IgE-gemedieerde voedingsallergiën kunnen, vooral bij jonge kinderen, constitutioneel eczeem verergeren. Bij volwassenen is voedselallergie zelden de oorzaak van eczeem. Voedings allergenen kunnen hevige acute allergische reacties veroorzaken (zie onder anaphylactische shock), acute en chronische urticaria en angio-oedeem, en vluchtige exanthemen. Additiva, zoals kleurstoffen en conserveringsmiddelen kunnen een via een niet-IgE-gemedieerde voedselovergevoeligheid (intolerantie) ook urticaria en angio-oedeem veroorzaken, en verder contacturticaria, contacteczeem, en astma. Zie ook onder eczema en urticaria.

Therapie:
Eerst dieetmaatregelen, zonodig antihistaminica en/of natriumcromoglicaat voorschrijven.
R/ Nalcrom (cromoglicinezuur) 4 dd 200 mg, kinderen: 4 dd 100 mg. Zonodig verhogen, max 40 mg/kg.

Acute allergische reacties op voedsel
Deze zijn IgE gemedieerd. Een voorafgaande sensibilisatie is voorwaarde. Symptomen: eerst branderige lippen, gezwollen mondkeelholte, vaak urticaria/angio-oedeem, vooral in het gelaat (lippen, oogleden), soms dyspnoe (laryngospasme, larynx oedeem, bronchospasme), misselijkheid met overgeven, darmkrampen, diarrhee, perianaal pruritus of eczeem. Ook acute anaphylactische shock met hypotensie en hartstilstand komt voor. De anamnese is zeer belangrijk en zal bij de acute reacties niet moeilijk zijn. Uitgebreid IgE RAST onderzoek (totaal IgE, screenend atopie-RAST pakket, voedingsmiddelen pakket en specifieke verdachte voedingsallergenen) is nuttig voor de opsporing van andere allergieën en kruisreacties.

Therapie bij anafylactische shock, syncope, bronchospasmen:

1.	Roep om hulp, bel het reanimatie team (ziekenhuizen) dan wel 112 (elders).
2.	Stop de allergeen expositie indien mogelijk
3.	Patiënt plat in bed of op de behandeltafel leggen, zomogelijk de benen iets omhoog (Trendelenburg houding).
4.	Geef direct 0.5 mg adrenaline intramusculair in buitenkant bovenbeen (1 ampul = 1 mg = 1 ml) (bij gewicht < 35 kg 0.3 mg) Herhaal zo nodig deze gift adrenaline intramusculair na 5-15 minuten De i.m. toediening werkt sneller en beter dan subcutaan inspuiten. Adrenaline kan ook i.v. worden toegediend (1 mg, 1:10 verdunnen); de kans op bijwerkingen (m.n. aritmieën) is dan groter.
5.	Geef clemastine (Tavegil) 2 mg intraveneus in 2-3 min. Kinderen 0.025 mg/kg i.m.
6.	Geef dexamethason 0.1 mg/kg lichaamsgewicht intraveneus (max 10 mg), herhaal dit zo nodig na 2-6 uur. Ook Di-Adreson F aquosum (prednisolon-Na-succinaat, poeder 25 mg + solvens 1 ml) kan worden gegeven. Beginnen met 25-50 mg i.v. (kan ook i.m. of s.c.). Kinderen beginnen met 25 mg of minder (1 mg/kg). Daarna overgaan op oraal prednison indien nog nodig.
7.	Geef zuurstof via een masker, tenminste 5 l/min
8.	Zorg voor een goede intraveneuze toegangsweg en start infuus 0.9% NaCl. Maximaal 100 ml/min, eerst vullen tot 1 liter. Indien nog meer vullen nodig is, daarna plasma-expander (6% hydroxyethylzetmeel, 2 zakjes a 500 ml). Vervolgens indien nodig opnieuw 2 zakjes 0.9% NaCl. Maximaal vullen tot 4 liter.
	Bij onvoldoende reactie:
1.	Geef adrenaline 0.5 - 1 mg intraveneus
2.	Start noradrenaline continu intraveneus (alleen onder continue hemodynamische bewaking) (noradrenaline oplossing 5 mg/50 ml, start 5 ml/uur).
3.	Geef ranitidine (Zantac) 50 mg intraveneus
4.	Bij stridor of bronchospasme vernevelen met 5 mg salbutamol (Ventolin) of opnieuw 1 mg adrenaline toedienen
5.	Herstel de circulatie met infusie van kristalloïden.
6.	Bij respiratoire insufficiëntie of laryngospasme: intuberen en beademen herhaal de beoordeling met behulp van het ABCDE-schema

Doseringen kinderen:
R/ adrenaline 0.01 mg per kg lichaamsgewicht, maximaal 0.5 mg per dosis
R/ Tavegyl (clemastine) 0.025 mg per kg
R/ prednison 0.5-1 mg/kg per dag oraal (tabletten fijnwrijven in b.v. yoghurt. Zonodig bij toedieningsproblemen of braken DAF-aquosum (0.5-1 mg/kg) i.v., i.m., of s.c. (eventueel rectaal).
R/ Epipen junior (0.5 mg/ml, 0.3 ml = 0.15 mg).


Voorzorgsmaatregelen:
Bij deze heftige reacties, die meestal onverwacht optreden (thuis, werk, feestjes, restaurants), is het raadzaam een noodpakket / reispakket bij de hand te hebben:
Een Epipen (1 mg/ml, 0.3 ml = 0.3 mg) of Epipen junior (0.5 mg/ml, 0.3 ml = 0.15 mg) voor snelle zelf injectie in het bovenbeen. Of een set met 2 ampullen adrenaline, 2 ampullen Tavegyl, 2 ampullen diadreson F aquosum + solvens, prednison tabletten en anti-histaminica (Tavegyl of Xyzal). Verder spuitjes en naalden.



Combinaties van voedingsmiddelintolerantie en allergische rhinitis
1. parabirch syndroom: rhinitis door pollinosis, berkepollen en voedselintolerantie (steenvruchten, noten)
2. parabijvoet syndroom: pollinosis, allergie bijvoet en kruiden (komijn, koreander, anijs, dille, kervel, karwij) en groenten (wortel, venkel,peterselie, selderij).

Het uitzoeken of er een voedselallergie bestaat vergt expertise en aanwezigheid van de juiste test-allergenen.
Adressen in Nederland van centra met superspecialisatie in voedingsallergie:
- Academisch ZH Utrecht (UMCU)
- Academisch ZH Groningen (UMCG)
- Academisch ZH Rotterdam (Erasmus)
- Allergiecentrum Utrecht (Plompetorengracht 22-24, 3512 CD Utrecht, tel 030-2311447)
- DC Klinieken Lairesse (Valeriusplein 11, 1075 BG Amsterdam, tel 088 0100900)


Auteur(s):
dr. Jan R. Mekkes. Dermatoloog, Amsterdam UMC.