Trommelstok vingers of clubbed fingers (synoniemen: drumstick fingers, Hippocratus fingers, watch-glass nails, horlogeglasnagels) zijn nagels die een bolling hebben in twee richtingen doordat het hele distale kootje van de vinger bolvormig verdikt is. Het is een nagelafwijking die voorkomt bij een aantal interne aandoeningen, vooral bij pulmonale en cardiale afwijkingen waarbij chronische ischemie optreedt. Clubbed fingers komen voor in hoge percentages bij: pachydermoperiostosis, pulmonaire fibrose, long carcinoom, ziekte van Crohn en long TBC.



Klinisch beeld:
De nagel wordt bolrond, zacht en lijkt indrukbaar. De hoek die de nagel maakt t.o.v. de nagelriem, normaal <165° angle (Lovibond angle) verandert, het hele distale kootje wordt bolrond als een trommelstok en kan ook warm en rood zijn. De Schamroth test (Schamroth's window test) is positief: dat betekent dat het niet meer mogelijk is om een smalle ruitvorm te zien als 2 vingerkootjes met de nagels tegen elkaar worden gehouden.



Met trommelstokvingers geassocieerde afwijkingen:
Hart/vaten: pulmonaire hypertensie, congenitale hartgebreken (met shunts), arterioveneuze shunts in long, m. Rendu-Osler, infectieuze endocarditis, endocarditis lenta, atrium myxoom.
Pulmonale afwijkingen: chronische longziekten, TBC, bronchuscarcinoom, bronchiëctasieën, abcederende pneumonie, empyeem, idiopatische interstitiële fibrose, organic dust diseases (zelden), mucoviscoïdosis (cystic fibrosis), aandoeningen pleura, bronchiectasien, longabcessen, empyeem, andere ontstekingen en tumoren, mesothelioom.
Maagdarmziekten: coeliakie (bij kinderen soms clubbing); levercirrhose, colitis ulcerosa, M. Crohn, dysenterie, malabsorptie syndromen, polyposis, oesofagus carcinoom.
Overige: hyperthyreoïdie, Graves disease, hypertrofische osteo-arthropathie van Pierre Marie Bamberger, ziekte van Hodgkin, Eisenmenger syndroom, thymoma, thallasemie, pachydermoperiostosis (Touraine-Solente-Golé syndroom).
Het komt ook voor zonder associatie met interne aandoeningen, en er is een familiaire vorm zonder betekenis.

Diagnostiek:
Algemeen lichamelijk onderzoek met aandacht voor hart en longen, maagdarmstelsel. X-thorax, CT-scan, bloedgas, longfunctieonderzoek, TSH.

Zie boven. Clubbed fingers komen voor in hoge percentages bij pulmonaire fibrose, long carcinoom, ziekte van Crohn en long TBC.

Zie boven. Clubbed fingers komen voor in hoge percentages bij pachydermoperiostosis.


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.