Een ulcus is een wond van volledige diepte (full-thickness). Dit betekent dat de gehele huid, inclusief adnexen van waaruit de epidermis kan teruggroeien, zoals haarzakjes (waarin stamcellen zitten), verloren zijn gegaan en dat de genezing volledig van de randen moet komen. Daarom duurt het lang voordat een ulcus kan genezen: de snelheid van re-epithelialisatie vanaf de randen is ongeveer 0.5 tot 1 mm per dag, afhankelijk van de vascularisatie van de wondbodem. Een ulcus vertoont soms weinig of geen genezingstendens, maar dat kan veranderen als de oorzaak kan worden weggenomen. Een arterieel ulcus kan genezen als de arteriële circulatie kan worden hersteld. Een veneus ulcus kan langzaam genezen bij adequate compressie therapie. Een ulcus door een infectie, bijvoorbeeld door herpes, lues, of streptokokken kan genezen als de infectie is bestreden door het immuunsysteem, eventueel met hulp van antibiotica of antivirale middelen. De meest voorkomende oorzaken van ulcera zijn veneus vaatlijden, arterieel vaatlijden en diabetes (neuropathie en atherosclerose). Het veneuze ulcus wordt steeds minder gezien, door diverse ontwikkelingen: trombose profylaxe; betere diagnostiek van trombose (duplex onderzoek, lab onderzoek naar trombose en naar trombofilie); betere en eenvoudigere behandeling met nieuwe antistollingsmedicatie; kleinere gezinnen (het kraambeen tijdens zwangerschap was vroeger een belangrijke oorzaak). Het arteriële ulcus en diabetische ulcera worden juist meer gezien door toegenomen welvaart en overgewicht.

Naast deze top-3 zijn er nog vele andere mogelijke oorzaken voor ulcera aan de onderbenen (zie tabel). Sommige bacteriën kunnen huidulceraties veroorzaken. De differentiële diagnose omvat verder o.a. pyoderma gangrenosum, carcinomen, maligne lymfomen (T-cel lymfoma, non Hodgkin lymfoma), metastasen, vasculitis e.a. vasculaire oorzaken, hypercoagulabiliteit, trauma, artefacten, en metabole stoornissen zoals calciphylaxis.
 





Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.