Parasietenwaan is het idee besmet te zijn met een parasiet. Het is een echte waan (psychose) en het is niet makkelijk om de patiënt te overtuigen dat het niet zo is. Patiënten met parasietenwaan hebben vaak ook jeuk en denken dat de parasiet dit veroorzaakt. Zie ook onder zoönosewaan en onder Morgellons disease.

Diagnostiek:
De diagnose parasitofobie wordt niet zomaar gesteld maar pas als oorzaken van jeuk (inclusief scabies) serieus zijn uitgesloten. Door middel van anamnese, inventarisatie van geneesmiddelen gebruik en drugs zoals cocaïne en heroïne, KOH-preparaten, zonodig biopten als er iets te zien is, en oriënterend bloedonderzoek (hematologie, urinesediment, leverfuncties, bilirubine, elektrolyten, glucose, vitamine B12, foliumzuur, ferritine, etc.).

Therapie:
Indien vast staat dat er geen parasitaire infectie speelt en de patiënt blijft hierin volharden kan het nodig zijn om de hulp van een psychiater in te roepen (indien de patiënt daar toegankelijk voor is en er mee instemt). De psychiater kan zonodig een een antipsychoticum voorschrijven in ernstige gevallen. In het verleden werd geadviseerd om als dermatoloog zelf een recept voor Orap uit te schrijven zonder bijsluiter, door het vermelden van de codes s.c. of d.s.p. op het recept (recept zonder bijsluiter: s.c. = sine confection, of d.s.p. = da sine prescriptio). In deze tijd is dat niet meer een goed advies. Ook psychiatrische patiënten moeten eerlijk voorgelicht worden en instemmen met een behandelvoorstel, en het voorschrijven van antipsychotica en antidepressiva kan beter worden gedaan door een psychiater met ervaring in werking en bijwerkingvan psychofarmaca, en expertise in ondersteunende psychotherapie.

R/ Orap (pimozide) tab à 1, 4 en 10 mg. Starten met 1 dd 1 mg, opbouwen per week tot 1 dd 4 mg (range 2-12 mg). Het duurt enkele weken voor het werkt. Na staken vaak weer recidief. Cave extrapiramidale verschijnselen.
R/ Zyprexa (olanzapine) 1 dd 1 tab à 5 mg (range 5-20 mg).
R/ Terfluzine (trifluoperazine) 1 dd 5 mg, langzaam verhogen tot 25-30 mg dd op geleide effect.
R/ Risperdal (risperidon) 1 dd 2 mg (range 1-6 mg).


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.