TACHYFYLAXIE home ICD10: n.v.t.

Met tachyfylaxie wordt in de farmacologie bedoeld het afnemen van een reactie van het lichaam op het continu of herhaaldelijk blijven aanbieden van een geneesmiddel of prikkel waarop een bepaalde response wordt verwacht.

In de dermatologie wordt het begrip gebruikt bij mestcel-degranulatie (na continue aanbieding van een antigeen hebben mestcellen uiteindelijk al hun granula met histamine en andere mediatoren geledigd, mestceldepletie genoemd, waarna een tijd lang geen reactie meer mogelijk is) en voor het fenomeen dat bij het voorschrijven van lokale corticosteroïden deze in het begin goed werken, maar later minder effectief zouden zijn.

Het is niet zeker of het tachyfylaxie fenomeen bij lokale steroïden wel echt bestaat. Een andere oorzaak voor de waarneming kan de slechte therapietrouw zijn van patiënten. Uit onderzoek (AAD 2006), waarbij de onderzoekers zonder dat de patiënten het wisten meetinstrumenten in de dop van zalftubes verstopt hadden die registreerden wanneer de tubes open waren, bleek dat de compliance zeer slecht was. Al na enkele dagen houden patiënten op met smeren, en blijken maar een fractie te gebruiken van wat ze zeggen te gebruiken.

Tachy betekent snel, het woord phylaxie is afgeleid van het Griekse philein of beminnen en staat voor aantrekkingskracht. Dit zijn concepten uit de tijd waarin het magnetisme werd ontdekt en een plaats werd gegeven in de geneeskunde. Ongelijknamige magneetpolen trekken elkaar aan, gelijknamige polen stoten elkaar af. Men sprak dan over ‘phylaxie’ en over afstoten, ‘anti-phylaxie’. Richet bedacht de term ‘anaphylaxie’. Letterlijk betekent dit woord een vermindering van ‘phylaxie’, in de zin van aantrekkingskracht. Wat hij feitelijk bedoelde was ‘anti-phylaxie’, een fatale afstotende kracht, een hyperreactiviteit.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.

31-05-2023 (JRM) - www.huidziekten.nl W3C-html-4.01-valid