Trichosen is een algemene term voor afwijkingen aan de haren of haarziekten. Zie ook onder hypertrichose, hirsutisme, en alopecia.

ALBINISME
Bij albinisme ontbreekt het pigment meestal ook in de haren. DD: piebaldisme (white forelock), poliosis, Waardenburg syndroom, Vogt-Koyanagi syndroom.

CANITIES (grijs haar)
Met canities z.n.s. wordt bedoeld de natuurlijke vergrijzing (vanaf 30-40 jaar). De grijze indruk ontstaat door geleidelijke afname van de gekleurde haren. Grijs worden voor het 20e jaar (bij donkere huid voor het 30e jaar) heet canities praecox (premature greying). Meestal e.c.i., soms familiaal, soms bij zeldzame syndromen (syndroom van Böök, progeria, Rothmund, Werner). Therapie: geen (verven).

CIRCLE HAIRS
Circle hairs of rolled hairs zijn haren op de romp die een cirkeltje vormen. Rolled hairs ontstaan doordat de haren gebogen, half bedekt door stratum corneum uitgroeien en hun krul behouden. Het zou voorkomen bij wat oudere dikke mannen. Circle hair wordt ook gebruikt voor kroeshaar.

HETEROCHROMIA (Verschillende haarkleuren bij één individu).
Kan o.b.v. een naevus zijn. Verschillen tussen schaamhaar, gelaat- en lichaamshaar zijn niet zeldzaam. Kan ook exogeen zijn, b.v. groen haar door chloor in zwembad, of koper in leidingwater, etcetera.

MONILETHRIX
Monilethrix (spindle shaped hair, beaded hair, aplasia pilorum intermittens) is een zeldzame autosomaal dominante haarafwijking waarbij talloze constricties, insnoeringen in de haren ontstaan, op regelmatige (< 1 mm) afstand. De haren breken kort boven de huid af (zeer kort haar, haarstompjes), soms is er retentie in de follikels, waardoor een cutis anserina achtig beeld van talrijke kleine huidkleurige folliculaire papeltjes ontstaat

PILI ANNULATI (ringed hair).
In het midden van het haar verlopen longitudinale donkere bandjes (breking licht door lucht in centrum).

PILI INCARNATI / PILI RECURVATI (pseudofolliculitis barbae).
Bij zwartharige, donker gepigmenteerde mannen, vooral bij donkere mannen met kroeshaar, kunnen ingroeiende haren ontstaan, die de follikelwand penetreren en een ontstekingsreactie veroorzaken (pseudofolliculitis barbae). Somis in combinatie met keloïd.

PILI TORTI (twisted hair)
Bij kleine kinderen, vooral bij blonde meisjes. De haren zijn, afgeplat en hebben een spiraalvormige winding. Dit geeft verschillende brekingseffecten. De haren zijn kwetsbaar, alopecia kan optreden. De oorzaak is onbekend, misschien genetisch, misschien door mechanische beschadiging bij kammen.

PILI TORTI BIJ KOPERDEFICIËNTIE
Kwetsbare haren bij koperdeficiëntie (trichopoliodystrophie, Menkes syndroom, kinky hair disease). Progressieve neurodegeneratieve ziekte o.b.v. koper malabsorptie. Vaak lethaal voor 4e-5e jaar. Het haar is kleurloos, pluizig, niet veerkrachtig, lijkt op glaswol. Plus psychomotore retardatie e.a. afw.

POLIOSIS
Gelokaliseerde gedepigmenteerde of gehypopigmenteerde haren. Zie onder poliosis circumscripta. Komt voor bij vitiligo, Waardenburg syndroom, Vogt-Koyanagi syndroom, tubereuze sclerose, neurofibromatosis, alopecia areata, en na een ontstekingsproces.

PSEUDO-MONILETHRIX
Pseudomonilethrix is een zeldzame autosomaal dominante afwijking aan de haren waarbij ellipsvormige verdikkingen ontstaan in de haren, lijkend op monilethrix. In de verdikkingen is het haar gespleten (pili bifurcati). De haren op de hoofdhuid en vaak ook elders zijn dun, spaarzaam en kwetsbaar (hypotrichosis).

ROLLED HAIR (rolled hair cysts, gekrulde haren, circle hair).
Rolled hairs (circle hairs) ontstaan door een obstakel in de follikel opening (hoornplug, bij ichthyosis, obesitas, keratosis follicularis, keratinisatiestoornissen) groeit de haar er gekruld uit. Vooral op buik en bovenbenen. Geen betekenis.

TRICHONODISIS
Trichonodosis betekent het in de knoop zitten van de haren. Er zitten 1 of enkele knoopjes in de haren. Bij het kammen breekt de haar daar af. Komt weinig voor en wordt niet echt beschouwd als een ziekte.

TRICHOCLASIA
Trichoclasia is een term die soms gebruikt wordt voor haren die afgebroken zijn of makkelijk afbreken. Het wordt soms ook gebruikt als een synoniem voor trichorrhexis nodosa, of voor haren die - bij de aandoening trichorrhexis nodosa - afbreken ter plaatse van de nodi.

TRICHORRHEXIS NODOSA
Trichorrhexis nodosa is een haaraandoening waarbij de haren makkelijk breken en waarbij één of meerdere nodi in de haren zitten. In deze nodi zijn de haren gespleten, onder de microscoop ziet het er uit als twee kwasten die in elkaar geschoven zijn.

TRICHORRHEXIS INVAGINATA (BAMBOO HAIRS)
Trichorrhexis invaginata of bamboo hairs zijn kwetsbare haren die gemakkelijk afbreken omdat er nodulaire zwakke plekken in de haren zitten, net als bij trichorrhexis nodosa. Onder de microscoop lijkt de haar op een bamboo tak. Door deze invaginaties breken de haren makkelijk af, dichtbij de hoofdhuid. Omdat niet alle haren aangedaan zijn ontstaat er bij trichorrhexis invaginata een pluizig effect met korte en lange haren door elkaar en een totaal beeld van dun haar. Behalve de hoofdhuid kunnen ook de wenkbrauwen en wimpers aangedaan zijn. De haarafwijkingen zijn in 1958 voor het eerst beschreven door Netherton en komen voor bij het Netherton syndroom.

TRICHOPTILOSIS
Trichoptilosis is splijting van de haren in meerdere fibrillen in de lengterichting van het haar. Trichoptilosis aan het einde van de haren is beter bekend als 'gespleten haarpunten' of 'split ends' en kan pluizig haar en klitten veroorzaken.

TRICHOTHIODYSTROFIE
Trichothiodystrofie is een zeldzame autosomaal recessieve haarafwijking gekenmerkt door kwetsbare snel afbrekende haren, door een laag zwavel gehalte in het haar, in combinatie met groeiretardatie, verlaagde intelligentie, en gestoorde fertiliteit. Er kan ook fotosensitiviteit bij aanwezig zijn.

UNCOMBABLE HAIR SYNDROOM
Bij het uncombable hair syndrome zijn de haren gegroefd, driehoekig, ovaal of niervormig in doorsnede, en daardoor minder buigzaam. Het haar is onkambaar, springerig, droog, meestal blond, en voelt ruw of stug aan. Soms samengaand met pili torti, alopecia, atopisch eczeem, of hamartomen. Kan autosomaal recessief en autosomaal dominant overerven. DD: woolly hair, pili torti, loose anagen hair syndrome, ectodermale dysplasie, Menkes syndroom, trichorrhexis nodosa.

WOOLLY HAIR EN WOOLLY HAIR NAEVUS (kroesachtig haar, diffuus of circumscript)
Woolly hair is kroeshaar bij blanken, zeldzaam, mogelijk autosomaal dominant. Woolly hair naevus: idem, circumscript.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.