Het
syndroom van Peutz-Jeghers (periorificial lentiginosis,
pigment spot polyposis) is een zeldzame, erfelijke aandoening gekenmerkt door
mucocutane pigmentaties,
gastro-intestinale
polyposis en een
verhoogd risico op kanker.
Het wordt veroorzaakt door mutaties in het LKB1-gen (STK11), een tumor suppressor
gen op chromosoom 19. Er ontstaan op jonge leeftijd hamartomen die leiden tot
buikpijn, anemie of acute darmobstructie. Patiënten hebben een verhoogd risico
op het krijgen van kanker in zowel het maag-darmkanaal als in andere organen
en moeten regelmatig daar op worden gescreend d.m.v. endoscopisch onderzoek
en MRI. De mutatie kan worden aangetoond met
DNA diagnostiek, o.a. in het VUmc (
aanvraagformulier).
 |
 |
 |
| Peutz-Jeghers
syndroom |
Peutz-Jeghers
syndroom |
Peutz-Jeghers
syndroom |
Klinisch beeld:Huidafwijkingen:
Bij 95% van de patiënten komen mucocutane pigmentaties voor, 1-5 mm grote blauw-grijze
macula. De pigmentaties ontstaan al op kinderleeftijd, soms al in het eerste
levensjaar. Ze zitten vooral op en rond de lippen, soms op wangslijmvlies, neusvleugels,
handen, voeten of peri-anaal. De pigmentatie wordt veroorzaakt door hyperplasie
van melanocyten en neemt niet toe onder invloed van zonlicht. Ze kunnen bij
het ouder worden vervagen.
Darmklachten:
Patiënten met het Peutz-Jeghers syndroom kunnen al vanaf jonge leeftijd gastro-intestinale
poliepen (hamartomen) ontwikkelen in de dunne darm, maag en dikke darm. Ze kunnen
klachten veroorzaken zoals buikpijn, bloedverlies, anemie en obstructieklachten
door darminvaginatie. Ook in andere organen kunnen hamartomen ontstaan (galblaas,
longen, blaas, ureter, nasofarynx). Circa de helft krijgt darminvaginaties,
daarom is het beleid om poliepen groter dan 15 mm preventief te verwijderen.
Maligniteiten:Bij Peutz-Jeghers syndroom is
er een verhoogd risico op het ontstaan van maligniteiten in het maag-darmkanaal
(maag, dunne darm, dikke darm, pancreas), longen, borsten, ovaria, uterus,
cervix, en testes (o.a. Sertoli celtumor). Vrouwen hebben een bijna 5 keer hoger
risico op het ontstaan van kanker dan mannen.
Diagnostische criteria:
Bij een negatieve familieanamnese voor het syndroom van Peutz-Jeghers:
a.
1 of meer histologisch bevestigde gastro-intestinale poliepen en karakteristieke
pigmentaties van huid en slijmvliezen
b. 3 of meer histologisch bevestigde
gastro-intestinale poliepen
Bij een positieve familieanamnese voor het syndroom
van Peutz-Jeghers:
a. 1 of meer gastro-intestinale poliepen
b. karakteristieke
pigmentaties van huid en slijmvliezen
DD:
Laugier-Hunziker syndroom.
Diagnostiek:Patiënten met periorificial lentiginosis
moeten worden verwezen naar de MDL arts om Peutz-Jeghers uit te sluiten. Als
de diagnose gesteld is dan is regelmatige controle nodig d.m.v. endoscopie of
MRI. Vrouwelijke patiënten wordt geadviseerd om vanaf 25-30 jaar jaarlijks borst-
en gynaecologisch onderzoek te ondergaan.
Therapie:
Aan de pigmentaties is weinig te doen, eventueel camouflage. Indien ze als zeer
storend worden ervaren kunnen ze eventueel worden behandeld met laser (Q-switched
Nd:YAG laser, Q-switched ruby laser, Q-switched Alexandrite laser). Darmpoliepen
groter dan 15 mm worden preventief verwijderd. Mogelijk is Afinitor (everolimus)
effectief bij de behandeling van hamartomen en het voorkomen van carcinomen.
| Screening bij Peutz-Jeghers syndroom (van Lier et al. 2010): |
| Onderzoek |
Start leeftijd |
Interval |
| Anamnese: lichamelijk onderzoek (incl. palpatietesten) en
Hb-controle |
10 jaar |
1 jaar |
| Video capsule endoscopie (VCE) en/of MRI-enteroclyse |
10 jaar |
2-3 jaar |
| Gastroduodenoscopie |
20 jaar |
2-5 jaar |
| Colonoscopie |
25-30 jaar |
2-5 jaar |
| MRI-onderzoek en endo-echografie van de pancreas |
30 jaar |
1 jaar |
| MRI-mammae |
25 jaar |
1 jaar |
| Mammografie en MRI-onderzoek |
30 jaar |
1 jaar |
| Cervixcytologie, transvaginale echografie, CA-125 |
25-30 jaar |
1 jaar |
|
Referenties
| 1. |
Lodish MB, Stratakis CA. The differential diagnosis
of familial lentiginosis syndromes. Fam Cancer 2011;10:481-490. |
| 2. |
Hemminki A, Markie D, Tomlinson I, et al. A serine/threonine
kinase gene defective in Peutz-Jeghers syndrome. Nature 1998;391:184-187. |
| 3. |
Lier MGF van, Wagner A, Mathus-Vliegen EMH, et
al. High cancer risk in Peutz-Jeghers syndrome: a systematic review
and surveillance recommendations. Am J Gastroenterol 2010;105:1258-1264. |
| 4. |
Lier MGF van, Mathus-Vliegen EMH, Wagner A, et
al. High cumulative risk of intussusception in patients with Peutz-Jeghers
syndrome: time to update surveillance guidelines? Am J Gastroenterol
2011;106:940-945. |
| 5. |
Klümpen HJ, Queiroz KC, Spek CA, et al. mTOR
inhibitor treatment of pancreatic cancer in a patient with Peutz-Jeghers
syndrome. J Clin Oncol 2011;29(6):e150-e153. |
| 6. |
Ge Y, Jia G, Lin T. Q-switched Nd:YAG laser treatment
for labial lentigines associated with Peutz-Jeghers syndrome. J Dtsch
Dermatol Ges. 2015;13(6):551-555. |
| 7. |
Li Y, Tong X, Yang J, Yang L, Tao J, Tu Y. Q-switched
alexandrite laser treatment of facial and labial lentigines associated
with Peutz-Jeghers syndrome. Photodermatol Photoimmunol Photomed 2012;28(4):196-199. |
| 8. |
Kato S, Takeyama J, Tanita Y, Ebina K. Ruby laser
therapy for labial lentigines in Peutz-Jeghers syndrome. Eur J Pediatr
1998;157(8):622-624. |
| 9. |
Korsse SE, Leerdam ME van, Dekker E. Het syndroom
van Peutz-Jeghers. Ned Tijdschr Tandheelkd 2013;120:12-16. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.
ICD10: Q85.8
