieve bacteriën (S. epidermidis, soms S. aureus of S. auricularis). Bij otitis externa vaak Pseudomonas aeruginosa, ook wel S. aureus, Streptococcus pyogenes, Proteus, Aspergillus, Candida albicans. Deze micro-organismen gedijen goed op een nattende huid in de gehoorgang (secundaire impetiginisatie) maar omgekeerd kunnen bacteriën ook een eczeem verergeren of doen ontstaan (perifocaal eczeem).

Klachten: oorpijn, jeuk in het oor, vocht uit het oor, gehoorverlies

Diagnostiek:
Anamnese: duur van de klachten; eerdere episoden met (midden)oorklachten; recente verkoudheid; ooroperatie in het verleden, gaatje in het trommelvlies of trommelvliesbuisjes. Zwemmen, irritatie door oorpeuteren, gebruik van cosmetische producten zoals zeep, shampoo of haarspray, een hoorapparaat, een geluidsdrager of gehoorbeschermende oordoppen. Inspectie van de gehoorgang (zwelling, roodheid, schilferig, otorroe), controle van het trommelvlies op perforatie, kweek op bacterien en schimmels. Eventueel contactallergologisch onderzoek.

Therapie:
Stoppen met oorpeuteren en reinigen van de gehoorgang met allerlei producten. Bij relatie met zwemmen beschermende oordopjes of eventueel oorwatjes met vaseline. Geen douche water in de oren laten lopen, goed drogen na douchen. Producten die contactallergie kunnen veroorzaken (reinigingsmiddelen, oorstukjes) vermijden. Debris en cerumenproppen verwijderen (uitspuiten door huisarts (bij intact trommelvlies), uitnemen door KNO-arts). Bij zwelling eventueel een lintgaas tampon gedrenkt in azijnzuur/steroid oordruppels inbrengen voor 24 uur. De zure oordruppels hebben een effect op Pseudomonas en andere infecties. De toevoeging van een steroid geeft een significante verbetering van de effectiviteit. Lokale antibotica zijn niet superieur aan zure oordruppels.

R/ Zure oordruppels met hydrocortison 1% FNA, 3 dd 3 druppels gedurende 1-3 weken.
R/ Zure oordruppels met triamcinolonacetonide 0,1% FNA, 3 dd 3 druppels gedurende 1-3 weken.
R/ Aluminiumacetotartraat-oordruppels 1.2% FNA (bij geperforeerd trommelvlies mag deze lage concentratie gebruikt worden).
R/ flucloxacilline 3-4 dd 500 mg gedurende 1 week. Zonodig plus paracetamol.
R/ Trafloxal (ofloxacine) oogdruppels 3 dd 2 druppels gedurende 1 week.
R/ itraconazol, fluconazol of terbinafine bij mycose.
R/ Miconazol oordruppels 2% FNA 2 dd 3 druppels gedurende 1 week.
R/ Topicorte emulsie.
R/ claritromycine 1 dd 250 mg of ander gericht antibioticum + Topicorte emulsie + niet meer peuteren gedurende 1-4 weken (bij chronisch perifocaal eczeem).




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.