De steenvis (stonefish, Synanceia verrucosa, Synanceia spp.) is een zeer giftige Tropische vis die zo goed gecamoufleerd is dat hij lijkt op stenen en rotsen. De stonefish komt vooral voor in de Indische Oceaan, omvattende de Oostkust van Afrika, Madagascar, de kust van India, Sri Lanka, Birma, Thailand, Maleisië, Cambodja, Philipijnen, Indonesië, en het gebied boven en rond Australië. Als een zwemmer per ongeluk op de onzichtbare vis stapt wordt uit de scherpe stekels op de rugvin met grote kracht gif in de voet gespoten. Het gif uit de stekels veroorzaakt een toename in de vasculaire permeabiliteit en werkt neuro- en myotoxisch. De klachten zijn intense kloppende pijn, ernstige bloeding, lokale ischemie rond de insteekopeningen, later kan ook necrose optreden. Andere klachten kunnen zijn intense buikpijn, misselijkheid en overgeven, diarree, delirium, flauwvallen, koorts, hoofdpijn, spierspasmen, epilepsie, verlamming, ademnood, hypotensie, hartfalen, longoedeem, bewustzijnsverlies. De steek kan dodelijk zijn. De punten van de stekels kunnen afbreken en in de huid achterblijven. Hierdoor kunnen pijnlijke abcessen, ulcera en cellulitis ontstaan maar ook lymfoedeem en lymfangitis.



Therapie:
Spoel de wond zo snel mogelijk uit met veel water. Verwijder eventuele stekels uit de huid. Stelp de bloeding met druk. Dompel de extremiteit in heet water (rond 45-48 °C, 110-113°F) gedurende 30 tot 90 minuten. De warmte denatureert het gif. Geef pijnstillers (NSAIDs, morfine). Bewaak de circulatie, pas op voor shock. Zo snel mogelijk vervoeren naar een ziekenhuis. De gevoeligheid voor het gif verschilt per persoon, maar een dodelijke afloop is helaas vaak voorgekomen. Soms is een tegengif beschikbaar dat kan worden toegediend. Behandeling met tetanusprofylaxe wordt geadviseerd omdat Clostridicum tetani makkelijker kan infecteren via open wonden.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.