NB: doseringen bij tropische infecties zijn niet altijd goed onderbouwd. Vaak
gebaseerd op expert opinions. Er wordt weinig onderzoek naar gedaan. Dit reflecteert
de geringe aandacht van de Westerse wereld voor de problemen in de ontwikkelingslanden.
Geneesmiddelen zijn soms niet geregistreerd in Nederland voor de genoemde indicaties,
of niet makkelijk verkrijgbaar. Sommige middelen kunnen forse bijwerkingen hebben.
Raadpleeg bij het voorschrijven van anti-parasitaire middelen voor bijzondere
indicaties de actuele tekst in het
Farmacotherapeutisch
Kompas en de website van de
CDC.
Ancylostoma braziliensis (mijnworm, larva cutanea
migrans, creeping eruption)R/ ivermectine (Stromectol) tab à 3
mg, 0.2 mg/kg éénmalig. 60 kg = 12 mg (4 tab), 75 kg = 15 mg (5 tab), 90 kg
= 18 mg (6 tab). Kinderen 1-18 jaar idem 0.2 mg/kg éénmalig.
R/ albendazol
(Eskazole), 2 dd 400 mg gedurende 3-5 dagen. Kinderen 1-18 jaar 1 dd 400 mg
gedurende 3-5 dagen. Kinderen 4 wk - 1 jr: 1 dd 200 mg gedurende 3-5 dagen.
Zie verder onder
larva cutanea migrans
(creeping eruption).
Ascaris lumbricoides (spoelworm)
R/ mebendazol 2 dd 100 mg gedurende 3 dagen (volwassenen en kinderen vanaf 2
jaar). Zonodig na 3 weken herhalen.
R/ albendazol 400 mg éénmalig.
Babesiosis (tekenkoorts, piroplasmose)Europese vorm
(
B. divergens)
R/ Wisseltransfusie (2-3x het volledige bloedvolume),
gevolgd door clindamycine i.v. 3-4 dd 600 mg gedurende 10 dagen. Niet combineren
met kinine.
Amerikaanse vorm (
B. microti)
R/ clindamycine 3-4
dd 600 mg gedurende 10 dagen + kinine 3 dd 600 mg gedurende 10 dagen. Kinderen:
clindamycine 3 dd 10 mg/kg, kinine 3 dd 10 mg/kg.
Bartonellose
B. bacilliformis (oroya-koorts, verruga peruana)
R/ chlooramfenicol
4 dd 750 mg gedurende 10 dagen.
R/ amoxicilline 4 dd 500 mg gedurende 4 weken.
B. quintana (loopgravenkoorts, bacillaire angiomatose,
bacteriëmie + koorts)R/ erytromycine 4 dd 500 mg gedurende 4 weken.
Bij orgaan-lokalisatie of HIV-infectie gedurende 3 mnd.
R/ doxycycline 2
dd 100 mg gedurende 4 weken. Bij orgaan-lokalisatie of HIV-infectie gedurende
3 mnd.
B. henselae (kattenkrabziekte, bacillaire angiomatose,
peliosis hepatis, bacteriëmie + koorts)Bij kattenkrabziekte (self-limiting):
geen therapie of eventueel: azitromycine 1 dd 500 mg op dag 1, daarna 1 dd 250
mg gedurende 4 dagen.
Bij andere vormen:
R/ azitromycine 1 dd 500 mg op
dag 1, daarna 1 dd 250 mg gedurende 4 dagen.
Kinderen:
R/ azitromycine
10-15 kg: 1 dd 10 mg/kg op dag 1, daarna 1 dd 5 mg/kg gedurende 4 dagen.
16-25 kg: 1 dd 200 mg op dag 1, daarna 1 dd 100 mg gedurende 4 dagen.
26-35
kg: 1 dd 300 mg op dag 1, daarna 1 dd 150 mg gedurende 4 dagen.
36-45 kg:
1 dd 400 mg op dag 1, daarna 1 dd 200 mg gedurende 4 dagen.
R/ erytromycine
4 dd 10 mg/kg gedurende 5 dagen.
R/ doxycycline 2 dd 2 mg/kg gedurende 5
dagen (alleen bij kinderen van 8 jaar of ouder).
Blastocystis
hominisR/ metronidazol 3 dd 750 of 500 mg gedurende 10 dagen.
Kinderen 2 dd 15 mg/kg gedurende 10 dagen.
R/ cotrimoxazol (combinatie trimethoprim/sulfamethoxazole)
2 dd 1 tab a 960 mg gedurende 7 dagen. Kinderen 6 mg/kg per dag gedurende 7
dagen.
R/ Clioqionol suspensie 100 mg/ml FNA, 3 dd 250 mg gedurende 7 (5-10)
dagen. Kinderen vanaf 1 maand:oraal 15 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 3 doses,
max. 750 mg/dag, gedurende 7 (5-10) dagen.
R/ Humatin (paromomycine) 3 dd
500 mg gedurende 7 dagen. Kinderen 3 dd 10 mg/kg gedurende 7 dagen.
R/ Alinia
(nitazoxanide) 2 dd 500 mg gedurende 3 dagen. Kinderen 2 dd 100-200 mg gedurende
3 dagen.
R/ tinidazol 2 g per dag gedurende 5 dagen. Kinderen en < 40
kg: 50 mg/kg per dag gedurende 5 dagen.
Er is onduidelijkheid of dit een
pathogeen is die behandeld moet worden. In ontwikkelingslanden wordt de parasiet
vaak gevonden. In Westerse landen niet. Het algemene beleid is dat als er geen
klachten zijn, er niet behandeld hoeft te worden. Behandelen is ook niet eenvoudig.
De laatste jaren verschijnen er steeds meer artikelen waarin een relatie kan
worden gelegd tussen acute en chronische urticaria en Blastocystis hominis.
De mening in de literatuur verschuift naar wel behandelen bij acute en chronische
urticaria waarbij geen andere oorzaken gevonden kunnen worden. Er is echter
geen consensus over de beste therapie. Bij ernstige infecties kan het moeilijk
zijn om 100% eradicatie te bereiken met 1 metronidazolkuur. Vrij gemakkelijk
zitten de darmen weer vol met Blastocystis als niet alle parasieten gedood zijn.
Een metronidazolkuur is niet voor iedere patiënt vol te houden. Ook de clioquinol
suspensie kan hevige darmkrampen veroorzaken. Paromomycine en nitazoxanide en
tinidazol zijn niet in Nederland geregistreerd. Paromomycine heeft de voorkeur.
BrucelloseR/ rifampicine 600-900 mg/dg (10 mg/kg/dg)
+ doxycycline 2 dd 100 mg gedurende 6 weken.
R/ streptomycine (alleen nog
met bewustheidsverklaring verkrijgbaar) 1 dd 1 g i.m. gedurende 2 weken + doxycycline
2 dd 100 mg gedurende 6 weken.
R/ rifampicine 2-3 dd 300 mg (10 mg/kg) gedurende
2 weken + co-trimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 6 weken.
Zwangeren:
R/ rifampicine
monotherapie 15-20 mg/kg/dag
R/ rifampicine 2-3 dd 300 mg (10 mg/kg/dg) gedurende
2 weken + co-trimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 6 weken.
Kinderen > 8 jaar:
R/ rifampicine 10 mg/kg/dg + doxyxcycline 2 dd 2 mg/kg.
Kinderen < 8
jaar:
rifampicine monotherapie of rifampicine + cotrimoxazol (2 dd 15 mg/kg
sulfamethoxazol + 3 mg/kg trimethoprim).
Chagas, ziekte van (Zuid-Amerikaanse
trypanosomiasis)R/ nifurtimox. Volwassenen: 8-10 mg/kg/dg in 4
doses; gedurende 90-120 dagen. Adolescenten: 12.5-15 mg/kg/dg. Kinderen 1- 10
j: 15-20 mg/kg/dg.
R/ benznidazol 5 mg/kg/dg gedurende 60 dagen.
ChlonorchiasisR/ praziquantel 3 dd 25 mg/kg gedurende 2
dagen.
R/ albendazol 2 dd 10 mg/kg gedurende 7 dagen.
Congo-Crimean
hemorrhagische koortsR/ ribavirine 3 dd 15 mg/kg gedurende 4 dagen,
daarna: 4 dd 7.5 mg/kg gedurende 6 dagen (nut niet bewezen).
CryptosporidoseBij immuuncompetente patiënten is behandeling meestal
niet nodig.
R/ paromomycine 3-4 dd 500 mg gedurende 2-4 weken.
Bij HIV-infectie/AIDS:
R/ paromomycine 3-4 dd 500 mg gedurende 2 weken, daarna secundaire profylaxe
2 dd 500 mg.
Dosering kinderen: paromomycine 10-15 mg/kg. Paromomycine is
in Nederland niet geregistreerd. Het wordt vergoed voor patiënten met HIV-infectie
en cryptosporidiose, in andere gevallen niet. Artsenverklaring kan nodig zijn;
de patiënt moet zelf betalen.
Cyclospora cayetanensis
R/ co-trimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 7 dagen. Bij HIV-infectie co-trimoxazol
4 dd 960 mg gedurende 10 dagen, gevolgd door secundaire profylaxe: 960 mg 3x
per week.
Dosering kinderen: 2 dd 15 mg/kg sulfamethoxazol + 3 mg/kg trimethoprim.
CysticercoseOculaire en spinale vormen van cysticercose
worden in principe niet behandeld met anthelminthica. Bij overige vormen is
behandelingsindicatie niet duidelijk. Soms is een neurochirurgische ingreep
nodig. Indien medicamenteuze behandeling:
R/ albendazol 15 mg/kg/dag in
2 doses gedurende 14 dagen (8-30 dagen).
R/ albendazol 2 dd 400 mg gedurende
10 dagen.
R/ praziquantel 50 mg/kg/dag in 3 doses gedurende 14 dagen, zonodig
te herhalen.
Bij neurocysticercose: tevens corticosteroïden (dexamethason
2 mg 3xdd), bij praziquantel alleen eerste 2-3 dagen (dexamethason verlaagt
praziquantelspiegels met 50%). Tevens antiepilepticum.
Dientamoeba
fragilisR/ metronidazol 3 dd 500-750 mg gedurende 10 dagen.
Kinderen 30 mg/kg/dag in 3 doses gedurende 10 dagen.
R/ clioqionol 3 dd 250
mg gedurende 7 dagen. Kinderen 15 mg/kg/dag in 3 doses gedurende 7 dagen.
R/ paromomycine 3 dd 500 mg gedurende 7 dagen. Kinderen 3 dd 10 mg/kg gedurende
7 dagen.
EcchinococcosisEcchinococcus
granulosusR/ albendazol 2 dd 10 mg/kg, duur in overleg parasitoloog.
Aspiratie middels de PAIR techniek: Puncture-Aspiration-Injection-Reaspiration.
Het cyste-vocht wordt met een zeer fijne naald onder echografische controle
verwijderd (met minimaal risico voor secundaire echinococcose of anafylaxie)
en een protoscolicidemiddel (95% ethanol of 20% NaCL) wordt ingespoten en 20-30
minuten later gere-aspireerd.
Advies: albendazol gedurende 1 week vóór en
1 maand na de ingreep.
Operatieve behandeling: excisie van de cyste. Preoperatief
tenminste 1 week, zo mogelijk 1 maand albendazol, postoperatief albendazol gedurende
28 dagen (bij "spill" tenminste 3 mnd). Een kyste met een verkalkte wand behoeft
geen behandeling.
Ecchinococcus multilocularis
Aspiratie, chirurgische therapie, altijd gecombineerd met medicamenteuze therapie
(albendazol 2 dd 10 mg/kg, levenslang?).
Ehrlichiose (anaplasmosis,
Ehrlichia canis)R/ doxycycline 2 dd 100 mg gedurende 7
dagen.
R/ rifampicine 2 dd 300 mg gedurende 7 dagen.
Entamoeba
histolytica (amoebiasis)Amoeben dysenterie (darm-amoebiasis)
R/ tinidazol 2 g per dag ineens gedurende 3-5 dagen, gevolgd door clioqionol
(jodiumchloroxyquinoline suspensie FNA 100 mg/ml) 3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
R/ metronidazol 3 dd 750 mg gedurende 5 dagen, gevolgd door clioqionol (jodiumchloroxyquinoline
suspensie FNA 100 mg/ml) 3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
Kinderen:
R/
tinidazol: 1 dd 50 mg/kg gedurende 3 dagen
R/ metronidazol suspensie: 30-50
mg/dag in 3 doses gedurende 5 dagen
R/ clioquinol: 10-15 mg/kg in 3 doses,
10 dagen
Zwangeren:
R/ metronidazol 3 dd 750 mg gedurende 5 dagen. Clioquinol
mag niet tijdens de zwangerschap. Alternatief (niet geregistreerd, niet vergoed):
paromomycine 3 dd 10 mg/kg gedurende 7 dagen.
Amoebenabces in
de lever (lever amoebiasis)R/ tinidazol 1 dd 2 g gedurende 5 dagen,
gevolgd door clioqionol 3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
R/ metronidazol 3
dd 750 mg gedurende 5 dagen, gevolgd door clioqionol 3 dd 250 mg gedurende 10
dagen.
R/ metronidazol 3 dd 500 mg gedurende 10 dagen, gevolgd door clioqionol
3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
R/ metronidazol i.v. 3 dd 500 mg gedurende
5 dagen, gevolgd door clioqionol 3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
Entamoeba histolytica cysten dragerschapR/ clioqionol
3 dd 250 mg gedurende 10 dagen.
Entamoeba coli, Entamoeba
dispar, Entamoeba hartmanni, Enolimax nana, Iodamoeba bütschli, Chilomastix
mesnilii en andere niet-pathogene darmprotozoaIn principe
geen behandeling nodig. Bij chronische urticaria kan als experiment er voor
gekozen worden om de parasieten te elimineren omdat er toch case-reports zijn
over een relatie.
Enterobius vermicularis (oxyuris,
aarsmade)R/ mebendazol 100 mg éénmalig (volwassenen en kinderen
vanaf 2 jaar). Na 2 weken herhalen. Zie verder onder
enterobiasis.
R/ albendazol 400 mg
éénmalig (volwassenen en kinderen vanaf 5 jaar). Kinderen 2-5 jaar: halve dosis
(200 mg). Kinderen < 2 jaar: geen gegevens.
Fascioliasis (Fasciola
hepatica, Fasciola gigantica)R/ triclabendazol 10
mg/kg éénmalig, met een vette maaltijd.
Filariasis: lymfatische
filariasis (Filariasis, Wuchereria bancrofti infectie, Brugia spp.
infectie, Loa loa)Actieve infecties moeten worden behandeld
met antihelminthica zoals diëthylcarbamazine (DEC) 6 mg/kg/dag, éénmalig. Recent
is ontdekt dat ook doxycycline werkzaam is. Doxycycline doodt de in de draadworm
aanwezige bacterie Wolbachia die in symbiose leeft met de worm, waarna de worm
zich niet meer kan voortplanten. De microfilariae kunnen worden gedood met Stromectol
(ivermectine) 150-200 mcg/kg, éénmalig, maar de volwassen wormen overleven dit.
Door elke 6 maanden ivermectine te herhalen kan een infectie ook worden bestreden.
Als er gecombineerde infectie is met
Loa loa of
Onchocerca volvulus,
dan kunnen er ernstige reacties optreden door het massaal afsterven van microfilariae
(Mazzotti reactie). Bij een groot aantal microfilariën in bloed (50.000/ml)
plasmaferese overwegen (rond middaguur), gevolgd door zeer langzaam opklimmende
DEC kuur met corticosteroïden,in overleg met parasitoloog en specialist tropische
geneeskunde. In endemische gebieden kan worden behandeld met ivermectine 200
mcg/kg éénmalig of albendazol 2 dd 200 mg gedurende 21 dagen (reduceert microfilariaemie)
gevolgd door een DEC kuur om de volwassen wormen te doden.
R/ diëthylcarbamazine
(DEC, import-geneesmiddel, niet in Nederland geregistreerd), tabletten à 50
mg: 1e dag 3 dd 25 mg, 2e dag 3 dd 50 mg, 3e dag 3 dd 75 mg, 4e dag 3 dd 100
mg, 5e t/m 21e dag 3 dd 3 mg/kg. Geef de eerste 3-5 dagen (afhankelijk van reacties)
ook prednison erbij (15-30 mg per dag) om de ontstekingsreacties te dempen die
ontstaan door het uiteenvallen van de wormen. Dit is het voorzichtige schema.
Het CDC adviseert 6 mg/kg/dag éénmalig, zowel voor volwassenen als kinderen >
18 maanden.
R/ doxycycline 1 dd 200 mg gedurende 4 weken, gevolgd door DEC
6 mg/kg, éénmalig.
R/ Stromectol (ivermectine) 150-200 microg/kg lichaamsgewicht
elke 6 maanden (15-25 kg: 3 mg, 26-44 kg: 6 mg, 45-64 kg: 9 mg, 65-84 kg: 12
mg).
R/ doxycycline 1 dd 200 mg gedurende 6 weken.
R/ Eskazole (albendazol)
2 dd 200 mg gedurende 21 dagen.
Lymfoedeem veroorzaakt door filariasis
wordt behandeld net als lymfoedeem door andere oorzaken:
R/ lymfapress, ambulante
compressietherapie, manuele lymfdrainage.
R/ goede aangemeten therapeutische
elastische kousen, liefst klasse 3.
R/ antibiotica laagdrempelig en in hoge
dosering voorschrijven bij infecties, infecties voorkomen.
Filariasis:
Mansonella perstansR/ doxycycline 1 dd 200 mg gedurende
6 weken (doodt intracellulaire endosymbiont Wolbachia).
Kinderen:
R/ albendazol
1 dd 400 mg gedurende 10 dagen of mebendazol 1 dd 100 mg gedurende 10 dagen.
Filariasis: Loiasis (Loa loa)R/ diethylcarbamazine
(DEC) tabletten à 50 mg; 1e dag 3 dd 25 mg, 2e dag 3 dd 50 mg, 3e dag 3 dd 75
mg, 4e dag 3 dd 100 mg, 5e t/m 21e dag 3 dd 3 mg/kg, met prednison 3 dd 5 mg
erbij gedurende 3-5 dagen, afhankelijk van reacties.Bij heftige reacties (hoofdpijn,
koorts, angio- oedeem, jeuk): stop, na enkele dagen hervatten met lagere dosis
(1x 25 mg/dag), langzamer opklimmen. Herhaling kuur kan nodig zijn, bijv. na
1 maand. DEC is in Nederland niet meer verkrijgbaar, wel in endemische landen.
Bij groot aantal microfilariën in bloed (50000/ml of 1000/20 mcl): plasmaferese
overwegen (rond middaguur), gevolgd door zeer langzaam opklimmende DEC kuur
met corticosteroïden, in overleg met parasitoloog en specialist tropische geneeskunde.
Bij co-infectie
Onchocerca volvulus cave anafylaxictische reactie,
overleg tropische geneeskunde. In endemische gebieden: ivermectine 200 mcg/kg
éénmalig of albendazol 200 mg 2dd.1 gedurende 21 dagen. Dit reduceert microfilariaemie
maar doodt volwassen wormen niet. Gevolgd door DEC kuur (zie boven).
Dosering
kinderen:
R/ diethylcarbamazine (DEC) suspensie: 6 mg/kg/dag in 3 doses met
corticosteroiden, afhankelijk van reactie.
Filariasis: Onchocerciasis
(Onchocerca volvulus)R/ ivermectine 200 mcg/kg, éénmalig
op lege maag twee uur vóór de maaltijd gevolgd door doxycycline 200 mg 1 dd
gedurende 6 weken (doodt intracellulaire endosymbiont Wolbachia).
R/ ivermectine
150 mcg/kg, éénmalig elke 6 maanden.
R/ doxycycline 1 dd 200 mg gedurende
6 weken.
Eerst oogonderzoek: indien er microfilariën in de voorste oogkamer
zijn enkele dagen voorbehandelen met corticosteroïden, 1 mg prednison/kg/dag.
Giardiasis (Giardia lamblia)R/ tinidazol
2 g ineens éénmalig. Kinderen 40-50 mg/kg éénmalig (maximaal 2 g). Bij onvoldoende
effect 3 dagen lang 2 g tinidazol.
R/ metronidazol 2 g per dag ineens gedurende
3 dagen. Kinderen: 50 mg/kg ineens gedurende 3 dagen.
R/ metronidazol 3 dd
250 mg gedurende 7 dagen. Kinderen 15 mg/kg/dag in 2-3 doses gedurende 7 dagen.
R/ Humatin (paromomycine) 3 dd 500 mg gedurende 10 dagen.
R/ albendazol 1
dd 400 mg gedurende 5 dagen. Kinderen 1 dd 10 mg/kg gedurende 5 dagen.
R/
mepacrine.
Zonodig familie / partners meebehandelen.
Gnathostomiasis
(Gnathostoma, Larva migrans profunda)Gnathostoma is een nematode.
G. spinigerum (Azië),
G. binucleatum (Zuid en midden Amerika),
G. hispidium,
G. doloresi,
G. nipponicum (Japan)
R/ albendazol 1 dd 400 mg gedurende 21 dagen. Kinderen 1 dd 10 mg/kg gedurende
21 dagen.
Hymenolepsis nana (dwerglintworm)
R/ praziquantel 25 mg/kg éénmalig (volwassenen en kinderen vanaf 4 jaar / >
20 kg).
R/ niclosamide 1 g per dag gedurende 7 dagen, eerste dag 2 g (volwassenen
en kinderen vanaf 6 jaar).
Isosporidiose (Isospora belli)
R/ co-trimoxazol 2 dd 2 tab à 960 mg gedurende 10 dagen.
Bij HIV-infectie
secundaire profylaxe 960 mg, 3x per week.
Lassa koorts (Lassa
virus)R/ ribavirine iv 30 mg/kg éénmalig, gevolgd door ribavirine
iv 4 dd 15 mg/kg gedurende 4 dagen, gevolgd door ribavirine iv 3 dd 7.5 mg gedurende
6 dagen.
Leishmaniasis (diverse soorten)Zie onder
leishmaniasis.
Leptospirose
(ziekte van Weil, Leptospira icterohaemorrhagiae)R/ penicilline
4 dd 1 miljoen E i.v. gedurende 5-7 dagen.
R/ amoxicilline 3 dd 750 mg gedurende
5-7 dagen.
R/ doxycyline 2 dd 100 mg gedurende 5-7 dagen.
MalariaAfhankelijk van de resistentie van de parasiet. Dit verschilt
per regio. Therapie door de tropenarts.
Mijnworm (N. americanus,
A. duodenale)R/ mebendazol 2 dd 100 mg gedurende 3 dagen (volwassenen
en kinderen vanaf 2 jaar). Zonodig na 3 weken herhalen.
R/ albendazol 400
mg éénmalig.
Pediculosis capitis (hoofdluis)
Loxazol (permetrine 1%) lotion éénmalig, zonodig herhalen na 1-2 weken. En/of
zeer frequent kammen met een netenkam.
Zie verder onder
pediculosis capitis, hoofdluis.
Pediculosis pubis (schaamluis)Loxazol (permetrine
5%) crème. Zonodig herhalen na 7 dagen. Zie verder onder
pediculosis pubis, schaamluis.
Q-koorts (Coxiella burneti)R/ doxycycline
2 dd 100 mg gedurende 14 dagen.
R/ ciprofloxacine 2 dd 500 mg gedurende 14
dagen.
Bij endocarditis: doxycycline + rifampicine of ciprofloxacine; tenminste
2 jaar; chirurgie.
Scabies (schurft)R/ ivermectine
(Stromectol) tab à 3 mg, 1 dd 12 mg éénmalig of precies doseren op gewicht (0.2
mg/kg). 60 kg = 12 mg (4 tab), 75 kg = 15 mg (5 tab), 90 kg = 18 mg (6 tab).Kinderen
200 ug/kg éénmalig.
R/ Loxazol (permetrine 5%) crème. Tube à 30 g. De crème
aanbrengen op het hele lichaam, op schone droge huid (hoeveelheid: kinderen >
12 en volw. 1 tube, 5-12 jr: 1/2 tube, 1-5 jaar: 1/4 tube, 2 mnd-1 jr: 1/8 tube);
10-24 uur laten inwerken, daarna grondig wassen. Zonodig herhalen na 7 dagen.
Zie verder onder
scabies, schurft.
Shigellose (Shigella dysenteriae)R/ ciprofloxacine
2 dd 500 mg gedurende 5 dagen.
R/ cotrimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 5 dagen.
R/ amoxicilline 4 dd 500 mg gedurende 5 dagen. Kinderen 4 dd 25 mg/kg.
Schistosoma (Bilharzia), Schistosoma mansonii of haematobium
R/ praziquantel 40 mg/kg éénmalig (volwassenen en kinderen vanaf 4 jaar). Zie
verder onder
schistosomiasis.
Schistosomiasis (Schistosoma japonicum)R/
praziquantel 60 mg/kg éénmalig, ineens of in 2 doses met 4 uur er tussen (volwassenen
en kinderen vanaf 4 jaar).
Zie verder onder
schistosomiasis.
Schistosomiasis:
Katayama syndroom (acute schistosomiasis)R/ praziquantel 2 dd 20
mg/kg + prednison 2 dd 60 mg gedurende 3 dagen. Na 3-6 maanden praziquantel
40 mg/kg éénmalig.
Slaapziekte (West-Afrikaanse Trypanosomiasis,
T.b. gambiense)Vroeg Stadium (geen aantasting CZS, geen
parasieten in liquor, leukocyten in lumbaal vocht < 6/mm3, eiwit gehalte <
40 mg/l): pentamidine, suramine, of nifurtimox in monotherapie.
R/ pentamidine
isethionaat i.m. 4 mg/kg/dg, 1 dd gedurende 7 dagen, of op dag 1, 3, 5, 13,
15 en 17.
R/ pentamidine isethionaat i.v. 4 mg/kg/dg oplossen in 1000 ml
glucose 5% oplossing en dit in 8 uur laten inlopen gedurende 7 dagen.
R/
suramine i.v., eerst testdosis 5 mg/kg; daarna 20 mg/kg tot max. 1 g. op dag
3, 10, 17, 24 en 31; of: na testdosis van 200 mg, 20mg/kg (max 1 g) op dag 1,
3, 6, 14 en 21.
R/ nifurtimox oraal, 15-20 mg/kg in 3 doses, 30-60 dagen.
R/ DFMO (Eflornithine) 4 dd 100 mg/kg, in 45 minuten i.v. gedurende 2 weken.
DFMO wordt opgelost in aqua destillata (geen fysiologisch zout oplossing). Daarna
eventueel nog oraal 3 dd 100 mg/kg.
Laat Stadium:
R/ DFMO (Eflornithine), zie boven; behandeling van voorkeur.
R/ melarsoprol
+ prednison: verschillende schema's; dosis en duur vaak afhankelijk van het
aantal leukocyten in het lum baal vocht;
R/ melarsoprol iv, 3 series van
4 dagelijkse injecties in oplopende dosering: dag 1: 1.2 mg/kg; dag 2: 2.4 mg/kg;
dag 3 en 4: 3.6 mg/kg, in elke serie. 7 dagen interval tussen series. Samen
met prednisolon 1 mg/kg tijdens eerste, 0.5 mg/kg tijdens tweede en 0.25 mg/kg
tijdens derde serie. Alternatief schema, relatief nieuw, nog weinig gegevens:
melarsoprol 2.2 mg/kg dd, 10 opeenvolgende dagen met prednisolon 1 mg/kg d 1-7,
0.75 mg/kg d 8, 0.5mg/kg d 9 en 0.25 mg/kg d 10.
R/ nifurtimox oraal, 15-20
mg/kg in 3 doses, 30-60 dagen.
Slaapziekte (Zuid of Oost-Afrikaanse
Trypanosomiasis, Trypanosoma brucei rhodesiense)
Zonder hersenaantasting: R/ suramine i.v., eerst testdosis
van 100 mg (urine controleren op proteïnurie en cylinders). Vervolgens wordt
dezelfde dag nog 400 mg in vier uur toegediend. Op dag 2 worden de resterende
500 mg in 4 uur toegediend. Daarna om de week 1 g (voor volwassenen; 20 mg/kg).
Totaal 6 x 1 g (= 6 weken). Alternatief schema: 1 g op dag 1, 3, 6, 14 en 21,
voorafgegaan door testdosis van 200 mg. Bijwerkingen: o.a. nieraantasting, albuminurie,
cylinders, exfoliatieve dermatitis.
R/ pentamidine isethionaat i.m. 4 mg/kg/dg,
1 dd gedurende 7 dagen, of op dag 1, 3, 5, 13, 15 en 17. Zou minder effectief
zijn maar goede vergelijkende studies ontbreken.
DFMO is onvoldoende werkzaam.
Bij hersenaantasting:R/ suramine i.v., eerst testdosis
5 mg/kg; daarna 20 mg/kg tot max. 1 g. op dag 3, 10, 17, en daarna daarna melarsoprol
+ prednison, als boven.
R/ nifurtimox oraal, 15-20 mg/kg in 3 doses, 30-60
dagen.
DFMO, eflornithine, is niet werkzaam gebleken; wordt in combinatie
met melarsoprol bestudeerd.
Strongyloidiasis (Strongyloides
stercoralis)R/ ivermectine 1 dd 0.2 mg/kg gedurende 2 dagen.
Bij ernstige infectie (hyperinfectie) langer (gedurende 14 dagen).
R/ albendazol
2 dd 400 mg gedurende 7 dagen. Bij ernstige infectie langer (2-3 weken).
Taenia saginata (runderlintworm), Taenia solium
en Diphyllobothrium latumR/ niclosamide 2 g per dag éénmalig (volwassenen).
Kinderen 50 mg/kg éénmalig.
R/ Biltricide (praziquantel) 10 mg/kg, éénmalig.
R/ mebendazol 2 dd 300 mg gedurende 3 dagen.
Toxocariasis (Toxocara
canis en Toxocara cati)Behandeling niet altijd nodig.
R/ albendazol 2 dd 400 mg gedurende 5 dagen. Kinderen 1 dd 10 mg/kg. Oculaire
toxocariasis 14 dagen.
R/ mebendazol 2 dd 100 mg gedurende 5 dagen. Oculaire
toxocariasis 2 dd 200 mg gedurende 14 dagen.
Trichomonas
vaginalisR/ metronidazol 4 x 500 mg ineens. Zie verder onder
Trichomonas vaginalisTrichinosis
(Trichuris trichuria, zweepworm)R/ mebendazol 2 dd 100
mg gedurende 3 dagen (volwassenen en kinderen vanaf 2 jaar). Zonodig na 3 weken
herhalen. Bij larven in spieren 2 dd 200 mg 10 dagen.
R/ albendazol 1 dd
400 mg (kinderen 10 mg/kg) gedurende 14 dagen. Bij larven in spieren 2 dd 400
mg gedurende 14 dagen.
Typhus (Salmonella typhoidea)
R/ ciprofloxacine 2 dd 500 mg gedurende 14 dagen.
R/ azitromycine 1 dd 1000
mg gedurende 7 dagen.
R/ ceftriaxon iv 2000 mg per dag gedurende 14 dagen.
R/ cefotaxim iv 4 dd 1 g gedurende 14 dagen.
R/ amoxicilline 4 dd 750 mg
gedurende 14 dagen.
R/ co-trimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 14 dagen.
Wucheria bancrofti (Brugia spp, lymfatische filariasis,
zie onder filariasis)
R/ Stromectol (ivermectine) 100 mcg/kg, éénmalig.
Heeft effect op microfilariën, niet op macrofilariën.
R/ diëthylcarbamazine
(DEC, import-geneesmiddel, niet in Nederland geregistreerd), tabletten à 50
mg: 3 dd 2 mg/kg gedurende 1 week.
Yersiniose (Yersinia enterocolitica)
R/ doxycycline 1 dd 200 mg op dag 1, daarna 1 dd 100 mg gedurende 1-2 weken.
R/ co-trimoxazol 2 dd 960 mg gedurende 1-2 weken.
R/ ciprofloxacine iv
2 dd 400 mg tot klinische verbetering, daarna oraal 2 dd 500 mg voor in totaal
2 weken.
NB: er is een Nederlandstalige
website over antibiotica beleid van SWAB (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid):
www.swab.nl.
Kijk daar voor gedetailleerde informatie en de
meest recente therapeutische opties.
Referenties
1. |
Moghaddam DD, Ghadirian E, Azami M. Blastocystis
hominis and the evaluation of efficacy of metronidazole and trimethoprim/sulfamethoxazole.
Parasitol Res 2005;96(4):273-275. |
2. |
The Sanford Guide to Antimicrobial Therapy
2014 (44th edition). |
3. |
Kager P. Behandeling van parasitaire infecties
en importziekten. Lokale richtlijn behandeling tropische infecties,
AMC. |
4. |
SWAB (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid)
www.swab.nl. |
5. |
Sekar U, Shanthi M. Blastocystis: Consensus
of treatment and controversies. Trop Parasitol 2013;3:35-39. |
6. |
Verma R, Delfanian K. Blastocystis hominis
Associated Acute Urticaria. Am J Med Sci 2013;346(1):80-81. |
7. |
Zuel-Fakkar NM, Abdel Hameed DM, Hassanin
OM. Study of Blastocystis hominis isolates in urticaria: a case-control
study. Clinical and Experimental Dermatology 2011;36:908-910. |
8. |
Abdel Hameed DM, Hassanin OM, Zuel-Fakkar
NM. Association of Blastocystis hominis genetic subtypes with urticaria.
Parasitol Res 2011;108:553-560. |
9. |
Gupta R, Parsi K. Chronic urticaria due to
B. hominis. Australasian Journal of Dermatology 2006;47:117-119. |
Auteur(s):dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam
UMC.