Perianale streptokokken dermatitis is een perianale pyodermie veroorzaakt door de groep A bèta-hemolytische streptokok (Streptococcus pyogenes). Klassiek voor peri-anale streptokokken dermatitis is een scherp begrensde felle roodheid rond de anus. Het gebied is vochtig, helder roze rood, kan zich 2-4 cm perianaal uitbreiden, en soms zijn er fissuren / rhagaden of erosieve gedeelten die jeuk of pijn veroorzaken. Andere mogelijke verschijnselen zijn peri-anaal oedeem, pijnlijke defaecatie, krampen, constipatie, anaal bloedverlies, anale afscheiding, en uitbreiding van ontstekingsverschijnselen naar vulva, vagina, penis. Het komt vooral voor bij kinderen, tussen 6 maanden en 10 jaar oud.



Perianale streptokokken dermatitis kan ook bij volwassenen voorkomen, dit is zeldzamer en minder goed bekend. Bij volwassenen is de roodheid minder fel, het ziet er meer uit als eczeem en het veroorzaakt jeuk en/of irritatie. Een studie uit 2013 beschrijft dat er bij volwassenen vooral groep B streptokokken werden gekweekt, en dat na behandeling met amoxicilline gedurende 10-14 dagen bij circa 40% de klachten waren verdwenen.

DD:
Candidiasis, seborroisch eczeem, psoriasis inversa, perianaal eczeem nno, puritus ani nno, enterobius vermicularis, erythrasma, irritant contact dermatitis, atopisch eczeem, inflammatoire darmziekten, acrodermatitis enteropathica, sexueel misbruik.

Diagnostiek:
Huidkweek op streptokokken. In sommige ziekenhuizen is een sneltest aanwezig (rapid strep test). Bij langer bestaande klachten wordt ook de serologie positief (AST, antistreptolysine titer > 1:160, anti-DNAse B > 80 U/ml). Combinatie met keelinfectie komt voor (keelpijn, hoesten), daarom ook een keelkweek afnemen. Soms zijn er (jonge) familieleden met keelklachten. Ook S. aureus kan een perianale pyodermie veroorzaken, maar dat komt zelden voor en is niet zo felrood. Bij volwassen patiënten met perianale jeuk/irritatie waarbij erytheem gezien wordt is het ook verstandig om een kweek af te nemen van de perianale huid, en te behandelen met antibiotica als daar een bèta-hemolytische streptokok uit komt, ongeacht het subtype.

Therapie:
Diverse antibiotica zijn effectief: penicilline, amoxicilline, macroliden (erytromycine, klaritromycine, roxitromycine, azitromycine), clindamycine, en cefuroxim. Lokale antiseptica kunnen de behandeling ondersteunen (chloorhexidine crème, fusidine zalf of crème, mupirocine zalf). Lokale antibiotica zoals erytromycine of bacitracine liever niet gebruiken (terughoudend beleid lokale antibiotica). Advies uit de vele mogelijkheden: claritromycine 2 dd 7.5 mg/kg + fusidine zalf.
Bij perianale streptokokken infectie goed vervolgen / controleren of het genezen is, soms is langere antibiotische behandeling nodig (3 weken), of een herhaalde behandeling in geval van recidieven. Mogelijke complicaties zijn acute post-streptococcale glomerulonephritis (urine sediment onderzoeken), rheumatic fever, en de ontwikkeling van psoriasis guttata.

R/ feneticilline. Kinderen tot 2 jaar: 3 dd 125 mg. Kinderen 2-10 jaar: 3 dd 250 mg. Volwassenen en kinderen vanaf 10 jaar: 3 dd 500 mg. Minimaal 10 dagen behandelen.
R/ flucloxacilline, 25-50 mg/kg lichaamsgewicht per dag verdeeld in 3 doses (zie tabel). Kinderen tot 2 jaar: 3 dd 125 mg. Kinderen 2-12 jaar: 3 dd 250 mg. Kinderen vanaf 12 jaar: 3 dd 500 mg. Volwassenen 4 dd 500 mg of 3 dd 1000 mg.
R/ amoxycilline 30 mg/kg lichaamsgewicht per dag verdeeld in 3 doses (zie tabel). Kinderen 1 tot 3 jaar: 3 dd 125 mg of 2 dd 250 mg. Kinderen 3-10 jaar: 3 dd 250 mg of 2 dd 375 mg. Kinderen > 10 jaar en volwassenen: 3 dd 500 mg.
R/ claritromycine 2 dd 7.5 mg/kg (zie tabel); claritromycine 250 suspensie (50 mg/ml), flacon à 60 ml. Kinderen 1-2 jaar: 2 dd 1.25 ml. Kinderen 2-4 jaar: 2 dd 2.5 ml. Kinderen 4-8 jaar: 2 dd 3.75 ml. Kinderen 8-12 jr: 2 dd 5 ml. Minimaal 10 dagen behandelen.
R/ cefuroximaxetil 20 mg/kg/dag verdeeld in 2 giften gedurende 7 dagen.
Lokaal ondersteunend:
R/ Fucidin (fusidinezuur) 2% zalf of crème 2-3 dd gedurende 10 dagen (aanvullend).
R/ Bactroban (mupirocine) 2% 2 dd gedurende 10 dagen (aanvullend).
R/ Chloorhexidine créme 1% FNA 1-2 dd gedurende 10 dagen (aanvullend).




Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.
dr. Thijs L. Siegenbeek van Heukelom. Dermatoloog, Amsterdam UMC.